Phật Thuyết Kinh Bồ Tát Tùng đâu Thuật Thiên Giáng Thần Mẫu Thai Thuyết Quảng Phổ Kinh Bồ Tát Xử Thai - Phẩm Sáu - Tưởng Vô Tưởng

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Trúc Phật Niệm, Đời Dao Tần

PHẬT THUYẾT KINH BỒ TÁT TÙNG

ĐÂU THUẬT THIÊN GIÁNG THẦN

MẪU THAI THUYẾT QUẢNG PHỔ

KINH BỒ TÁT XỬ THAI

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Trúc Phật Niệm, Đời Dao Tần  

PHẨM SÁU

TƯỞNG VÔ TƯỞNG  

Bấy giờ, Đức Thế Tôn nói với Bồ Tát Di Lặc: Trong chúng hội hôm nay đều cùng một hạng thuần là Nhất sinh bổ xứ. Nay ta sẽ nói về thức, tưởng, thọ. Vô thức, vô tưởng, vô thọ.

Lúc ấy, Bồ Tát nói thức, tưởng, thọ như thế nào?

Thế nào là Bồ Tát phân biệt nói về thức, tưởng, thọ?

Thức chẳng phải tưởng, chẳng phải thọ. Tưởng chẳng phải thọ, chẳng phải thức. Thọ chẳng phải thức, chẳng phải tưởng.

Thức chẳng phải quá khứ, chẳng phải hiện tại, chẳng phải vị lai.

Tưởng chẳng phải quá khứ, chẳng phải hiện tại, chẳng phải vị lai.

Thọ chẳng phải quá khứ, chẳng phải hiện tại, chẳng phải vị lai.

Phi thức chẳng phải quá khứ, chẳng phải hiện tại, chẳng phải vị lai.

Phi tưởng chẳng phải quá khứ, chẳng phải hiện tại, chẳng phải vị lai.

Phi thọ chẳng phải quá khứ, chẳng phải hiện tại, chẳng phải vị lai.

Vì sao thức chẳng phải quá khứ, chẳng phải hiện tại, chẳng phải vị lai?

Lúc Bồ Tát nhập định vô ngại giáo hóa chúng sinh có thọ, thức. Từ địa hữu trụ đến địa vô trụ, thức này chẳng phải quá khứ, chẳng phải hiện tại, chẳng phải vị lai.

Đại Bồ Tát lại giáo hóa chúng sinh có tưởng từ địa trụ đến địa vô trụ.

Bồ Tát giáo hóa chúng sinh có thọ từ địa trụ đến địa vô trụ.

Bấy giờ, Tôn Giả Đại Ca Diếp liền đứng dậy, trịch bày vai phải, gối phải quỳ sát đất, bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Ý tâm thức thọ tưởng có gì khác nhau?

Phật bảo Tôn Giả Ca Diếp: Biết thân là biết có sai khác. Vì chúng sinh từ chân lên đến đầu có những chi tiết đều có tên riêng của nó.

Như đã nói trong Kinh ví dụ về cây, thì rễ, vỏ, thân, cành, lá đều gọi là cây. Vậy thì tâm ý thức thọ tưởng cũng thế.

Tôn Giả Đại Ca Diếp bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Tưởng là pháp bên ngoài, thọ là pháp bên trong.

Vậy sao cho là một?

Phật bảo Tôn Giả Ca Diếp: Tưởng là bên ngoài đến, từ bên trong ra.

Tôn Giả Ca Diếp bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Tưởng từ bên ngoài đến, làm sao biết được?

Nếu bên ngoài vô hình thì bên trong tưởng do đâu mà sinh?

Nếu vật bên ngoài không hại, thì bên trong làm sao biết đau?

Phật bảo Tôn Giả Ca Diếp: Việc này không phải như vậy.

Vì sao?

Vì thức ấy chẳng phải ở bên ngoài, chẳng phải ở bên trong, chẳng phải hai bên, chính giữa. Chỗ thức trụ chẳng phải chỗ thức trụ. Ngoại tưởng, ngoại thọ tức là pháp bên trong, chẳng phải pháp bên ngoài.

Nếu Đại Bồ Tát nào tin hiểu một cách sâu xa về pháp bên trong, bên ngoài, chính giữa thì mới có thể thấu rõ chỗ thức trụ. Đây là chúng sinh, đây là phi chúng sinh, cho đến pháp hữu  vô chẳng phải đây chẳng phải kia, liền nhập vào tam muội vô ngại độc bộ.

Tôn Giả Ca Diếp bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Hôm nay nghe thuyết pháp, lòng con càng thêm nghi ngờ.

Vì sao?

