Phật Thuyết Kinh Tiểu Bộ - Tập Mười - Chuyện Tiền Thân đức Phật - Chương Hai - Phẩm Chín - Phẩm Upàhana - Chuyện Chiếc Giày Tiền Thân Upàhana

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư An Thế Cao, Đời Hậu Hán

PHẬT THUYẾT KINH TIỂU BỘ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư 

An Thế Cao, Đời Hậu Hán  

TẬP MƯỜI

CHUYỆN TIỀN THÂN ĐỨC PHẬT  

CHƯƠNG HAI  

PHẨM CHÍN

PHẨM UPÀHANA  

CHUYỆN CHIẾC GIÀY

TIỀN THÂN UPÀHANA  

Như người mua giày hư. Câu chuyện này, khi ở Trúc Lâm, bậc Ðạo Sư kể về Đề Bà Đạt Đa.

Các Tỳ Kheo họp tại Chánh Pháp Đường, bắt đầu nói chuyện này: Thưa Ngài Hiền giả, Đề Bà Đạt Đa phản lại bậc Sư Trưởng, trở thành kẻ chống đối, kẻ thù địch của Đức Như Lai và gặp tai nạn.

Bậc Ðạo Sư đi đến Pháp Đường và hỏi: Này các Tỳ Kheo, các ông ngồi họp đang luận bàn vấn đề gì?

Khi nghe vấn đề trên, bậc Ðạo Sư nói: Này các Tỳ Kheo, không phải chỉ nay Đề Bà Đạt Đa mới phản lại bậc Sư Trưởng, trở thành kẻ chống đối, kẻ thù địch của Như Lai, và gặp đại nạn. Thuở trước, kẻ ấy cũng đã như vậy.

Rồi bậc Ðạo Sư kể câu chuyện quá khứ. Thuở xưa, khi Vua Brahmadatta trị vì xứ Ba La Nại, Bồ Tát sanh ra trong gia đình một người huấn luyện voi. Khi đến tuổi trưởng thành, Bồ Tát được thành thục trong nghề huấn luyện voi.

Một thanh niên Bà La Môn ở một làng của nước Kàsi đến học nghề với Bồ Tát. Trong khi dạy nghề, các vị Bồ Tát thường không giấu giếm điều gì cả. Những gì các vị hiểu biết đều đem dạy cho tất cả.

Do vậy, thanh niên ấy học mọi nghề với Bồ Tát và hiểu biết không sót một chút gì. Khi người thanh niên học xong, liền thưa vời Bồ Tát. Thưa Sư Trưởng, nay con xin đi phục vụ Vua.

Bồ Tát nói: Lành thay!

Rồi Bồ Tát đi đến yết kiến Vua và thưa: Thưa Ðại Vương, đệ tử của thần muốn phục vụ Ngài. Tốt lắm, hãy để nó phục vụ trẫm.

Nhưng Ðại Vương có biết tiền lương là bao nhiêu?

Ðệ tử của khanh sẽ không nhận được tiền lương như Khanh. Nếu khanh nhận được một trăm, nó sẽ nhận năm mươi. Nếu khanh nhận được hai, nó sẽ nhận một. Bồ Tát đi về nhà báo tin cho đệ tử của mình.

Anh ta nói: Thưa Sư Trưởng, con biết nghề giống như Sư Trưởng, nên tay nghề bằng nhau. Nếu tiền lương bằng nhau, thì con sẽ phục vụ. Nếu không, con sẽ không phục vụ. Bồ Tát trình cho Vua biết.

Vua nói: Nếu nó làm được việc bằng khanh, nếu nó có thể cho thấy tài nghệ của nó bằng tài nghệ của khanh, thì nó sẽ nhận lương bằng khanh. Bồ Tát báo tin ấy cho đệ tử biết.

Anh ta nói: Tốt lắm, con sẽ trổ tài. Bồ Tát lại trình Vua.

Vua nói: Vậy Ngài mai, các khanh sẽ trổ tài nghệ. Lành thay, chúng thần sẽ trổ tài. Nhà Vua liền ra lệnh đánh trống báo tin. Ngày mai cả Sư Trưởng và đệ tử đều trổ tài nghệ huấn luyện voi. Ngày mai, những ai muốn xem hãy họp tai sân của Hoàng Cung để xem.

Vị Sư Trưởng suy nghĩ: Ðệ tử của ta qua huyênh hoang tự mãn, nó tưởng nó có cái tài năng bằng ta trong khi nó chưa biết hết mọi phương tiện thiện xảo của ta.

Sư Trưởng chọn một con voi và trong một đêm, vị ấy dạy nó làm mọi việc trái ngược. Sư Trưởng dạy nó đi lui trong khi bảo nó đi tới, và dạy nó đi tới trong khi bảo nó đi lui. Dạy nó nằm khi bảo nó đứng dậy, dạy nó đứng khi bảo nó nằm. Dạy nó thả rơi khi bảo nó nhặt lên, và dạy nó nhặt lên khi bảo nó thả xuống.

Ngày hôm sau, Sư Trưởng leo lên con voi ấy đi đến sân của Hoàng Cung. Người đệ tử cũng cưỡi một con voi thật đẹp. Một đám đông người tụ họp tại đó. Cả hai đều trổ tài nghệ giống nhau. Rồi Bồ Tát bảo con voi của mình làm việc trái ngược với mệnh lệnh. Khi bảo nó đi tới, nó lại đi lui.

Khi bảo nó đứng, nó lại nằm. Khi bảo nó nằm, nó lại đứng dậy. Khi bảo nó nhặt lên, nó thả rơi. Khi bảo nó thả rơi, nó lại nhặt lên.

Ðại chúng la ó lên: Kẻ đệ tử độc ác kia, chớ đối địch với Sư Trưởng của ngươi.

Ngươi không biết lượng sức mình, khi ngươi nghĩ: Ta biết trổ tài như Sư Trưởng. Quần chúng đánh anh ta với gạch, gậy gộc và giết chết anh ta ngay tại chỗ.

Bồ Tát từ trên voi bước xuống đi đến trước mặt Vua và thưa: Thưa Đại Vương, người ta học nghề để mưu cầu an lạc cho mình. Nhưng có một người do học nghề tự đem lại đại nạn, giống như chiếc giày hư đem lại khổ đau.

Nói vậy xong, Bồ Tát đọc bài kệ:

Như người mua giày hư

Mong giày đem an lạc,

Không ngờ, giày đem khổ,

Bị nóng bức đốt cháy

Gót chân bị bức bách,

Chân người ấy bị thương.

Cũng vậy kẻ phàm phu,

Sanh gia đình hạ tiện,

Ðến người để học nghề,

Và học cả mọi việc,

Chính do thiếu hiểu biết,

Trở lại làm hại mình,

Kẻ nông nổi nóng vội

Giống như chiếc giày hư.

Vua vô cùng hoan hỷ và đem thưởng Bồ Tát nhiều danh vọng vinh hiển.

Sau khi thuyết pháp thoại này, bậc Ðạo Sư nhận diện tiền thân: Lúc bấy giờ, người đệ tử là Đề Bà Đạt Đa và vị Sư Trưởng là ta vậy.

***

Tổng hợp