Phật Thuyết Kinh Bổn Sư - Phẩm Ba - Phẩm Pháp Ba - Phần Bốn
Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Huyền Trang, Đời Đường
PHẬT THUYẾT KINH BỔN SỰ
Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư
Huyền Trang, Đời Đường
PHẨM BA
PHẨM PHÁP BA
PHẦN BỐN
Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:
Gần kẻ thấp, từ bi
Gần kẻ cao, lợi ích
Gần kẻ tốt, vì đức
Đầy đủ hay giữ gìn
Gần kẻ thấp, ít đức
Gần kẻ giữa, đức vừa
Gần kẻ trên, đức trọng
Vậy nên gần Thượng Sĩ.
Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này.
Các Tỳ Kheo nên biết! Nên dùng thân này ở vào bất tịnh quán. Nên để thân này theo hơi thở và theo suy nghĩ và nên nương vào đi đứng để quán vô thường, khổ, vô ngã.
Nếu có thể nơi thân này dùng bất tịnh quán thì với cảnh tịnh, sẽ dễ đoạn lìa tham dục. Nếu hơi thở và sự nhớ nghĩ mà hay đoạn trừ tầm tư, chướng ngại thì nên quán về vô thường bởi sự đi đứng, quán về khổ, vô ngã, để làm cho có thể xa lìa ái dục mà ở thế gian này thường hay chấp chặt vào.
Khi không chấp vào thì không sợ hãi, đã không sợ hãi thì làm cho chứng đặng cứu cánh Niết Bàn. Khi đã chứng Niết Bàn rồi thì làm cho tự hiểu rằng ta việc sanh đã tận, phạm hạnh đã lập, việc làm đã xong, chẳng thọ thân sau nữa.
Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:
Nơi thân quán bất tịnh
Hơi thở chỗ suy nghĩ
Quán các hành vô thường
Cho đến khổ, vô ngã
Được các hành tánh không
Được tối thắng tịch tịnh
Ái không còn chấp giữ
Chứng cứu cánh Niết Bàn.
Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này.
Các Tỳ Kheo nên biết! Các thân của loài hữu tình thì vì ba loại dũng kiện, oán tặc và tùy toại theo sự ưa thích mà làm hại.
Vì sao gọi có ba?
Một là buồn cho sức khỏe của sự già mà oán hờn.
Hai là buồn cho bệnh tật mà oán hờn.
Ba là buồn cho vô thường mà lo buồn.
Đây là ba loại buồn lo về sức khỏe.
Chúng thường hay làm cho chúng hữu tình khổ sở nơi thân và nơi thân ấy lược nói ba pháp.
Thứ nhất là thọ mệnh, thứ hai là hơi ấm và thứ ba là tâm thức. Như thế gọi là ba pháp.
Khi xa lìa thân thể thì có tên là chết đi, hôi thối khó chịu, bỏ nơi nhà xác, chẳng thể dùng lại được.
Cho nên thân này là hư ngụy, do các pháp hợp thành. Ở nơi đó có sự thọ mạng, hơi ấm và thức mà tạo nên pháp này.
Y vào nhân duyên để sanh, vô thường chi phối, chẳng mạnh chẳng lực, cuối cùng hoại diệt, giặc già bệnh chết, thường theo chẳng buông, thế mà kẻ ngu phàm vì vô minh chứa nhóm, nên tham đắm nơi ái ân, chẳng chịu xa rời.
Các Thánh đệ tử của ta cũng do các sự giả hợp này mà tạo thành thân, phải biết rõ như thế, có nhiều nỗi lo, liền làm cho tất cả trong ngoài thân có thể sâu vào tham đắm. Nên lìa tham dục.
Khi lìa tham dục rồi liền được giải thoát. Khi đã giải thoát rồi liền tự hiểu rằng ta việc sanh đã tận, phạm hạnh đã lập, việc làm đã xong. Chẳng còn thọ thân sau nữa.
Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:
Tất cả thân hữu tình
Ba oán tặc theo hại
Đó là già bệnh chết
Khi chưa bỏ được chúng
Các pháp hợp thành thân
Hư ngụy chẳng phải thật
Nếu bỏ mạng thọ thức
Rồi ra chỉ nhà xác
Người ngu chẳng biết rằng
Thường lấy ái đắm say
Hiền Thánh có trí tuệ
Xa lìa như phẩn hôi
Tu vô lậu Thánh đạo
Đoạn ba tặc nhân duyên
Đặng thường lạc Niết Bàn
Chắc ra khỏi ba cõi
Thế gian người có trí
Thường lo lắng thân mình
Cầu thường lạc Niết Bàn
Siêng năng chớ buông lung.
Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này.
Các Tỳ Kheo nên biết! Về các việc của phước nghiệp. Lược nói ở đây có ba loại, nên tu nên tập.
Thế nào gọi là ba?
Một là thí phước nghiệp.
Hai là giới phước nghiệp và ba là tu phước nghiệp.
Thế nào gọi là thí phước nghiệp?
Nghĩa là có tịnh tín thiện nam hoặc thiện nữ hay bố thí về đồ ăn uống, hương hoa, dầu thơm, áo quần, xe cộ, chỗ ngủ, phòng ốc, đèn dầu, vườn tược cùng các tài sản khác, như thế có tên là bố thí phước nghiệp.
Thế nào có tên là giới phước nghiệp?
Nghĩa là có tịnh tín thiện nam tín nữ hay lìa sát sanh cứu cánh viên mãn, chẳng phạm, thanh tịnh, lìa trộm cướp, cứu cánh viên mãn, chẳng phạm thanh tịnh, lìa tà hạnh, cứu cánh viên mãn, chẳng phạm, thanh tịnh.
Lìa nói dối, cứu cánh viên mãn, chẳng phạm, thanh tịnh. Lìa uống các thứ rượu sanh ra buông lung, cứu cánh viên mãn, chẳng phạm thanh tịnh, như thế có tên là giới phước nghiệp.
Thế nào có tên là tu phước nghiệp?
Nghĩa là có tịnh tín Thiện Nam hoặc tín nữ tu tâm từ khắp đến các nơi, ở yên đầy đủ như thế thứ hai, thứ ba, thứ bốn, trên dưới nhiều thể tất cả thế gian cũng đều biến khắp, yên ổn đầy đủ làm cho từ tâm rộng lớn vô lượng. Chẳng oán, chẳng hại, rộng khắp mà ở tu tâm từ bi biến mãn một phương, đầy đủ ở yên.
Như thế thứ hai, thứ ba, thứ bốn, cho đến trên dưới các phương, tất cả Thế Giới tất đều cùng khắp, đầy đủ ở yên làm cho tâm từ rộng khắp vô lượng, chẳng sợ chẳng hại, biến khắp mà ở, tu hỷ từ tâm, biến đến một phương đầy đủ ở yên như thế thứ hai, thứ ba, thứ bốn, trên dưới tất cả Thế Giới đều biến khắp đầy đủ.
Ở yên làm cho tâm từ quảng đại vô lượng, chẳng oán chẳng hại biến khắp ở yên, tu xả nơi tâm, biến mãn một phương, đầy đủ ở yên như thế thứ hai, thứ ba, thứ bốn, trên dưới tất cả Thế Giới đều biến khắp đầy đủ an trụ, làm cho xả bỏ, tâm ấy vô lượng, chẳng hờn chẳng hại, biến khắp mà ở. Như thế gọi là tu phước nghiệp. Nơi này nói là ba phước nghiệp nên tu nên tập, nên tu tập nhiều.
Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:
Có Ba pháp nên tu
Nên tập càng nên tập
Hay được ba niềm vui
Đó là thí, giới, tu
Tu thí cảm nhiều tiền
Tu giới được sống lâu
Tu từ bi hỷ xả
Sẽ sanh Cõi Trời tịnh
Thế gian người có trí
Muốn cầu vui thù thắng
Nên tu ba phước này
Định sẽ được chẳng nghi.
Ta từ Đức Thế Tôn được nghe như thế này.
Các Tỳ Kheo nên biết! Thế gian tối thắng, lược nói có ba loại.
Thế nào gọi là ba?
