Phật Thuyết Kinh Bản Sự - Phẩm Một - Phẩm Một Pháp - Phần Hai

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Huyền Trang, Đời Đường

PHẬT THUYẾT KINH BẢN SỰ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Huyền Trang, Đời Đường  

PHẨM MỘT

PHẨM MỘT PHÁP  

PHẦN HAI  

Khi ấy, Đức Thế Tôn tóm tắt lại nghĩa này và nói kệ:

Các pháp bất thiện sinh

Là nhân để chịu khổ

Do ý dẫn đường trước

Cùng phiền não đồng sinh.

Ý là pháp dẫn đầu

Ý chủ, ý sai khến

Do ý, có cấu nhiễm

Nói năng và hành động

Khổ theo đấy sinh ra

Như vòng xoay, do tay.

Tôi từng nghe Đức Thế Tôn bảo: Bí Sô nên biết! Trong thế gian có những pháp thiện trắng sạch, khi chúng phát sinh, các phẩm thiện, loại thiện, tất cả đều do ý dẫn đầu.

Vì sao?

Vì ý phát sinh xong thì những pháp thiện trắng sạch liền sinh theo.

Khi ấy, Đức Thế Tôn tóm tắt lại nghĩa này và nói kệ:

Pháp thiện tịnh phát sinh

Là nhân được quả vui

Do ý dẫn đường trước

Cùng pháp thiện đồng sinh.

Ý là pháp dẫn đầu

Ý chủ ý sai khiến

Do ý có thanh tịnh

Nói năng và hành động

Vui theo đấy sinh ra

Như bóng di theo hình.

Tôi từng nghe Đức Thế Tôn bảo: Bí Sô nên biết! Thế gian có một pháp, ngay khi phát sinh, giúp cho nhiều chúng sinh làm việc không lợi ích, làm việc không an vui, dẫn đến các đại chúng như Chư Thiên, người thế gian làm việc không nghĩa lợi, nhận lấy quả khổ lớn.

Thế nào là một pháp?

Đó là phá Tăng.

Vì sao?

Bí Sô nên biết! Vì Tăng nếu bị phá thì tất cả đại chúng sẽ cùng nhau phát sinh sự tranh cãi, trách cứ nhau, khinh miệt, nhục mạ, hủy báng, oán thù nhau, gây phiền não cho nhau, phản nghịch, chê bai và rời bỏ nhau. Ngay khi ấy, nơi tất cả thế gian, người chưa kính tin sẽ không kính tin, người đã kính tin, trở lại không kính tin nữa.

Bí Sô nên biết! Như vậy gọi là thế gian có một pháp, ngay khi phát sinh đã giúp cho nhiều chúng sinh làm việc không lợi ích, làm việc không an vui, dẫn đến các đại chúng như Chư Thiên, người thế gian làm việc không nghĩa lợi, nhận lấy quả báo khổ.

Khi ấy, Đức Thế Tôn tóm tắt lại nghĩa này và nói kệ:

Thế gian có một pháp

Tạo nên vô lượng ác

Đó là phá hoại Tăng

Người ngu si vui theo.

Phá hoại Tăng bị khổ

Phá hoại chúng cũng khổ

Tăng khiến hoại hòa hợp

Nhiều kiếp khổ không ngừng.

Tôi từng nghe Đức Thế Tôn bảo: Bí Sô nên biết! Thế gian có một pháp, ngay khi mới phát sinh, sẽ giúp cho nhiều chúng sinh làm việc nhiều lợi ích, làm việc nhiều an vui, đưa đến các đại chúng nơi thế gian và Chư Thiên làm việc nghĩa lợi lớn, nhận lấy quả vui lớn.

Thế nào là một pháp?

Đó là Tăng hòa hợp.

Vì sao?

Bí Sô nên biết! Tăng nếu được hòa hợp thì tất cả đại chúng sẽ không tranh cãi nhau, không trách cứ, không khinh miệt, không nhục mạ, không chê bai, không oán thù, không gây phiền não cho nhau, không phản nghịch, không phỉ báng và không rời bỏ nhau. Ngay khi ấy tất cả thế gian, người chưa biết kính tin, liền sinh kính tin, người đã kính tin càng thêm kính tin hơn nữa.

Bí Sô nên biết! Như vậy gọi là thế gian khi có một pháp, khi phát sinh thì giúp cho nhiều chúng sinh được nhiều lợi ích, được nhiều an vui, đưa đến các đại chúng như Chư Thiên và thế gian làm việc nghĩa lợi lớn, nhận lãnh quả vui lớn.

