Phật Thuyết Kinh Bổn Sự - Phẩm Một - Phẩm Pháp Một - Phần Bốn

Kinh Đại thừa • Thứ hai, 25/12/2023, 22:18 PM

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Huyền Trang, Đời Đường

PHẬT THUYẾT KINH BỔN SỰ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Huyền Trang, Đời Đường

PHẨM MỘT

PHẨM PHÁP MỘT

PHẦN BỐN

Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:

Tất cả các phước nghiệp

Như tâm từ giải thoát

Trong mười sáu phần ấy

Chỉ được có một phần

Có một loài hữu tình

Hay tu tâm từ thiện

Cùng phước đức vô biên

Hà huống là tất cả

Trong các đại Quốc Vương

Uy phục vang khắp nơi

Thế gian giúp người nghèo

Tất cả chẳng phải làm

Như thế mà thí phước

Ấy là tu tâm từ

Trong mười sáu phần ấy

Chỉ được có một phần

Như Chuyển Luân Thánh Vương

Uy đức trong các vua

Cũng như Mặt Trăng lớn

Ánh sáng chiếu cùng nơi

Tất cả tu như thế

Hết thảy là phước nghiệp

Đều làm tâm từ thiện

Uy đức chứa cùng khắp

Tu từ tâm giải thoát

Nếu ngược hoặc chẳng người

Tất cả các hữu tình

Tất cả đều chẳng hại.

Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này. Các Tỳ Kheo nên biết, ta xem thế gian chẳng có pháp nào làm cho những loài có tình hiểu được cái tâm chưa đắc để mà hy vọng cầu được cái quả vô thượng an lạc.

Làm cái nhân duyên từ bên ngoài như là thiện hữu tri thức. Cho nên đối với loài hữu tình với cái nhân thiện tri thức đó muốn gì được nấy. Nghĩa là sẽ dứt các điều ác, tu tập các thiện pháp, chứng được bản tâm thanh tịnh không có tạp nhiễm.

Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:

Ta xem trong thế gian

Chẳng có một pháp nào

Kẻ chưa chứng được tâm

Lúc cầu vô thượng quả

Phải nhờ duyên bên ngoài

Như người thiện tri thức

Gần gũi thiện tri thức

Nếu không, chẳng thành tựu

Cung kính vâng lời dạy

Chẳng buông hay gìn giữ

Sẽ chứng quả Niết Bàn

Xa sợ, thường an lạc.

Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này. Các Tỳ Kheo nên biết, ta xem thế gian, chẳng có một pháp nào vì kẻ có học mà chưa được tâm, hy vọng cầu quả vô thượng an lạc, tạo duyên bên trong như tác ý ngay thẳng.

Cho nên đối với loài hữu tình kia. Vì tác ý chân chánh để cầu tất cả được mãn nguyện. Nghĩa là sẽ dứt các điều ác, tu tập các thiện căn, chứng được thân thanh tịnh không bị những tạp nhiễm.

Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:

Ta xem các thế gian

Chẳng có một pháp nào

Do học mà được tâm

Lúc cầu vô thượng quả

Phải tạo duyên bên trong

Như kia tạo nơi ý

Tu tập chánh pháp rồi

Nếu cầu chẳng thành tựu

Như pháp mà quan sát

Chẳng buông lung tu hành

Xa sẽ đến Niết Bàn

Lìa sợ, thường an lạc.

Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này.

Các Tỳ Kheo nên biết! Nếu các loài hữu tình hay biết bố thí trí huệ khi quả báo đến, sáng sủa trước mắt, như ta biết đây sẽ không keo kiệt, do tâm bị nhiễm ô mà làm cho kia chỉ ăn được một ít rồi phân chia ra cho kẻ khác, sau đó mới tự ăn.

Lại chẳng biết rằng vì tâm keo kiệt làm cho nhiễm ô. Nên tuy có nhiều đồ ăn uống quý giá mà chẳng thí cho kẻ khác, chỉ dùng riêng một mình, cho nên với quả bố thí bằng trí huệ đó tuy được sanh làm Trời, người. Nhưng bị sanh đi sống lại nhiều lần, hưởng các sự vui sướng.