Một là tất cả thí thiết hữu tình, không chân, hai chân, bốn chân hoặc nhiều chân, có hình, không hình, có tưởng, không tưởng, cho đến nơi Cõi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Phật đã vì tối thắng.
Cho nên Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, Minh Hạnh Viên Mãn, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, vô thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Bạt Già Phạm.
Nếu nơi Phật mà khởi tâm thanh tịnh thì ở nơi lòng tin đó là điều tối thắng vậy. Như có lòng tin ấy cảm được quả báo ở nơi Trời người cũng là quan trọng không kém.
Thứ hai là tất cả pháp môn, thế và xuất thế gian, có hoặc chẳng có v.v... đều là các pháp môn cả. Niết Bàn tối thắng, nghĩa là lìa các kiêu mạn, tức các khát ái, diệt A lại da, đoạn các đường hiểm, ái hết, lìa dục, tịch tịnh Niết Bàn.
Nếu như thế ở nơi pháp Niết Bàn khởi tâm thanh tịnh tin tưởng, thì nơi lòng tin ấy là điều quan trọng nhất, như thế lòng tin thanh tịnh sẽ cảm quả báo nơi Trời người, điều ấy rất quan trọng.
Thứ ba là đối với tất cả sự thí thiết cho đồ chúng, bằng hữu, ân nghĩa đều tập trung vào nơi Phật Thánh Đệ Tử, tức tăng là tối thắng.
Nghĩa là bốn hướng, bốn quả, tám loài chúng sanh ở trong các loài hữu tình vì chân vì diệu, vì tối tôn đệ nhất nên phải cung kính diên trì, cung kính cúng dường, xưng dương tán thán, chẳng quản thân mệnh tài sản của cải thế gian, Trời người v.v... vô thượng phước điền.
Nếu ở nơi Hiền Thánh Tăng ấy khởi tâm tin thanh tịnh thì tốt đẹp vô cùng. Với tâm thành ấy sẽ cảm quả báo, nơi Trời người, tốt đẹp hạng nhất. Như thế có tên là ba loại tối thắng.
Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:
Tối thắng có ba loại
Đó là Phật Pháp Tăng
Nương vào sanh lòng tin
Hay thấy pháp tối thắng
Nương Phật sanh tịnh tín
Biết Đức Lưỡng Túc Tôn
Chứng vô thượng bồ đề
Trời người cùng Ứng Cúng
Nương pháp sanh tâm lành
Biết ly dục trung tôn
Chứng Vô Thượng Niết Bàn
Tịch tịnh thường an lạc
Nương Tăng sinh lòng tin
Biết ở chúng trung tôn
Chứng vô thượng phước điền
Trời người đều Ứng Cúng
Thí tốt nhất ruộng phước
Sanh tối thắng công đức
Cảm tối thắng an lạc
Thọ sắc lực tiếng tăm
Cúng dường người cao cả
Tu hành pháp cao siêu
Được tối thắng an lạc
Trên Trời hoặc loài người
Thí Tam Bảo phước điền
Tên gọi là tối thắng
Đâu đâu cũng an lạc
Sau đó chứng Niết Bàn.
Sâu vào nghĩa này Uẩn Đà Nam viết:
Con cái nặng hai học
Phước dày sâu chúng sanh
Bất tịnh và oán giận
Phước nghiệp việc tối thắng.
Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này.
Các Tỳ Kheo nên biết! Có ba loại Đại Sư xuất hiện nơi thế gian làm lợi ích an lạc vô lượng chúng sanh, thương yêu thế gian Trời người đại chúng làm cho được vô lượng lợi ích an lạc.
Thế nào là ba?
Nghĩa là Như Lai, ứng Chánh Đẳng Giác, Minh Hạnh Viên Mãn, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Bạt Già Phạm. Xuất hiện nơi thế gian vì các chúng sanh mà khai mở chánh pháp. Đầu giữa trước sau đều tốt, văn nghĩa rõ ràng, thị hiện đầy đủ, thanh bạch phạm hạnh.
