Phật Thuyết Kinh Pháp Cú Thí Dụ - Phẩm Mười Tám - Phẩm Thuật Thiên - Thí Dụ Ba Mươi Năm

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Pháp Cự, Đời Tây Tấn

PHẬT THUYẾT

KINH PHÁP CÚ THÍ DỤ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Pháp Cự, Đời Tây Tấn  

PHẨM MƯỜI TÁM

PHẨM THUẬT THIÊN  

THÍ DỤ BA MƯƠI NĂM  

Thuở xưa, Đức Phật trú tại nước Xá Vệ. Trong nước có một vị Tỳ Kheo lớn tuổi tên là Bàn Đặc. Ông là người mới xuất gia, bẩm tính tối dạ.

Đức Phật sai năm trăm vị A La Hán hàng ngày dạy ông, thế mà trong ba năm ông vẫn học không xong một bài kệ. Mọi người trong nước ai cũng biết ông ngu muội.

Đức Phật thương xót, bèn gọi ông lại dạy cho một bài kệ:

Giữ miệng, thu nhiếp ý

Thân không phạm lỗi chi

Ai làm được như vậy

Sinh tử chẳng còn gì.

Bàn Đặc cảm Phật Ân từ, tâm hoan hỷ khai sáng, tụng thuộc bài kệ này.

Đức Phật bảo: Ông tuổi đã lớn mới thuộc được một bài kệ mà thông thường ai cũng biết, nên chẳng có chi là kỳ đặc. Ta nay sẽ giảng giải cho ông nghe nghĩa lý của bài kệ này, hãy nhất tâm lắng nghe.

Bàn Đặc vâng lời nhất tâm nghe giảng. Đức Phật vì ông mà nói nguyên nhân mà ba nghiệp thân, khẩu, ý tạo nghiệp, thân có ba, miệng có bốn, ý có ba. Và khuyên ông hãy quán chiếu những nghiệp này, sinh khởi như thế nào, chấm dứt ra sao.

Chúng sinh trôi lăn không ngừng trong ngũ thú tam giới, do nó mà sinh Thiên, do nó mà đọa lạc, lại cũng nhờ nó mà đắc đạo quả, chứng Niết Bàn. Đức Phật vì Bàn Đặc giảng nói vô lượng diệu pháp. Bàn Đặc nghe nói hoát nhiên tâm trí khai ngộ, liền chứng quả A La Hán.

Lúc ấy có năm trăm vị Tỳ Kheo Ni ở Tinh Xá riêng. Đức Phật mỗi một ngày cử một vị Tỳ Kheo đến đó Giảng Kinh thuyết pháp. Hôm sau là đến phiên Bàn Đặc sang bên Ni thuyết pháp.

Ni chúng biết tin đều cười nhạo, khinh miệt nói với nhau: Ngày mai hễ ông Bàn Đặc đến, chị em mình nói đón trước bài kệ đó cho ông ta nghe, khiến ông hổ thẹn câm miệng. Hôm sau, Bàn Đặc đến chỗ các Tỳ Kheo Ni. Các cô lớn nhỏ đều ra làm lễ, rồi ngó nhau cười khúc khích. Các cô mời Bàn Đặc ngồi rồi dọn đồ ra cúng dường. Thọ trai rửa tay xong, các cô lại thỉnh ông thuyết pháp.

Bàn Đặc lên tòa cao, hạ mình khiêm tốn nói: Tôi là kẻ đức bạc tài sơ, chưa xứng làm bậc Sa Môn. Tánh tình lại vốn ám độn, không học hành chi nhiều, chỉ biết một bài kệ và hiểu sơ ý nghĩa của nó, nay sẽ vì các vị giải nói, xin hãy nhất tâm lắng nghe.

Các vị Tỳ Kheo Ni trẻ tuổi định nói đón trước bài kệ đó mà không sao mở miệng được. Tất cả đều kinh sợ tự trách, cúi đầu ăn năn.

Bàn Đặc liền như Phật đã dạy, giảng cặn kẻ về ba nghiệp thân, khẩu, ý gây tội phước ra sao, những pháp sinh Thiên, đắc đạo quả, ngưng thần, trừ vọng tưởng, nhập chánh định. Các Tỳ Kheo Ni nghe lời giảng vô cùng kinh ngạc, hoan hỷ nhất tâm lắng nghe, chứng được quả A La Hán.

Hôm sau, Vua Ba Tư Nặc thỉnh Đức Phật và Chư Tăng vào cung cúng dường. Đức Phật muốn hiển bày oai thần của Bàn Đặc nên giao bình bát cho ông cầm đi theo sau.

Người gác cổng biết mặt Bàn Đặc là người ngu tối nên chẳng cho vào, khinh thường bảo: Ông là Sa Môn mà một bài kệ còn học không xong, nhận lời thỉnh vào cung làm gì?

Tôi là người đời còn thuộc Kinh, huống chi ông là Sa Môn lại không có trí tuệ.

Cúng dường cho ông thật là vô ích.

Thôi ông không cần vào cửa!

Lúc đó, Bàn Đặc đứng bên ngoài. Đức Phật ngồi trong cung rửa tay chân xong, Bàn Đặc liền cầm bát duỗi tay dài ra, đưa vào tận trong cung cho Đức Phật.

Vua và quần thần, phu nhân, Thái Tử chúng hội thấy có cánh tay mà không thấy người nên kinh ngạc hỏi Đức Phật: Bạch Đức Thế Tôn, đây là tay ai?

Đức Phật đáp: Đây là cánh tay của Tỳ Kheo Bàn Đặc gần đây mới đắc đạo. Ta lúc nãy giao cho ông ấy cầm bát, song người gác cửa lại chẳng cho vào, nên ông phải duỗi tay dài ra trao bát cho ta. Vua nghe vậy liền cho mời Bàn Đặc vào. Lúc đó Bàn Đặc uy nghi rạng rỡ, thần thái khác thường.

Vua liền bạch Đức Phật: Con nghe đồn Tỳ Kheo Bàn Đặc tâm tánh ngu ám, mới biết được một bài kệ, vậy do duyên gì mà đắc đạo?

Đức Phật nói với Vua: Học không cần phải nhiều, chủ yếu là phải thực hành những gì đã học. Bàn Đặc hiểu nghĩa một bài kệ, thâm nhập nghĩa lý, thân khẩu ý vắng lặng thanh tịnh như vàng ròng cõi Trời.

Người học nhiều mà lại không hiểu nghĩa, không thực hành, chỉ uổng tâm nhọc trí nào có ích gì?

Bấy giờ Đức Thế Tôn liền nói kệ:

Tuy tụng ngàn chương

Không hiểu đúng nghĩa

Chẳng bằng một nghĩa

Nghe rồi diệt ác.

Tuy tụng ngàn lời

Không hiểu ích gì?

Chẳng bằng một nghĩa

Nghe hành được độ.

Tuy tụng Kinh nhiều

Không hiểu ích gì?

Hiểu một câu pháp

Hành theo đắc đạo.

Đức Phật nói kệ xong, ba trăm vị Tỳ Kheo đắc quả A La Hán. Vua và Quần Thần, Phu Nhân, Thái Tử không ai là không hoan hỷ.

***

Tổng hợp