Lúc ấy Đức Thế Tôn muốn sâu vào nghĩa trên mà nói kệ rằng:

Thế gian loài hữu tình

Nếu biết được huệ thí

Hay cảm quả báo lớn

Thấy rõ như Như Lai

Tâm này chẳng làm gì

Keo kiệt lại nhiễm ô

Chỉ có ít đồ ăn

Mà cũng đem thí cho

Do thí chẳng có huệ

Chẳng sáng như Thế Tôn

Chỉ có ăn uống nhiều

Bỏn xẻn chẳng thể xả

Ở nơi ruộng phàm Thánh

Ba thời tâm vui thí

Quả báo Cõi Trời người

Qua lại làm nhiều kiếp.

Ta từ Đức Thế Tôn được nghe như thế này.

Các Tỳ Kheo nên biết! Nếu các loài hữu tình hay biết phạm giới sẽ bị quả báo, rõ ràng trước mặt. Như ta đã biết, đi đứng nằm ngồi đều chẳng yên ổn. Nói cười ăn uống đều chẳng để tâm. Tâm ấy sợ hãi như bị chảy máu. Thân hình xấu xa như bị dao cắt, lại cũng chẳng biết, an nhiên chẳng sợ.

Cho nên những kẻ phạm giới, tội ấy có thể đọa ác thú, càng ngày tăng dần, tạo nên quả báo.

Lúc ấy Đức Phật sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:

Thế gian loài hữu tình

Nếu hay biết phạm giới

Bị đọa vào chốn khổ

Thấy rõ giống Như Lai

Bốn oai nghi chẳng an

Chẳng nghĩ suy nói cười

Tâm hoảng hốt chảy máu

Thân xấu xí cắt rạch

Do chẳng biết, phạm giới

Hay bị khổ ác thú

Thấy sáng giống Như Lai

An nhiên chẳng sợ hãi

Tất cả người phạm giới

Chắc chắn đọa ác thú

Sự khổ càng tăng lên

Khổ quả cũng chẳng cùng

Ta từ Đức Thế Tôn đã từng được nghe như thế này.

Các Tỳ Kheo nên biết! Nếu có các loài hữu tình hay biết trì giới, khi thọ quả báo thì sáng suốt trước mắt như ta thấy vậy. Nơi tự thân kia, không sanh vào loài thú, được an lạc ở lại vị lai. Kiên trì giới cấm, không thể không biết được là nơi tự thân của kẻ ấy sẽ được an lạc.

Vì không phạm giới cấm cho nên những phước đức của sự trì giới, hay cảm con đường thiện, tăng trưởng sự lợi ích, có những quả báo an lạc.

Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:

Thế gian các hữu tình

Nếu hay biết trì giới

Hay cảm thọ quả vui

Thấy rõ như Như Lai

Nơi tự thân thanh tịnh

Lìa xa nơi ác thú

Cầu quả vị tương lai

Kiên trì giới thanh tịnh

Do hay biết trì giới

Hay cảm quả vui vẻ

Thấy rõ giống Như Lai

Chẳng phạm vào tịnh giới

Cùng những người trì giới

Được sanh vào chỗ lành

Thọ nhận nhiều an lạc

Chứng Vô Thượng Niết Bàn

Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này.

Các Tỳ Kheo nên biết! Nếu có các loài hữu tình, biết mà nói dối, chẳng xấu chẳng hổ, chẳng sửa hối tâm. Ta nói người kia tạo nên ác nghiệp, chẳng tạo thiện nghiệp.

Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:

Nên biết người vọng ngữ

Tâm không xấu hổ, hối

Như thế loài hữu tình

Chẳng ác nào chẳng tạo

Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này.

Các Tỳ Kheo nên biết! Nếu có các loài hữu tình, biết mà nói dối, lại sanh xấu hổ, cải đổi tâm tánh, ta nói rằng người ấy tạo được thiện pháp.

Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:

Khi nói dối tự biết

Sanh tâm hổ thẹn, hối

Như thế loài hữu tình

Chẳng thiện nào chẳng làm

Siêng năng chẳng buông lung

Như thế tu chân chánh

Chứng Vô Thượng Niết Bàn

Xa rời sự sợ hãi

Ta từ Đức Thế Tôn được nghe như thế này. Các Tỳ Kheo nên biết. Có một điều tối thắng. Đó là Bồ Đặc Già La. Ở nơi thế gian, nếu chẳng xuất hiện trong vô lượng hữu tình, xa rời Thánh huệ.

