Phật Thuyết Kinh Tiểu Phẩm Bát Nhã Ba La Mật - Phẩm Một - Phẩm Tựa - Tập Một

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần

PHẬT THUYẾT KINH

TIỂU PHẨM BÁT NHÃ BA LA MẬT

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần  

PHẨM MỘT

PHẨM TỰA  

TẬP MỘT  

Tôi nghe như vậy!

Một thời, ở núi Kỳ Xà Quật thuộc thành Vương Xá, Đức Phật cùng với một ngàn hai trăm năm mươi vị Đại Tỳ Kheo, đều là các Bậc A La Hán, lậu hoặc đã hết, như voi chúa đã thuần thục, việc làm đã xong, vứt bỏ gánh nặng, đã được tự lợi dứt sạch hết kết sử, chánh trí giải thoát tâm được tự tại, chỉ trừ A Nan.

Khi ấy, Phật bảo Tu Bồ Đề: Ông hãy nói về bát nhã Ba la mật mà Bồ Tát nên thành tựu.

Xá Lợi Phất suy nghĩ: Tu Bồ Đề bằng khả năng của mình, mà thuyết giảng hay nhờ thần lực của Phật.

Tu Bồ Đề biết ý nghĩ ấy, nên nói với Xá Lợi Phất: Các đệ tử Phật dám nói lên điều gì, đều nhờ thần lực của Phật.

Vì sao?

Vì người học pháp do Phật nói ra và chứng được, các pháp tướng ấy đã chứng được rồi nên khi nói ra điều gì cũng đúng với pháp tướng, nhờ năng lực của pháp tướng.

Khi ấy Tu Bồ Đề bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Phật dạy con hãy giảng những pháp để thành tựu bát nhã Ba la mật cho các Bồ Tát.

Bạch Thế Tôn! Gọi là Bồ Tát vì có những pháp gì.

Con không thấy có pháp gì gọi là Bồ Tát cả?

Bạch Thế Tôn! Con không thấy Bồ Tát không chứng đắc Bồ Tát, cũng không thấy, không chứng đắc bát nhã Ba la mật, vậy nên dạy những Bồ Tát nào về bát nhã Ba la mật?

Nếu Bồ Tát nghe lời nói đó, không lo, không sợ, không vứt bỏ, không thoái chuyển, thực hành như vậy là dạy Bồ Tát về bát nhã Ba la mật.

Lại nữa, bạch Thế Tôn! Khi Bồ Tát thực hành bát nhã Ba la mật nên học như vậy, không nghĩ: Đó là tâm của Bồ Tát.

Vì sao?

Vì tâm này không phải là tâm, hành tướng của tâm vốn thanh tịnh.

Khi ấy, Xá Lợi Phất hỏi Tu Bồ Đề: Có tâm, chẳng phải tâm này không?

Tu Bồ Đề đáp: Nếu tâm là chẳng phải tâm, vậy có hay không?

Xá Lợi Phất nói: Không.

Tu Bồ Đề nói với Xá Lợi Phất: Nếu tâm chẳng phải là tâm, thì không thể có hữu vô.

Thế này mà lại nói rằng có tâm không có tâm hay sao?

Xá Lợi Phất hỏi: Pháp gì gọi là chẳng phải tâm?

Tu Bồ Đề nói: Không phá hoại, không phân biệt. Bồ Tát nghe nói như vậy thì không lo sợ, không mai một, không ẩn nấp, không thoái chuyển, nên biết Bồ Tát này không xa lìa hạnh bát nhã Ba la mật.

Nếu thiện nam, tín nữ nào muốn học quả vị Thanh Văn nên nghe bát nhã Ba la mật này, thọ trì, đọc tụng và hành trì đúng như pháp. Muốn học địa vị Bích Chi nên nghe bát nhã Ba la mật này thọ trì, đọc tụng và hành trì đúng như pháp. Muốn học địa vị Bồ Tát cũng nên nghe bát nhã Ba la mật này mà thọ trì, đọc tụng và hành trì đúng như pháp.

Vì sao?

Vì trong bát nhã Ba la mật rộng nói pháp mà Bồ Tát cần phải học.

Tu Bồ Đề bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Con không thể không thấy Bồ Tát vậy nên dạy Bồ Tát nào về bát nhã Ba la mật?

Bạch Thế Tôn! Con không thấy pháp Bồ Tát có đến hoặc đi, mà cùng Bồ Tát nói lên ngôn ngữ thì với Bồ Tát ấy con sinh ra nghi ngờ.

Bạch Thế Tôn! Lại nữa, ngôn ngữ Bồ Tát không quyết định, không trụ xứ.

Vì sao?