Khi ấy, Đức Thế Tôn tóm tắt lại nghĩa này và nói kệ:

Thế gian có một pháp

Phát sinh vô lượng phước

Gọi là Tăng hòa hợp

Người có trí vui theo.

Tăng hòa hợp an vui

Chúng hòa hợp cũng vui

Tăng bị phá khiến hòa

Luôn hưởng vui Cõi Trời.

Tôi từng nghe Đức Thế Tôn bảo: Bí Sô nên biết! Hữu tình ở thế gian, khi đoạn trừ một kết thì tất cả các kết khác cũng đều đoạn trừ theo.

Thế nào là một kết?

Đó là ngã mạn.

Vì sao?

Vì các kết hiện có, về bậc thô, bậc trung, bậc vi tế, tất cả đều lấy ngã mạn làm gốc, từ ngã mạn sinh ra, từ ngã mạn lớn lên, cho nên khi một kết ngã mạn đoạn trừ thì các kết khác đều đoạn theo.

Ví như lầu đài trung tâm ở thế gian, đều là chỗ nương dựa của nhiều phần lầu đài khác. Trung tâm nếu bị sụp thì các bộ phận khác cũng sụp theo. Như vậy, ngã mạn là chỗ các kết nương tựa, ngã mạn nếu đoạn trừ thì các kết cũng theo đó đoạn hết.

Nếu các Bí Sô đã đoạn trừ ngã mạn thì nên biết tức là đã đoạn hết các kết khác. Các Bí Sô nào đã đoạn các kết khác thì nên biết tức là đã đoạn hết cảnh giới khổ, đã tu chánh trí, tâm giải thoát hoàn toàn, tuệ giải thoát hoàn toàn, không còn thọ lại thân sau.

Bấy giờ, Đức Thế Tôn tóm tắt lại nghĩa này và nói kệ:

Như trung tâm lầu đài

Các bộ phận nương tựa

Trung tâm nếu sụp đổ

Các phần đều sụp theo.

Như vậy kết ngã mạn

Chỗ các kết nương tựa

Khi kết ngã mạn đoạn

Các kết đều diệt hết.

Bí Sô đoạn ngã mạn

Kết khác đều đoạn theo

Các kết đã đoạn xong

Dứt ngay cảnh giới khổ.

Đã dứt cảnh giới khổ

Là đã tu chánh trí

Tâm, tuệ đều giải thoát

Không thọ lại thân sau.

Tôi từng nghe Đức Thế Tôn bảo: Bí Sô nên biết! Thế gian có một pháp, nếu khéo tu tập hoàn tất, tu tập nhiều việc hoàn tất, thâu giữ hai lợi khiến đạt đến viên mãn.

Nghĩa là đạt đến viên mãn pháp lợi ngay trong đời này và đạt đến viên mãn pháp lợi nơi đời sau. Có thể thành tựu pháp ngay trong đời này, được lợi ích an vui. Có thể thành tựu pháp nơi đời sau, được lợi ích an vui. Có thể thành tựu pháp ngay trong đời này và đời sau được lợi ích an vui.

Thế nào là một pháp?

Nghĩa là ở trong chỗ tu tập các pháp thiện, tu tập tinh tấn không buông lung.

Vì sao?

Vì nếu ở trong chỗ tu tập các pháp thiện không xao lãng thì có thể tu tập một việc hoàn tất, tu tập nhiều việc hoàn tất, có thể giữ gìn hai thứ nghĩa lợi, đưa đến viên mãn. Nói rộng ra, cho đến có thể thành tựu lợi ích an vui ngay nơi đời này và đời sau. Đó gọi là một pháp.

Ai tu tập một việc hoàn tất, nhiều việc hoàn tất, thâu giữ hai lợi, nói rộng ra cho đến có thể thành tựu lợi ích an vui ngay nơi đời này và đời sau.

Khi ấy, Đức Thế Tôn tóm tắt lại nghĩa này và nói kệ:

Những người có trí tuệ

Bỏ của cải địa vị

Siêng tu, không buông lung

Chứng Niết Bàn thường lạc.

Người trí không phóng dật

Thâu giữ cả hai lợi

Pháp đời nay đời sau

Đều đạt đến viên mãn.

Người thành tựu đầy đủ

Nay, sau đều lợi lạc

Chúng Hiền Thánh trước sau

Khen họ là ngươi trí.

Kệ tóm tắt lại phần Kinh Bản Sự ở trước:

Cái kết, cướp, hai tâm

Hai nghiệp, ý dẫn đầu

Phá Tăng và hòa Tăng

Đoạn mạn, không phóng dật.

Tôi từng nghe Đức Thế Tôn bảo: Bí Sô nên biết! Nếu các hữu tình nào đoạn trừ hẳn một pháp, ta chứng nhận hữu tình đó nhất định được quả Bất Hoàn.