Tại sao gọi là một Bồ Đặc Già La. Đó có nghĩa là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác. Cho nên các Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác không ở thế gian thì không thể tuyên dương nói pháp tu hành trí tuệ. Vậy nên các loài hữu tình mất đi Thánh huệ.

Các Tỳ Kheo nên biết! Các người thoái tâm đó có cả tài sản. Nên gọi là mất mát nhỏ. Còn mất mát lớn là thối thất Thánh huệ. Cho nên nếu có chúng hữu tình thoái thất Thánh huệ thì ở trong Phật Pháp có nhiều lo buồn, sống không hoan hỷ, có tai nạn, lo sợ.

Có phiền não và quấy nhiễu. Tương lai đêm dài thọ khổ và thọ nhận nhiều loại tai hại mãnh liệt, tăng trưởng máu đào thường vào đường sanh tử, vô số đọa vào địa ngục, ngạ quỷ, bàng sanh, A Tu La thú.

Số khác thì làm người, Trời, sanh tử ưu não. Cho nên do loài hữu tình mà Thánh huệ này chưa được giác ngộ, chưa được thông đạt.

Ở nơi lục thú sanh tử luân hồi, khổ cho hữu tình chứng được Thánh huệ, hay vào ra nơi khổ ải. Cho nên này các ngươi phải biết rằng ta nay đang tu tập Thánh huệ làm cho chẳng thối thất, ta đương y nơi Thánh huệ tùy sự giác ngộ mà trải qua.

Này các Tỳ Kheo! Phải nên biết rằng nên làm như thế.

Lúc ấy Đức Thế Tôn muốn vào nghĩa sâu này mà nói kệ rằng:

Như Lai chẳng xuất hiện

Thế gian loài hữu tình

Chẳng cứu chẳng nương về

Đều thối thất Thánh huệ

Mất người quen tiền bạc

Đó là điều mất nhỏ

Nếu mất chân Thánh huệ

Đó là điều mất lớn

Ta xem khắp thế gian

Mất vô thượng Thánh huệ

Luân chuyển nơi sanh tử

Thọ nhiều thân khác nhau

Họ ở nơi pháp ấy

Nhiều khổ ít an lạc

Về tương lai đêm dài

Luân hồi sanh tử lâu

Nếu muốn cầu Thánh huệ

Cuối cùng gặp khó khăn

Nên cầu Chư Như Lai

Nên xuất hiện nơi đời.

Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này. Có một tối thắng Bồ Đặc Già La ở nơi thế gian, nếu đã xuất hiện thì vô lượng hữu tình tăng trưởng Thánh huệ.

Vì sao mà gọi là một Bồ Đặc Già La?

Đó là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác. Cho nên nếu Chư Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác xuất hiện nơi thế gian có hay nói đến pháp tu hành Thánh huệ làm cho loài hữu tình tăng trưởng Thánh huệ thì các Tỳ Kheo nên biết. Lại được tăng trưởng bạn lành và của cải, địa vị. Đó là sự tăng trưởng nhỏ. Tăng trưởng Thánh huệ là tăng trưởng lớn.

Vì sao vậy?

Nếu các loài hữu tình tăng trưởng Thánh huệ thì ở trong pháp này được nhiều hỷ lạc, chẳng lo khổ chỗ ở, chẳng có tai nạn, chẳng có lo âu, chẳng có phiền muộn và nhiễu hại.

Cũng chẳng bị đêm dài làm cho khổ sở về sau. Chẳng hề thọ nhận nhiều loại cực hình tai hại về sau, cũng chẳng tăng trưởng máu huyết, chẳng vào nơi đường sanh tử, chẳng đọa địa ngục, ngạ quỷ, bàng sanh, A Tu La, chẳng thọ thân người Trời sanh tử khổ não.

Vì sao vậy?