Đó là Khổ đế, đó là Tập đế, đó là Đạo đế, đó có thể hướng đến Khổ diệt đạo đế, như thế có tên là Đệ Nhứt Đại Sư xuất hiện nơi thế gian làm lợi ích an lạc vô lượng chúng sanh, ai mẫn thế gian Thiên nhân đại chúng làm cho được vô lượng lợi ích an lạc.
Lại nữa Như Lai, ứng Chánh Đẳng Giác, vô học đệ tử tức các vị A La Hán các lậu đã tận, phạm hạnh đã lập, việc làm đã xong, việc đáng bỏ đả bỏ được sự lợi ích an lạc, hết các kiết sử, rồi cung phụng hành trì lời dạy chánh đáng của Như Lai.
Được giải thoát rồi, chứng biến tri rồi, xuất hiện nơi thế gian làm cho tất cả chúng sanh khai mở chánh pháp, đầu giữa cuối đều tốt, văn nghĩa rõ ràng, thị hiện đầy đủ, thanh bạch phạm hạnh.
Nghĩa là khổ đế, là tập đế, là khổ diệt đế, có thể hướng đến khổ diệt đạo đế, như thế có tên là Đệ Nhị Đại Sư xuất hiện nơi thế gian làm lợi ích an lạc cho vô lượng chúng sanh, ai mẫn thế gian Trời người đại chúng làm cho được vô lượng lợi ích an lạc.
Lại nữa Như Lai, ứng Chánh Đẳng Giác, hữu học đệ tử đầy đủ phạm hạnh, đầy đủ chánh kiến đa văn. Cho nên chánh văn khế Kinh khi đọc tụng biên chép riêng như Già Đà, Vô vấn tự thuyết, Bổn Sự, Bổn Sanh, phương quảng rộng nói, hiểu biết rõ ràng nghĩa này.
Xuất hiện ở thế gian vì các chúng sanh mà khai mở chánh pháp, trước giữa sau cuối đều tốt, văn nghĩa rõ ràng, thị hiện đầy đủ, thanh bạch phạm hạnh. Nghĩa là khổ đế, khổ tập đế, khổ diệt đế, có thể hướng đến khổ diệt đạo đế.
Như thế có tên là Đệ Tam Đại Sư xuất hiện ở thế gian làm lợi ích an lạc vô lượng chúng sanh, ai mẫn thế gian, Trời người đại chúng làm cho được vô lượng an lạc lợi ích.
Như vậy có tên là ba loại Đại Sư xuất hiện nơi đời làm lợi ích an lạc cho vô lượng chúng sanh, ai mẫn thế gian Trời người đại chúng làm cho được vô lượng lợi ích an lạc.
Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:
Có ba loại Đại Sư
Nếu xuất hiện ở đời
Hay lợi ích an lạc
Trời người cùng thế gian
Một là Đức Như Lai
Hai là vô học đệ tử
Ba là hữu học đệ tử
Đủ tịnh giới đa văn
Như thế ba Đại Sư
Trời người cùng Ứng Cúng
Hay tuyên nói chánh pháp
Rộng mở cửa Cam Lồ
Làm vô lượng chúng sanh
Xa rời các kết sử
Giải thoát khổ sanh tử
Chứng thường lạc Niết Bàn
Dụ như Đạo Sư giỏi
Hay chỉ người đường tốt
Đi đúng cứ thế theo
Được an lạc chẳng nghi
Như thế ba Đại Sư
Chỉ chúng sanh Tứ Đế
Tu hành chẳng buông lung
Định, siêu sanh giải thoát.
Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này.
Các Tỳ Kheo nên biết! Có lúc Chư Thiên tụ tập hoan hỷ tinh tường, hiện tướng siêng năng xuống đến nhân gian.
Thế nào là ba?
Nghĩa là đệ tử ta hoặc có tài sản ít, hoặc có tài sản nhiều, hoặc có quyến thuộc ít, hoặc có nhiều quyến thuộc, hoặc thuộc dòng họ tôn quý, hoặc dòng họ thấp mà mới phát tâm rồi truyền pháp ấy rộng ra trong gia đình, có kẻ hoan hỷ xuất gia, lúc ấy Chư Thiên hoan hỷ tập hội, hoặc giống lời nói Trời người đang biết.
