Phật Thuyết Kinh Pháp Cú Thí Dụ - Phẩm Mười Sáu - Phẩm Minh Triết - Thí Dụ Ba Mươi Hai

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Pháp Cự, Đời Tây Tấn

PHẬT THUYẾT

KINH PHÁP CÚ THÍ DỤ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Pháp Cự, Đời Tây Tấn  

PHẨM MƯỜI SÁU

PHẨM MINH TRIẾT  

THÍ DỤ BA MƯƠI HAI  

Thuở xưa có một vị Bà La Môn tuổi mới hai mươi mà có thiên tài bẩm sinh, mọi việc lớn nhỏ liếc qua liền biết.

Anh ta tự cho mình là minh triết, thề rằng: Quyết sẽ thông hiểu hết những kỹ thuật trong thiên hạ, nếu còn một nghề nào chưa thông thì chưa phải là minh triết. Do đó, vị Bà La Môn đi tu học với tất cả mọi thầy hay, lục nghệ tạp thuật, thiên văn, địa lý, y học, thuật trấn áp núi lỡ động đất, thông thạo kỹ nhạc, cắt may, thêu thùa, nấu nướng bếp núc… nói chung mọi việc trong đời đều biết.

Bà La Môn tự nghĩ: Mình giỏi như vậy, ai mà sánh bằng mình, hãy thử đi qua các nước, thi thố tài nghệ chiết phục mọi người để danh vang bốn biển, kỹ thuật thấu Trời xanh, tên tuổi lưu lại trong sử sách trăm đời sau.

Thế rồi, vị ấy đi khắp nơi. Đến một nước, anh vào chợ gặp một người thợ làm cung tên đang ngồi tách dây gân, chuốt mũi tên, tay làm thoăn thoắt. Mọi người chen lấn nhau mua.

Bà La Môn tự nghĩ: Sở học của ta tưởng đã đầy đủ, không ngờ coi thường không học làm cung, nếu cùng người ấy thi tài ta chắc chắn sẽ thua. Ta nên theo vị ấy học nghề.

Nghĩ xong, anh bèn bái vị thợ cung làm thầy, dốc lòng học hỏi. Không bao lâu, anh đã biết cách làm cung chuốt tên, khéo léo còn hơn cả thầy. Anh trả tiền công cho thầy rồi từ giã ra đi.

Đến nước khác, khi sắp qua sông anh gặp một vị Thuyền Sư lèo lái thuyền tới lui, qua lại, lượn vòng một cách khéo léo, nhanh nhẹn như bay, thật chưa từng thấy!

Anh tự nghĩ: Mình tuy biết nhiều nghề, xong chưa từng học lái thuyền. Đây dù chỉ là một nghề mọn, ta cũng nên học qua cho biết. Anh liền xin học nghề với vị Thuyền Sư, nhờ siêng năng thờ thầy, hết lòng học tập chẳng bao lâu anh đã nắm vững mọi kỹ thuật lái thuyền, còn nhanh nhẹn khéo léo hơn cả thầy. Sau đó anh ta trả công từ giã thầy ra đi.

Vị Bà La Môn đi đến một nước khác, thấy cung điện của Vua này nguy nga lộng lẫy nhất trong thiên hạ.

Anh liền nghĩ: Người thợ xây cất cung điện này thật là hay khéo.

Sao ta trước giờ không chịu học môn này, nếu cùng với người thợ đó thi tài chắc chắn sẽ thua. Ta phải theo học mới vừa lòng.

Anh xin làm đệ tử với người thợ xây cất cung điện. Nhờ sự tận tâm lo lắng cho thầy, chịu cực chịu khổ học nghề, chẳng bao lâu anh đã nắm vững mọi kỹ thuật kiến trúc và điêu khắc trang trí.

Tài ba của anh còn vượt hơn cả thầy. Anh tặng thầy tất cả tiền bạc rồi ra đi. Bà La Môn đi khắp mười sáu nước lớn trong thiên hạ, thách mọi người thi tài mà không có ai dám.

Nhân đó, sinh tâm cống cao tự đại, cho rằng: Trong đời này còn ai hơn ta nữa?

Lúc ấy Đức Phật ở Tinh Xá Kỳ Viên từ xa thấy vị ấy, biết rằng có thể độ được, Ngài liền dùng thần thông hóa ra một vị Sa Môn cầm tích trượng ôm bình bát đến trước người đó.

Trong nước, lúc ấy chưa có Đạo Pháp, chưa từng thấy Sa Môn nên vị Bà La Môn thấy làm lạ không biết đó là hạng người gì. Ông định hỏi thăm thì Sa Môn đã đến cạnh bên.

Ông liền hỏi: Phép tắc của trăm đời Vua chưa thấy ai như ông. Cách phục sức nơi nơi chưa có thứ y phục này. Những vật lạ trong tông miếu tôi từng thấy qua, song không thứ nào giống bình bát ông cầm.

Ông là ai mà hình dáng trang phục khác thường như vậy?

Vị Sa Môn trả lời: Tôi là người tự điều phục mình.

Vị Bà La Môn ngạc nhiên hỏi tiếp: Sao gọi là tự điều phục mình?

Bấy giờ vị Sa Môn bèn dựa vào sự học tập của ông Bà La Môn mà nói kệ:

Thợ cung chuốt tên

Thuyền Sư lái thuyền

Thợ mộc khắc gỗ

Người trí điều thân.

Như tảng đá lớn

Gió thổi chẳng động

Người trí tâm an

Khen chê chẳng đổi.

Như vực nước thật sâu

Trong lặng, một màu

Người trí nghe đạo

Tâm tịnh hết sầu.

Vị Sa Môn nói kệ xong, bay lên hư không, hiện lại thân Phật với ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp trang nghiêm, hào quang rực rỡ chiếu khắp đất Trời.

Rồi Đức Phật lại hạ xuống đất, nói với vị Bà La Môn: Đây chính là sức điều phục mình biến hóa ra trong đạo của ta.

Bà La Môn liền quỳ mọp sát đất đảnh lễ, rồi hỏi: Xin cho biết yếu chỉ điều phục mình?

Đức Phật đáp: Năm Giới, Mười Thiện, Sáu Độ, Bốn Tâm Bình Đẳng, Bốn Thiền, Ba Môn Giải Thoát chính là pháp yếu điều phục mình. Các kỹ thuật như làm cung, lái thuyền, điêu khắc, thuật lạ… đều là việc trang sức bên ngoài. Tâm ý buông lung chạy theo đuổi bắt chúng là đi vào đường sinh tử vậy. Bà La Môn nghe xong, hoan hỷ xin làm đệ tử Phật.

Đức Phật bảo: Lành thay, hãy lại đây Tỳ Kheo! Vị Bà La Môn râu tóc liền tự rụng, thành Sa Môn. Sau đó, Đức Phật giảng cho vị ấy nghe các pháp yếu như Tứ Đế, Bát giải thoát. Vị ấy tư duy quán chiếu liền chứng quả A La Hán.

***

Tổng hợp