Phật Thuyết Kinh ánh Sáng Hoàng Kim - Phẩm Hai Mươi Bốn - Phẩm Chữa Trị Bệnh Khổ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Nghĩa Tịnh, Đời Đường

PHẬT THUYẾT

KINH ÁNH SÁNG HOÀNG KIM

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Nghĩa Tịnh, Đời Đường  

PHẨM HAI MƯƠI BỐN

PHẨM CHỮA TRỊ BỆNH KHỔ  

Đức Thế Tôn lại bảo Bồ Đề Thọ Thần, hãy nghe cho kỹ hãy khéo nghĩ nhớ. Như Lai nay nói cho Thiện Nữ nghe về bản nguyện của mười ngàn Thiên Tử.

Thiện Nữ, quá khứ vô số kiếp, bấy giờ có Đức Phật Đà xuất hiện Thế Giới, Danh Hiệu Bảo Kế Như Lai, đủ mười Đức Hiệu. Sau khi Đức Như Lai ấy nhập Niết Bàn, giáo pháp nguyên chất hết rồi, trong giáo pháp tương tự có một Quốc Vương tên Thiên Tự Tại Quang, luôn luôn áp dụng chánh pháp mà hóa cải Quốc Dân, tựa như cha mẹ đối với con cái.

Trong Vương Quốc có một Trưởng Giả tên Trì thủy, hiểu rành y học, thông suốt tám thuật. Ai bệnh khổ, tứ đại bất ổn, ông cứu chữa được cả.

Thiện Nữ, Trì Thủy Trưởng Giả có người con trai duy nhất, tên là Lưu Thủy. Người đẹp, nghiêm chỉnh, ai cũng thích nhìn. Bẩm tính thông minh, quán triệt mọi luận thuyết và kỹ thuật.

Bấy giờ trong Vương Quốc nhiều người bị bệnh truyền nhiễm, khổ sở đến nỗi không thích sống nữa. 

Thiện Nữ, Trưởng Giả Tử Lưu thủy thấy vậy thì sinh đại bi tâm, nghĩ như vậy.

Bao nhiêu là người bệnh khổ! Cha ta rành y học, khéo tám thuật, chữa được mọi bệnh do tứ đại hoặc thêm hoặc bớt. Nhưng cha ta già yếu rồi. Đi đâu cũng phải đỡ, làm sao đến được những nơi làng xóm thành thị mà chữa bệnh. Thế thì bao người bệnh nặng mà không ai cứu chữa.

Vậy ta hãy đến chỗ cha ta, vị đại lương y, hỏi bí quyết chữa bệnh. Biết được bí quyết ấy, ta sẽ đi đến thành thị làng xóm mà cứu chữa cho người, làm cho họ an lạc.

Trưởng Giả Tử nghĩ rồi tức tốc đến chỗ cha, lạy ngang chân ông, chắp tay cung kính, đứng qua một bên, dùng lời chỉnh cú mà thỉnh cầu.

Xin cha thương tưởng con.

Con muốn cứu mọi người.

Nay con hỏi y thuật,

Mong cha nói cho con.

Tại sao thân suy hỏng,

Tứ đại có thêm bớt?

Và ở vào lúc nào

Thì bệnh tật sinh ra?

Ăn uống như thế nào

Để hưởng được yên vui?

Làm sao trong cơ thể

Nhiệt lực không suy tổn?

Bệnh con người có bốn,

Có bệnh phong, nhiệt, đàm,

Lại có bệnh hỗn hợp,

Làm sao trị liệu được?

Lúc nào nổi bệnh phong?

Lúc nào phát bệnh nhiệt?

Lúc nào động bệnh đàm?

Lúc nào bệnh hỗn hợp?

Trì Thủy Trưởng Giả nghe con hỏi rồi, cũng nói lại bằng chỉnh cú.

Y theo phép chữa bệnh

Của Tiên Nhân đời xưa,

Cha tuần tự nói cho,

Khéo nghe để cứu người.

Ba tháng là mùa xuân,

Ba tháng là mùa hè,

Ba tháng là mùa thu,

Ba tháng là mùa đông.

Ấy là theo một năm

Ba tháng một mà nói.

Hai tháng một một tiết

Một năm thành sáu tiết:

Giêng hai là tiết hoa,

Ba tư là tiết nóng,

Năm sáu là tiết mưa,

Bảy tám là tiết thu,

Chín mười là tiết lạnh

Một chạp là tiết tuyết.

Phải phân biệt như vậy,

Cho thuốc đừng sai chậy

Tùy theo mùa tiết ấy

Mà điều hòa ăn uống,

Vào bụng tiêu hóa được,

Mọi bệnh mới không sinh.

Khí hậu nếu thay đổi

Thì tứ đại biến động,

Bấy giờ mà không thuốc

Thì tất sinh bệnh khổ.

Thầy thuốc biết bốn mùa,

Lại biết về sáu tiết,

Biết bảy phần cơ thể

Thì cho thuốc không sai.

Bảy phần là vị, máu,

Thịt, mỡ, xương, tủy, não.

Biết bệnh nhập bảy phần

Lại biết chữa được không.