Vì theo Phật đã nói thì tưởng cũng là thọ, thọ cũng là tưởng. Pháp thức phân biệt về thức cũng là tưởng, cũng là thọ tưởng. Tưởng từ không thọ. Thọ từ không thức. Thức từ không tưởng. Không chẳng phải là thức không, thức không chẳng phải là thọ không, thọ không chẳng phải là tưởng không. Như dụ về cây thì điều này luôn đúng.

Phật bảo Tôn Giả Ca Diếp: Ta sẽ đem ví dụ khác nói cho ông. Người trí theo ví dụ này đều được hiểu rõ.

Thuở xưa có vị Vua tên là Đặc Vị. Vua có bốn người con: Một tên Hỷ Duyệt, hai tên Trường Thọ, ba tên Bách Tuế và bốn tên Vô Úy.

Đứa con Hỷ Duyệt thì thân thể mọc đầy mụt nhọt, ai thấy đều ghê tởm, cha mẹ rất lo lắng, luôn luôn buồn rầu.

Đứa con Trường Thọ ấy chưa đầy một tháng thì đã qua đời.

Đứa con Bách Tuế thì chưa tới một trăm ngày lại qua đời.

Đứa con Vô Úy thì môi sứt, mũi hỉnh, răng thì không trật tự, ai thấy đều phát sợ.

Như vậy, thọ, tưởng, thức cũng thế, không khác nhau bao nhiêu.

Phật bảo Tôn Giả Ca Diếp: Ta sẽ nói cho ông về thức, tưởng, thọ và phân biệt từng pháp một: Chín mươi mốt kiếp về quá khứ có vị Vua tên Trí Tuệ, chuyên thực hành mười thiện, lấy chánh pháp để trị dân. Ông ta không phiền não, theo dõi ý hành của chúng sinh. Khi biết chúng sinh kia có những ý niệm không giống nhau, ông liền sai Thị thần đi tra xét đất nước.

Những ai bị mù thì đưa hết họ vào Cung Điện. Sau khi nhận lệnh Vua, vị quan Thị thần đi tuần tra đất nước và đưa được năm trăm người mù về trong sân Cung Điện. Vua lại dắt năm trăm con voi xếp trước điện và sai mỗi người mù tự mình rờ voi.

Những người mù khi ấy, người thì rờ mũi voi, người thì rờ tai voi, người thì rờ đầu voi, người thì rờ chân voi, người thì rờ bụng voi, người thì rờ đuôi voi.

Vua hỏi các người mù: Con voi giống như cái gì?

Người rờ vòi thì nói voi như cái sừng.

Người rờ đầu thì nói voi như cái vò.

Người rờ tai thì nói voi như cái sàng.

Người rờ bụng thì nói voi như cái giỏ tre.

Người rờ chân thì nói voi như cây trụ.

Người rờ đuôi thì nói voi như cây chuổi.

Khi ấy, những người mắt sáng đứng bên cạnh thấy vậy đều cười cho những người mù kia không biết được hết tướng của voi. Những người mù ở chỗ vắng cùng nhau bàn luận và họ đều cho mình là nói đúng rồi cùng tranh cãi. Chúng sinh kia cũng vậy, thấy pháp thức, thọ, tưởng đều không giống nhau.

Phật bảo Tôn Giả Ca Diếp: Ví như có người bày ra một trăm vị thức ăn, nào: Tấm, gạo, đậu, lúa mạch lớn nhỏ, mè… người nào ăn trúng tấm, gạo, thì không biết có loại thuộc đậu hay lúa mạch khác.

Này Ca Diếp! Đây cũng vậy, pháp thức, thọ, tưởng đều khác nhau, nhưng quán về pháp của chúng thì không sai không khác.

Khi ấy, Đức Thế Tôn liền nói với Tôn Giả Ca Diếp bằng kệ:

Thấy trán biết có đầu

Thấy khói biết có lửa

Thấy mây biết có mưa

Quán hành biết thể tánh.

Hư không không vết chân

Bóng nước không bắt được

Pháp Sư nói cùng tận

Kiết sử tận Niết Bàn.

Tưởng tận trong vô tưởng

Thọ diệt cũng không thọ

Thức diệt không có thức

Đạo phạm hạnh vô thượng.

Ta từ vô số kiếp

Thường bị thức lừa gạt

Đời này và đời sau

Không gặp chỗ an lạc.

Hiện ta ở trong thai

Phân biệt tướng các pháp

Không thấy nên tưởng thọ

Huống sẽ có pháp thức.

Khi Đức Thế Tôn nói kệ này có năm trăm Tỳ Kheo đắc pháp nhẫn bất khởi. Có ngàn chúng sinh tâm vui thích về không hành, tâm được tự tại trong cảnh giới Niết Bàn Vô dư y.

***

Tổng hợp