Do nơi chúng hữu tình nơi Thánh huệ này mà được giác ngộ cũng như thông suốt. Chẳng sanh vào sáu nẻo luân hồi. Nếu các loài hữu tình chưa tăng trưởng Thánh huệ thì khó thoát ly sự khổ ải vô biên. Cho nên các ngươi nên biết rằng ta đương tu tập về Thánh huệ, làm cho tăng trưởng. Ta đương nghĩ về Thánh huệ cho họ được giác ngộ và thông đạt.

Này các Tỳ Kheo! Phải nên biết như thế.

Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:

Như Lai nếu xuất hiện

Thế gian loài hữu tình

Có cầu có

Đều tăng trưởng Thánh huệ

Được bạn lành tài sản

Đó là tăng trưởng nhỏ

Nếu được chân Thánh huệ

Đó là tăng trưởng lớn

Ta xem khắp thế gian

Được vô thượng Thánh huệ

Chẳng luân chuyển sanh tử

Chắc chắn nơi Niết Bàn

Họ ở nơi pháp ấy

Lìa khổ thường an lạc

Về tương lai đêm dài

Lìa sanh tử luân hồi

Nếu muốn tăng Thánh huệ

Phải biết khổ chúng sanh

Nên cầu Phật Thế Tôn

Sống lâu nơi cõi thế

Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này.

Các Tỳ Kheo nên biết! Thế Giới có một pháp, khi sanh ra làm cho chúng sanh ngu si tăng trưởng, sân hận tật đố kiên cố, dơ bẩn tăng theo, ác thú đầy dẫy vì các chúng sanh không phải lợi ích mà làm việc bất an, làm cho thế gian Trời người đại chúng chẳng có ý nghĩa và lợi ích, tăng trưởng sự sầu khổ.

Sao gọi là một pháp?

Đó gọi là tà kiến. Cho nên do tà kiến mà làm cho chúng hữu tình ngu si tăng trưởng, sân hận dày sâu, dơ bẩn tăng trưởng, ác thú đầy dẫy làm cho các chúng sanh làm việc chẳng lành.

Cho nên chẳng an lạc. Làm cho chúng sanh trong thế gian Trời người và đại chúng chẳng có ý nghĩa chẳng được lợi ích, tăng trưởng sự sầu khổ. Như thế đó có tên là một pháp.

Lúc sinh trưởng thì làm cho chúng hữu tình ngu si tăng trưởng. Nói rộng cùng ra làm cho thế gian, Trời, người đại chúng, chẳng có ý nghĩa, chẳng được lợi ích, tăng trưởng ưu khổ.

Lúc ấy Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:

Lúc tà kiến sanh trưởng

Làm ngu si tăng theo

Và điên đảo kiên cố

Các dơ bẩn tăng theo

Làm đầy các ác thú

Vì chẳng lợi lạc ai

Tà kiến hại người hiền

Như lửa thiêu đồ vật

Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này. Các Tỳ Kheo nên biết. Trong đời có một pháp lúc sanh ra làm cho chúng hữu tình ngu si tổn giảm, điên đảo trừ diệt, tịnh pháp tăng theo, lìa những ác thú, thiện thú thành tựu cùng các chúng sanh vì đại lợi ích, vì đại an lạc làm cho thế gian Trời người đại chúng, có ý nghĩa, có lợi ích tăng trưởng niềm vui.

Thế nào là một pháp?

Đó là chánh kiến. Cho nên do chánh kiến mà làm cho chúng hữu tình ngu si được tổn giảm, điên đảo được trừ diệt, tịnh pháp được tăng trưởng, thoát khỏi ác thú, thiện thú thành tựu, cùng các chúng sanh vì đại lợi ích, vì đại an lạc làm cho thế gian Trời người đại chúng có ý nghĩa, có lợi lạc, tăng trưởng niềm vui, như thế có tên là một pháp trong đời.

Lúc sanh trưởng ra làm cho loài hữu tình ngu si tổn giảm, nói rộng cho đến làm cho thế gian Trời người đại chúng có ý nghĩa, có lợi ích, tăng trưởng niềm vui.