Vì ngôn ngữ đó là vô sở hữu, vô sở hữu đó cũng không xác định, không xứ sở. Nếu Bồ Tát nghe việc này không lo, sợ, không mai một, không thoái lui, nên biết Bồ Tát đó rốt cuộc trụ vào địa vị không thoái chuyển, trụ không chỗ trụ, không thoái chuyển, nên biết Bồ Tát đó đạt đến không thoái chuyển địa, trụ không chỗ trụ.

Lại nữa bạch Thế Tôn! Khi Bồ Tát thực hành bát nhã Ba la mật, không nên trụ trong sắc. Không nên trụ trong thọ, tưởng, hành, thức.

Vì sao?

Nếu trụ trong sắc là hành theo sắc. Nếu trụ trong thọ, tưởng, hành, thức là hành theo thức hoặc hành theo pháp, thì không thể thọ trì bát nhã Ba la mật, không thể tu tập bát nhã Ba la mật, không đầy đủ bát nhã Ba la mật thì không thể thành tựu nhất thiết trí.

Vì sao?

Vì sắc không thọ nhận tưởng. Thọ, tưởng, hành, thức không thọ nhận tưởng. Nếu sắc không thọ nhận thì không phải là sắc. Thọ, tưởng, hành, thức không thọ nhận thì chẳng phải là thức.

Bát Nhã Ba la mật cũng không thọ nhận, Bồ Tát học như vậy để thực hành bát nhã Ba la mật. Đó gọi là pháp của Bồ Tát không thọ nhận với tam muội rộng lớn vô lượng vô định. Tất cả Thanh Văn, Bích Chi Phật không thể hủy hoại.

Vì sao?

Vì tam muội đó không thể lấy tướng mà chứng đắc. Nếu tam muội này có thể dùng tướng mà chứng đắc, thì Phạm Chí Tiên Ni không nên sinh tín tâm đối với trí nhất thiết trí.

Phạm Chí Tiên Ni này dùng hữu lượng trí nhập vào pháp ấy, đã nhập vào rồi thì không thọ nhận sắc, không thọ nhận thọ, tưởng, hành, thức. Phạm Chí này không lấy sự nghe được để mà thấy. Trí này không lấy sắc bên trong để thấy. Trí này không lấy sắc nên ngoài để thấy. Lìa sắc bên trong hay bên ngoài để thấy.

Trí này cũng không lìa sắc bên trong hay bên ngoài để thấy. Trí này không lấy thọ, tưởng, hành, thức bên trong để thấy. Trí này không lấy thọ, tưởng, hành, thức bên ngoài để thấy, trí này không lấy thọ, tưởng, hành, thức bên trong hay bên ngoài để thấy, trí này cũng không lìa thọ, tưởng, hành, thức bên trong hay bên ngoài để thấy.

Đây là trí nhất thiết trí mà Phạm Chí Tiên Ni tin và hiểu rõ, do chứng đắc thực tướng của các pháp nên được giải thoát. Khi được giải thoát rồi thì ở trong các pháp không chấp giữ, không xả bỏ, cho đến Niết Bàn cũng không chấp giữ, không xả bỏ.

Bạch Thế Tôn! Đó gọi là bát nhã Ba la mật của Bồ Tát. Không thọ nhận sắc, không thọ nhận thọ, tưởng, hành, thức. Tuy không thọ nhận sắc, không thọ nhận thọ, tưởng, hành, thức nhưng chưa đầy đủ mười lực, bốn vô sở úy, mười tám pháp bất cộng của Phật, quyết không nhập Niết Bàn ở giữa đường.

Lại nữa, bạch Thế Tôn! Bồ Tát thực hành bát nhã Ba la mật nên suy nghĩ như vậy. Những pháp nào gọi là bát nhã Ba la mật, ai là người hành bát nhã Ba la mật.

Nếu pháp không thể nắm bắt được là bát nhã Ba la mật chăng?

Nếu Bồ Tát suy nghĩ như vậy, lúc quán sát sẽ không kinh sợ, không mai một, không thoái chuyển, nên biết Bồ Tát này không xa lìa sự thực hành bát nhã Ba la mật.

Lúc ấy, Xá Lợi Phất hỏi với Tu Bồ Đề: Nếu sắc xa lìa sắc tánh. Thọ, tưởng, hành, thức xa lìa thức tánh.

Bát Nhã Ba la mật xa lìa bát nhã Ba la mật tánh, thì cớ sao nói Bồ Tát không xa lìa hạnh bát nhã Ba la mật?

Tu Bồ Đề nói: Đúng như vậy, Xá Lợi Phất! Sắc xa lìa sắc tánh. Thọ, tưởng, hành, thức xa lìa thức tánh. bát nhã Ba la mật xa lìa bát nhã Ba la mật tánh. Pháp này đều xa lìa tự tánh, tánh tướng cũng xa lìa.