Nay đệ tử Phật cùng với quân ma bạn ác giao chiến với nhau cho nên ta bảo chúng Trời giáng xuống nhân gian, tham gia giúp đỡ tăng trưởng tín tâm làm cho không ai chướng nạn.
Nói lời ấy rồi xuống đến nhân gian, làm việc đáng làm, như thế có tên là lần thứ nhất Chư Thiên giáng thế, hoan hỷ rõ bày, hiện tướng siêng năng lai giáng nhân gian.
Lại đệ tử của ta cạo bỏ râu tóc mặc áo Cà Sa có tâm tin chân chánh, bỏ nhà, không có riêng tư xuất gia làm Tỳ Kheo tu theo hòa kính, ở yên giữ gìn giới biệt giải thoát, làm việc mô phạm, chẳng có gì là không viên mãn.
Ở nơi tội nhỏ cũng sinh sợ hãi, thọ học tất cả những học xứ đáng học, thành tựu thanh tịnh thân ngữ ý nghiệp, thành tựu đời sống thanh tịnh, thành tựu sự thấy thanh tịnh.
Lúc ấy Chư Thiên hoan hỷ tập hội hoặc nói nên lời, Chư Thiên đều biết làm cho đệ tử Phật cùng với ác ma đang đánh nhau ta làm cho Chư Thiên xuống trần giúp đỡ tăng sức, uy lực để chiến thắng ma quân.
Làm như thế rồi lại xuống thế gian, làm những gì nên làm. Như thế có tên là lần thứ hai Chư Thiên tập hội, hoan hỷ rõ ràng, hiện tướng siêng năng lại xuống thế gian.
Lại đệ tử ta các lậu đã tận, chứng chân vô lậu, tâm thiện giải thoát, huệ thiện giải thoát. Ở nơi pháp ấy tự chứng thông huệ, đầy đủ an trụ, có thể tự biết rằng ta sanh đã hết, phạm hạnh đã lập, việc làm đã xong, không thọ thân nữa.
Lúc ấy Chư Thiên hoan hỷ tập hội hoặc nói lời ấy Chư Thiên đều biết làm cho đệ tử Phật cùng với các quân của ác ma đang giao tranh thì chặt đứt đầu ma và chiến thắng ma quân rồi tự nói rằng ta việc sanh đã hết, phạm hạnh đã lập, việc làm đã xong, chẳng thọ thân sau.
Chúng ta tán thán Chư Thiên mang hương hoa rồi giáng xuống nhân gian lễ bái cúng dường, xưng dương tán thán thỉnh nói chánh pháp, độ thoát thân này khỏi sanh lão bệnh tử, nói lời ấy rồi liền xuống nhân gian, làm việc nên làm. Như thế có tên là lần thứ ba Chư Thiên tập hội, hoan hỷ rỡ ràng, hiện tướng tốt đẹp giáng xuống nhân gian.
Tỳ Kheo nên biết! Nếu có quốc thổ, thành ấp, làng xóm có kẻ tịnh tín phát tâm xuất gia thì được cạo tóc xuất gia chân chánh. Kẻ xuất gia ấy các lậu sẽ hết. Ở nơi Quốc Độ thành ấp ấy Chư Thiên cùng các thiện thần thường hay giáng xuống gia hộ bảo trì làm cho nơi ấy phong phú vui vẻ, phong điều vũ thuận, chẳng có những tật ách.
Những chúng sanh trong ấy hướng về lòng từ, đồng tu thiện nghiệp, hiện tại tương lai, đêm dài an ổn sớm chứng vô thượng thường lạc Niết Bàn.
Như thế có tên là ba lúc Chư Thiên tập hội, hoan hỷ rỡ ràng, hiện tướng đoan nghiêm giáng xuống nhân gian.
Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:
Chư Thiên nơi ba thời
Hoan hỷ cùng tập hội
Rỡ ràng cùng sắc tướng
Lai giáng nơi nhân gian
Tối sơ cầu xuất gia
Sau đó là thế phát
Thứ ba lậu tận hết
Hàng phục các ma quân
Chư Thiên thấy xuất gia
Hay trừ được các lậu
Hoặc cung kính cúng dường
Như vậy mà ca tụng
Quy mệnh kẻ thù thắng
Quy mệnh Tối Thượng Sĩ
Quy mệnh cho chúng ma
Giữ gìn tên tuổi lớn
Chư Thiên tâm hoan hỷ
Giúp đỡ tu cúng dường
Mong muốn được cắt tóc
Lậu tận chứng vô sanh
Cho nên phải siêng năng
Tĩnh lự nhớ vui yên
Dũng mãnh chẳng buông lung
Điều phục các ma quân
Ở nơi luật của Phật
Chánh tín mà xuất gia
Hay giải thoát các lậu
Vĩnh viễn xa rời khổ.
Ta nghe từ Đức Thế Tôn như thế này.
Các Tỳ Kheo nên biết! Lược nói có ba sự việc, tối đại Trời người.
Thế nào là ba?
Một là sống lâu, hai là đoan nghiêm, ba là khoái lạc. Như thế ba việc, cả Trời lẫn người trăm ngàn vạn lần không thể tính đếm.
Cho nên như ở nhân gian này tính số năm mươi năm thì ở cõi thiên nơi Tứ Thiên Vương thiên thì chỉ một ngày một đêm. Như vậy ngày đêm số đến ba mươi cho đến một tháng chứa thành mười hai tháng, rồi thì một năm.
Như thế từng năm, nơi Tứ Thiên Vương thọ lượng đến năm trăm. Như vậy ở cõi người là chín trăm vạn tuổi nhưng người ở cõi này chỉ sống một trăm năm. Như ở cõi thiên vào từng Trời thứ ba mươi ba bằng một ngày một đêm.
Như vậy ngày đêm số đến ba mươi rồi thì một tháng, kế đến mười hai tháng, rồi thì một năm, như vậy hằng năm thì ở Cõi Trời thứ Ba Mươi Ba ấy thọ lượng là một ngàn tuổi. So với nhân gian thì ba ngàn sáu trăm vạn tuổi.
Như vậy ở nhân gian hai trăm năm thì ở cõi Dạ Ma một ngày một đêm, rồi thì ngày đêm số đến ba mươi rồi thì một tháng, chứa đến mười hai tháng, rồi một năm, hằng năm như vậy. Ở Cõi Trời Dạ Ma tuổi thọ là hai ngàn tuổi, bằng với nhân gian này là một ức bốn trăm vạn tuổi.
Như vậy ở cõi đời bốn trăm tuổi thì ở cõi Đâu Suất một ngày một đêm, như vậy ngày đêm số đến ba mươi, rồi thì một tháng, chứa đến mười hai tháng, rồi thì một năm, hằng năm như thế, ở Cõi Đâu Suất Thiên thọ mạng bốn ngàn năm so với nhân gian này là năm ức bảy ngàn sáu trăm vạn tuổi.
Như vậy ở cõi người nếu sống tám trăm tuổi thì ở Cõi Lạc Biến Hóa Thiên chỉ một ngày một đêm. Như vậy ngày đêm tính đến ba mươi rồi thì một tháng, kế đến mười hai tháng rồi thì một năm, cho đến hằng năm cõi Lạc Biến Hóa Thiên ấy là tám ngàn năm so với nhân gian là hai mươi ba ức bốn trăm vạn tuổi.
Như vậy thế nên sống một ngàn sáu trăm năm thì ở Cõi Tha Hóa Tự Tại Thiên chỉ một ngày một đêm. Số cho đến ba mươi, rồi thì một tháng, chứa đến mười hai tháng. Rồi thì một năm, hằng năm như thế. Ở cõi Tha Hóa Tự Tại Thiên thọ mạng là một vạn sáu ngàn tuổi.
So với người đời là chín mươi hai ức một ngàn sáu trăm vạn tuổi, ở đây tính số vạn vạn là một ức như thế tên gọi là Trường Thọ Thiên, Chư Thiên đoan nghiêm, Chư Thiên khoái lạc, ở cõi nhân gian này không có gì có thể ví dụ được. Như thế Chư Thiên có ba loại thắng sự. Tất cả đều là như vậy, vô thường, vô đán, chẳng thể giữ tin, đều bị biến đổi.
