Phật Thuyết Kinh Tiểu Bộ - Tập Mười - Chuyện Tiền Thân đức Phật - Chương Năm - Phẩm Năm Bài Kệ - Chuyện Nam Tử Kàrandiya Tiền Thân Kàrandiya
Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư An Thế Cao, Đời Hậu Hán
PHẬT THUYẾT KINH TIỂU BỘ
Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư
An Thế Cao, Đời Hậu Hán
TẬP MƯỜI
CHUYỆN TIỀN THÂN ĐỨC PHẬT
CHƯƠNG NĂM
PHẨM NĂM BÀI KỆ
CHUYỆN NAM TỬ KÀRANDIYA
TIỀN THÂN KÀRANDIYA
Sao một mình trong rừng. Chuyện này do bậc Ðạo Sư kể khi Ngài trú tại Kỳ Viên về Tướng quân chánh pháp Sàriputta. Trong truyền khi có bọn người ác như thợ săn, chài lưới v.v... đến với Ngài, Trưởng Lão đều giảng đạo đức cho họ, và Ngài cũng giảng cho bất cứ ai mà Ngài có dịp gặp.
Ngài bảo: Hãy nhận giáo pháp. Do lòng tôn kính Trưởng Lão, họ không thể cưỡng lời Ngài. Và khi nhận giáo pháp xong, họ không thể hành trì mà ai nấy cứ tiếp tục theo lối làm ăn riêng của mình.
Trưởng Lão đến thổ lộ với chúng Tỳ Kheo để hỏi ý kiến: Này các Hiền Giả, những người ấy được tôi truyền pháp, nhưng không giữ đạo.
Các Tỳ Kheo trả lời: Thưa Tôn Giả, Ngài giảng pháp cho họ trái với mong ước của họ và vì họ không dám cưỡng lại lời Ngài nên họ chấp nhận đấy thôi. Từ nay Ngài chớ giảng pháp cho những người như thế. Trưởng Lão không thuận ý.
Nghe được chuyện ấy, các Tỳ Kheo bắt đầu bàn tán trong pháp đường cách Trưởng Lão Sàriputta đã thuyết pháp cho bất cứ ai mà Ngài gặp. Bậc Ðạo Sư đến hỏi các Tỳ Kheo đang họp bàn chuyện gì.
Khi nghe kể lại, Ngài dạy: Này các Tỳ Kheo, không phải chỉ bây giờ mà xưa kia cũng thế, ông ấy giảng pháp cho bất cứ ai mà ông gặp dù họ chẳng yêu cầu. Rồi Ngài kể một chuyện quá khứ.
Ngày xưa khi vua Brahmadatta trì vị ở Ba La Nại, Bồ Tát sinh ra và lớn lên trong gia đình rồi trở thành đệ tử trưởng của một Giáo Sư lừng danh tại Takkasilà.
Bấy giờ vị Giáo Sư giảng đạo pháp cho bất cứ người nào mà ông có thể gặp như những người đánh cá v.v... Dù họ không muốn, ông luôn bảo họ nhận pháp. Nhưng dù họ đã nhận pháp, họ cũng không giữ đạo. Giáo Sư nói điều ấy cho các môn đệ nghe.
Các môn đệ thưa: Thưa thầy, thầy thuyết giảng cho họ ngược lại với những mong cầu của họ và do đó, họ phá bỏ pháp. Từ nay, thầy hãy thuyết giảng cho những kẻ nào muốn nghe thầy thôi chứ đừng thuyết giảng cho những ai không muốn.
Vị Giáo Sư rất ân hận nhưng ông cứ giảng pháp cho bất cứ ai mà ông được gặp. Một hôm, một số người từ một ngôi làng kia đến mời Giáo Sư tham dự cuộc dâng bánh cho các Bà La Môn.
Ông cho gọi vị môn đệ tên là Kàrandiya và bảo: Này con, ta không đi, con hãy đến đó với năm trăm môn đệ này rồi nhận bánh và mang về phần bánh chia cho ta. Ông sai vị môn đệ ấy như thế. Vị môn đệ ấy ra đi.
Trên đường về, chàng trông thấy một cái hang và chợt có ý nghĩ: Thầy ta giảng pháp cho bất cứ ai Ngài gặp mà không cần họ yêu cầu. Từ nay ta chỉ khiến Ngài giảng cho những ai muốn nghe Ngài thôi. Thế rồi trong khi các môn đệ khác đang ngồi nghỉ thoải mái, chàng đứng lên đi khuân những tảng đá lớn ném vào trong hang, chàng cứ khuân đá ném mãi.
Những người kia đứng dậy và nói: Này đại huynh, anh đang làm gì thế?
Kàrandiya không nói một lời nào. Họ vội trở về kể chuyện cho thầy họ nghe.
Vị thầy đến nói chuyện với Kàrandiya bằng bài kệ đầu:
Sao một mình trong rừng
Từng tảng đá con khuân,
Ném đá như có ý
Lấp bằng hang núi chăng?
Nghe thế Kàrandiya muốn thức tỉnh thầy mình liền đọc bài kệ:
Con muốn làm đảo này
Phẳng như lòng bàn tay,
San bằng gò đồi nọ,
Chỗ trũng, đá lấp đầy.
Thầy Bà La Môn nghe thế liền đọc bài kệ thứ ba:
Ðời nào một phàm nhân
Có sức lấp đất bằng?
Kà ran khó hy vọng
Ðọ sức với hang cùng.
Người môn đệ nghe xong liền đọc bài kệ thứ tư:
Nếu một kẻ phàm nhân,
Không thể san đất bằng,
Ngoại nhân há chịu nhận
Quan điểm thầy hay chăng?
Nghe thế, vị Giáo Sư trả lời thích đáng, bấy giờ ông hiểu rằng những người khác có thể không giống như ông.
Ông tự nhủ:
Ta sẽ không làm như thế nữa, và đọc bài kệ thứ năm:
Này Kàrandiya,
Bạn khuyên tốt cho ta,
Ðất không san phẳng được,
Ý người chẳng đồng hòa.
Giáo Sư ca ngợi môn đệ của mình. Và vị môn đệ sau khi khuyến dụ thầy mình như vậy liền dẫn thầy về nhà.
Bậc Ðạo Sư chấm dứt bài giảng và nhận diện tiền thân: Bấy giờ Xá Lợi Phất là người Bà La Môn, còn ta chính là môn sinh Kàrandiya.
***
Phật Thuyết Kinh đại Bát Nhã Ba La Mật đa - Hội Thứ Năm - Phẩm Mười Bảy - Phẩm Tham Hành - Phần Hai
Phật Thuyết Kinh đại Bát Nhã Ba La Mật đa - Hội Thứ Ba - Phẩm Ba Mươi Mốt - Phẩm Tuyên Hóa - Phần Ba