Thế nào là một pháp?

Nghĩa là xả bỏ tham.

Vì sao?

Vì tất cả hữu tình do tham nhiễm nên thường qua lại, bị đọa trong các nẻo ác, chịu khổ nơi sinh tử. Ai có thể đoạn hẳn một pháp như vậy, ta chứng nhận người đó nhất định được quả Bất Hoàn, không còn sinh trở lại nơi thế gian này.

Thế nên ta nói! Các hữu tình nào đoạn hẳn một pháp, ta chứng nhận hữu tình đó nhất định được quả Bất Hoàn.

Khi ấy, Đức Thế Tôn tóm tắt lại nghĩa này và nói kệ:

Ta quán các hữu tình

Do tham lam cấu nhiễm

Qua lại, đọa nẻo ác

Chịu sinh tử luân hồi.

Ai hiểu biết đúng đắn

Đoạn trừ tham nhiễm ấy

Nhất định được Bất Hoàn

Không sinh lại thế gian.

Tôi từng nghe Đức Thế Tôn bảo: Bí Sô nên biết! Các hữu tình nào đoạn hẳn một pháp, ta chứng nhận hữu tình đó nhất định được quả Bất Hoàn.

Thế nào là một pháp?

Nghĩa là xả bỏ sân.

Vì sao?

Vì tất cả hữu tình do sân cấu nhiễm nên thường qua lại, đọa trong các nẻo ác, chịu khổ nơi sinh tử. Ai có thể đoạn hẳn một pháp như vậy, ta chứng nhận người đó nhất định được quả Bất Hoàn, không còn sinh trở lại nơi thế gian này.

Thế nên ta nói: Các hữu tình nào đoạn hẳn một pháp, ta chứng nhận hữu tình đó nhất định được quả Bất Hoàn.

Khi ấy, Đức Thế Tôn tóm tắt lại nghĩa này và nói kệ:

Ta quán các hữu tình

Do sân làm cấu nhiễm

Qua lại đọa nẻo ác

Chịu sinh tử luân hồi.

Ai hiểu biết đúng đắn

Đoạn trừ hẳn sân ấy

Nhất định được Bất Hoàn

Không sinh lại thế gian.

Tôi từng nghe Đức Thế Tôn bảo: Bí Sô nên biết! Các hữu tình nào đoạn hẳn một pháp, ta chứng nhận hữu tình đó nhất định được quả Bất Hoàn.

Thế nào là một pháp?

Nghĩa là xả bỏ si.

Vì sao?

Vì tất cả hữu tình do si cấu nhiễm thường qua lại đọa trong các đường ác, chịu khổ sinh tử. Ai có thể đoạn hẳn một pháp như vậy, ta chứng nhận người đó nhất định được quả Bất Hoàn, không còn sinh trở lại nơi thế gian này.

Thế nên ta nói: Các hữu tình nào đoạn hẳn một pháp, ta chứng nhận hữu tình đó nhất định được quả Bất Hoàn.

Khi ấy, Đức Thế Tôn tóm tắt lại nghĩa này và nói kệ:

Ta quán các hữu tình

Do si làm cấu nhiễm

Qua lại đọa đường ác

Chịu sinh tử luân hồi.

Ai hiểu biết đúng đắn

Đoạn trừ hẳn si ấy

Nhất định được Bất Hoàn

Không sinh lại thế gian.

Tôi từng nghe Đức Thế Tôn bảo: Bí Sô nên biết! Các hữu tình nào đoạn hẳn một pháp, ta chứng nhận hữu tình đó nhất định được quả Bất Hoàn.

Thế nào là một pháp?

Nghĩa là xả phú che lấp.

Vì sao?

Vì tất cả hữu tình do phú cấu nhiễm nên thường qua lại đọa trong các đường ác, chịu khổ sinh tử. Ai có thể đoạn hẳn một pháp như vậy, ta chứng nhận hữu tình đó nhất định được quả Bất Hoàn, không còn sinh trở lại nơi thế gian này.

Thế nên ta nói: Các hữu tình nào đoạn hẳn một pháp, ta chứng nhận hữu tình đó nhất định được quả Bất Hoàn.

Khi ấy, Đức Thế Tôn tóm tắt lại nghĩa này và nói kệ:

Ta quán các hữu tình

Do phú làm cấu nhiễm

Qua lại đọa cõi ác

Chịu sinh tử luân hồi.

Ai hiểu biết đúng đắn

Đoạn trừ hẳn phú ấy

Nhất định được Bất Hoàn

Không sinh lại thế gian.

***

Tổng hợp