Xá Lợi Phất nói: Nếu Bồ Tát học trong đó có thành tựu nhất thiết trí không?

Tu Bồ Đề nói như vậy: Xá Lợi Phất, Bồ Tát học như vậy có thể thành tựu nhất thiết trí.

Vì sao?

Vì tất cả pháp vô sinh không thành tựu. Nếu Bồ Tát thực hành như vậy thì thân cận nhất thiết trí.

Khi ấy Tu Bồ Đề nói với Xá Lợi Phất: Nếu Bồ Tát thực hành sắc hành làm hành tướng, nếu sinh ra sắc hành làm hành tướng, nếu diệt sắc hành làm hành tướng, nếu lìa sắc hành làm hành tướng, nếu không sắc hành làm hành tướng, thì ta thực hành, hành động này cũng là hành tướng.

Nếu thực hành thọ, tưởng, hành, thức làm hành tướng, nếu sinh thức hành làm hành tướng, nếu diệt thức hành làm hành tướng, nếu lìa thức hành làm hành tướng, nếu không thức hành làm hành tướng thì ta thực hành hành động này cũng là hành tướng.

Ai nghĩ: Người có thể làm như vậy là thực hành bát nhã Ba la mật, thì cũng là hành tướng, nên biết Bồ Tát này chưa khéo biết phương tiện.

Xá Lợi Phất nói với Tu Bồ Đề: Nay Bồ Tát thực hành thế nào gọi là hành bát nhã Ba la mật?

Tu Bồ Đề nói: Nếu Bồ Tát không thực hành sắc, không thực hành sắc sinh, không thực hành sắc diệt, không thực hành sắc hoại, không thực hành sắc không, không thực hành thọ, tưởng, hành, thức, không thực hành thức sinh, không thực hành thức diệt, không thực hành thức hoại, không thực hành thức không, đó gọi là hành bát nhã Ba la mật.

Không nhớ nghĩ hành bát nhã Ba la mật, không nhớ nghĩ không thực hành, không nhớ nghĩ hành hay không hành, cũng không nghĩ không làm không phải không làm, gọi là thực hành bát nhã Ba la mật.

Vì sao vậy?

Bởi vì tất cả pháp không thọ nhận tưởng. Đó gọi là các pháp của Bồ Tát không thọ nhận chánh định vô lượng, vô định. Tất cả Thanh Văn, Bích Chi Phật không thể phá hoại. Bồ Tát thực hành định này mau chứng đắc Vô Thượng Chánh Đẳng Giác.

Tu Bồ Đề nương oai thần của Phật mà nói: Nếu Bồ Tát thực hành định này không nhớ nghĩ không phân biệt: Đây là định ta nên vào trong định này, ta đang vào định, ta đã vào định rồi. Nếu không phân biệt như vậy thì biết Bồ Tát này được Chư Phật thọ ký quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Giác.

Xá Lợi Phất nói với Tu Bồ Đề: Bồ Tát đã thực hành định này được Chư Phật thọ ký quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Giác.

Định này có thể chỉ giáo không?

Tu Bồ Đề thưa: Dạ không, thưa Ngài Xá Lợi Phất! Vì sao vậy?

Thiện nam không phân biệt đó là tam muội.

Vì sao vậy?

Vì tánh tam muội vốn không có sở hữu.

Đức Phật khen ngợi Tu Bồ Đề: Lành thay, lành thay! Ta nói ông là người tối thượng về nhập tam muội Vô tránh, như lời ta dạy. Bồ Tát nên học bát nhã Ba la mật như vậy, nếu người học như vậy gọi là học bát nhã Ba la mật.

Xá Lợi Phất bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Bồ Tát học như vậy là học pháp nào?

Đức Phật bảo Xá Lợi Phất: Bồ Tát học như vậy, là đối với các pháp không chỗ học.

Vì sao vậy?

Này Xá Lợi Phất đó là các pháp không phải như phàm phu đã chấp trước.

Xá Lợi Phất bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Thế nào là có?

Phật dạy: Như không chỗ có gọi là có. Như vậy các pháp không chỗ có nên gọi là vô minh, phàm phu phân biệt vô minh, tham đắm chấp trước vô minh, đọa lạc ở hai bên không biết, không thấy, nhớ tưởng phân biệt, đối với pháp không thật có nên tham đắm danh sắc, do tham đắm chấp trước đó nên không biết không thấy các pháp vốn không có sở hữu, không ra khỏi, không tin tưởng, không an trú, thế nên đọa trong hạng phàm phu tham đắm chấp trước.

Xá Lợi Phất bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Bồ Tát học như vậy, cũng không học nhất thiết trí.

***

Tổng hợp