Bệnh thì có bốn loại:

Các loại phong, nhiệt, đàm,

Và loại bệnh hỗn hợp,

Nên biết lúc chúng phát:

Mùa xuân phát bệnh đàm

Mùa hè phát bệnh phong,

Mùa thu phát bệnh nhiệt,

Mùa đông bệnh hỗn hợp.

Xuân ăn chất nóng cay,

Hè béo nóng mặn dấm,

Thu ăn lạnh ngọt béo,

Đông ăn chát béo ngọt.

Trong bốn mùa như vậy,

Dùng thuốc và ăn uống

Theo như mùi vị ấy,

Bệnh không lý do sinh.

Sau ăn bệnh do đàm,

Ăn tiêu bệnh do nhiệt,

Sau tiêu bệnh do phong,

Cứ thế nhận thức bệnh.

Nhận thức gốc bệnh rồi,

Tùy bệnh mà cho thuốc.

Nếu bệnh trạng khác đi,

Cũng chữa cái gốc trước.

Phong thì dùng dầu, kem,

Nhiệt thì lợi đại tiểu,

Đàm thì hóa, thông, thổ,

Hỗn hợp thì cả ba.

Phong nhiệt đàm cùng có,

Thế gọi là hỗn hợp.

Tuy biết lúc bệnh phát,

Cũng phải xét gốc bệnh.

Xét biết như vậy rồi,

Tùy lúc mà cho thuốc.

Ăn, uống, thuốc, không sai,

Mới gọi thầy thuốc giỏi.

Lại nữa biết tám thuật

Bao quát mọi cách chữa.

Nếu hiểu rõ tám thuật

hãy chữa bệnh cho người.

Tám thuật là châm chích,

Giải phẫu, chữa thân bệnh,

Chữa tâm bệnh, trúng độc,

Khoa nhi với khoa lão,

Sau hết là dưỡng sinh,

Đó, tám thuật chữa bệnh.

Trước xem xét hình sắc,

Nói năng và tánh tình,

Sau hỏi đến chiêm bao,

Thì biết phong nhiệt đàm.

Khô ốm đầu ít tóc,

Tâm tính không ổn định,

Nói nhiều mộng bay đi,

Đó là thuộc loại phong.

Tuổi trẻ mọc tóc trắng,

Nhiều mồ hôi, hay giận,

Thông minh, mộng thấy lửa,

Đó là thuộc loại nhiệt.

Tâm ổn, thân ngay thẳng,

Nghĩ kỹ đầu nhờn, cáu,

Mộng thấy nước, vật trắng,

Đó là thuộc loại đàm.

Hỗn hợp thì có chung,

Chung hai hay chung ba,

Và hễ loại nào nhiều

Là tính bệnh hỗn hợp.

Biết gốc, đặc tính bệnh,

Chuẩn bệnh mà cho thuốc.

Nhưng thấy không tướng chết

Mới rõ bệnh cứu được.

Giác quan thì thác loạn,

Khinh khi thầy thuốc giỏi,

Thấy bạn thân cũng giận,

Đó là hiện tượng chết.

Mắt trái biến màu trắng

Lưỡi đen, sống mũi lệch,

Vành tai không như cũ,

Môi dưới thì xệ xuống

Ha lê lặc một thứ

Có đủ cả sáu vị,

Trừ được tất cả bệnh,

Là thuốc vua, không kị.

Lại ba trái ba cay

Là thuốc dễ có được,

Đường cát, mật ong, sữa,

Cũng chữa được nhiều bệnh.

Ngoài ra, dược liệu khác,

Tùy bệnh mà thêm vào.

Nhưng trước phải từ tâm,

Đừng mưu tính tài lợi.

Cha đã nói những việc

Cần cho sự chữa bệnh.

Con đem ra cứu người

Thì phước sẽ vô biên.

Thiện Nữ, bấy giờ Trưởng Giả Tử Lưu Thủy đích thân hỏi và nghe cha nói về tám thuật, về tứ đại thêm bớt, về thời tiết bất đồng, về cách cho thuốc.

Hiểu biết rành rẽ rồi, Trưởng Giả Tử tự xét kỹ mình đủ sức cứu chữa mọi bệnh. Bèn đi đến thành thị thôn xóm, chỗ nào có bệnh nhân cũng đến, dịu ngọt an ủi, và rằng tôi là thầy thuốc, tôi là thầy thuốc, tôi rành thuốc chữa bệnh. Tôi sẽ chữa cho các người lành mạnh.

Thiện Nữ, bấy giờ người ta nghe Trưởng Giả Tử an ủi, hứa chữa bệnh cho, thì bao nhiêu bệnh nhân trầm trọng nghe lời ấy cũng phấn chấn thân tâm, vui mừng hiếm có. Do vậy mà bệnh khổ tiêu tan, khí lực sung mãn, bình phục như cũ.

Thiện Nữ, bấy giờ lại có bao nhiêu bệnh nhân trầm trọng mà khó cứu chữa, tức thì đến chỗ Trưởng Giả Tử xin chữa thêm. Trưởng Giả Tử tức thì cho thuốc, bảo dùng, và ai cũng lành cả. 

Thiện Nữ, cứ như thế, Trưởng Giả Tử Lưu Thủy chữa lành cho bao nhiêu bệnh nhân ở trong Vương Quốc.

***

Tổng hợp