Sau khi chết gặp gỡ việc chết nơi Chư Thiên chúng kia khi lâm chung cũng có Thiên Chúng đến đưa và chỉ cho biết các Cõi Tiên và nguyện cho họ Vãng Sanh vào cõi lành. Khi lâm vào cõi lành rồi thì được lợi lạc. Được thiện lạc rồi thì thành tựu.
Ở nơi Chư Thiên qua lại cõi lành, được lợi lạc, được thành tựu. Nghĩa là ở cõi Chư Thiên khi mệnh chung lại sanh vào người cùng với con người, qua lại cõi thiện. Đến cõi người rồi. Nơi Phật nói pháp và luật, hộ trì chánh tín, tên gọi là thiện lợi. Như thế lòng tin chân chánh tăng trưởng lớn mạnh, cội gốc vững vàng.
Thế gian Sa Môn hoặc Bà La Môn, Chư Thiên ma phạm, không thể như pháp dẫn họ vào sự thoái chuyển. Nên có tên là thành tựu. Do sự thành tựu này mà ở nơi Phật Pháp làm được nhiều việc. Nghĩa là thanh tịnh lòng tin, xuất gia thọ giới, tu Đột Ma Tha, Tỳ Bát Xá Xa, quán bốn Thánh đế, vĩnh viễn dứt trừ các lậu, chứng được Niết Bàn, tận chỗ nhỏ nhất.
Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:
Chư Thiên ba việc thắng
Sống lâu đẹp đẽ vui
Người đời kể ngày tháng
Tính đến khó lường được
Như đây ba điều thắng
Phi thường lại khó có
Khó giữ, pháp biến đổi
Tử ma lực còn lại
Thiên tướng khi xả mệnh
Và Chư Thiên tập hội
Dạy dỗ những điều lành
Làm cho tâm hoan hỉ
Dương nguyện cho Trời Phật
Vãng Sanh nơi đường lành
Cùng với loài người thảy
Sanh nơi nước sáng sủa
Ở vào nơi Phật Pháp
Gặp được niềm tin chánh
Tăng trưởng gốc sâu bền
Tà giáo chẳng thể chuyển
Thân ngữ ý làm ác
Hay phương tiện xả bỏ
Bị sanh vào nơi khác
Lại có dư phương tiện
Nhiều tu thân ngữ ý
Ba thù thắng thiện pháp
Như lý chánh tư duy
Làm vô lượng rộng lớn
Tu các việc phước nghiệp
Nghĩa thí giới đa văn
Ở nơi chánh pháp Phật
Xuất gia tu phạm hạnh
Chánh tín tu pháp lành
Hay nhẫn và mềm mại
Hoặc sanh ở Trời người
Hoặc chứng Niết Bàn vui
Như vậy Chư Thiên Tiên
Đến giáo huấn chỉ bày
Khi bỏ mạng Cõi Trời
Như mẹ yêu con thơ
Chư Thiên thường phát nguyện
Thiện vui hay tăng ích
Làm cho A tu la
Thối lui chẳng tăng nữa.
***
Phật Thuyết Kinh đại Bát Nhã Ba La Mật đa - Hội Thứ Năm - Phẩm Mười Bảy - Phẩm Tham Hành - Phần Hai
Phật Thuyết Kinh đại Bát Nhã Ba La Mật đa - Hội Thứ Ba - Phẩm Ba Mươi Mốt - Phẩm Tuyên Hóa - Phần Ba
Phật Thuyết Kinh Pháp Luân Không Thoái Chuyển - Phẩm Tám - Phẩm Nhận Rõ
Phật Thuyết Kinh Ma Ha Ma Da - Phần Hai
Phật Thuyết Kinh Ba Pháp Quán Bảy Xứ - Kinh Số Ba Mươi Tám
Phật Thuyết Kinh úc Ca La Việt Vấn Bồ Tát Hành - Phẩm Năm - Phẩm Bố Thí
Phật Thuyết Kinh Trung Bộ - Kinh Niệm Xứ - Phần Bốn - Quán Tâm