Lúc bấy giờ Đức Thế Tôn sâu vào nghĩa này mà nói kệ rằng:

Lúc chánh kiến sanh trưởng

Làm ngu si tổn giảm

Và điên đảo trừ diệt

Các tịnh pháp tăng theo

Lìa ác, đầy thiện thú

Vì ích lợi an vui

Chánh kiến nơi hiện tại

Sớm chứng được Niết Bàn.

Ta từ Đức Thế Tôn đã được nghe như thế này.

Các Tỳ Kheo nên biết! Ta xem trong thế gian chẳng có một pháp nào mà xa rời bệnh tật, giống như tâm này.

Vì sao vậy?

Từ tâm sinh ra cảnh, xa tật trở lại, thế là xuất thế gian chẳng thể thí dụ. Các ngươi nên giữ tâm tướng này. Khi giữ tâm tướng lành này rồi hãy nên suy nghĩ. Khi tư duy rồi, nên hay quán sát.

Khi quán sát rồi hay làm cho an trụ. Khi an trụ rồi. Nếu chẳng may bị tham dục quấy nhiễu thì các ngươi quán sát thâm sâu hơn, ta làm cho những tham dục đó phải biết, ta làm cho những tham dục bên trong đó phải biết, quán sát cho kỹ, lại phải tác ý, suy nghĩ tùy theo một tướng dễ thương.

Nếu tâm tùy thuận hướng về an lạc thì sẽ có cảnh giới dễ thương. Phải biết tâm này tùy thuận theo dục mà làm cho sai trái. Lúc ấy các ngươi phải nên tự giác. Ta ví điều này như sự tham dục ở bên trong, chẳng thể giác được, chẳng phải chẳng có.

Ngươi nay chưa đoạn lìa được ngũ dục tham muốn thì sự chứng ngộ có sự sai biệt. Ta dụ như quả vị tu tập chưa chứng, ví như có người bị nước cuốn nhanh, thuyền bè trôi giạt, ngược chiều mà đi.

Người này lúc ấy phải dùng nhiều sức. Nếu hay lười biếng phải chảy ngược dòng như các ngươi biết. Khi suy nghĩ một pháp có thể như thế, nếu tâm tùy thuận vui theo an lạc, vui theo cảnh ngoài, phải biết tâm này tùy thuận các dục làm cho sai mất.

Các ngươi lúc ấy phải nên tự giác, do nơi nội tâm tham dục mà chẳng thể giác, chẳng làm chẳng có, ta nay khi chưa đoạn ngũ dục tham lam thì sự chứng quả có sự sai biệt. Ta nay ví như chưa tu chứng quả. Các ngươi nên tác ý suy nghĩ tùy theo tướng dễ thương.

Nếu tâm tùy thuận muốn hướng về thiện lạc thì có tướng xa lìa. Phải biết tâm này tùy thuận xa lìa, làm cho các dục cũng sai khác. Lúc ấy các ngươi nên tự biết rằng ta đã làm cho không còn tham dục bên trong nữa. Chẳng có ví dụ nữa.

Nếu mà chẳng giác, ta làm cho đoạn ngũ dục tham lam chứng được quả vị, có sự sai biệt với trước. Ta làm cho có thể chứng quả rồi. Như xương cánh bỏ vào giữa lửa, liền co quắp lại, chẳng thể tồn tại.

Các ngươi nên biết như thế, suy nghĩ tùy theo một tướng dễ thương. Nếu tâm tùy thuận hướng về hỷ lạc xa lìa tướng ấy, phải biết tâm này tùy thuận xa lìa các dục sai khác.

Các ngươi lúc ấy nên tự biết rằng ta đã làm cho những tham dục bên trong chẳng có chẳng còn. Nếu mà không tỉnh thì ta làm cho đoạn đi ngũ dục tham lam để chứng được quả vị sai biệt giống như phía trước.

Ta làm cho có thể chứng được quả như thế rồi thì các ngươi nên biết ta phải làm sao để chuyển tự tâm trở thành thuận pháp?

Làm cho điều phục tâm này?

Xa rời khỏi dục, tùy thuận xuất ly.

Các vị Tỳ Kheo! Hãy nên biết.

Lúc ấy Đức Thế Tôn muốn sâu và nghĩa này mà nói kệ rằng:

Chẳng có một pháp nào

Thay đổi giống như tâm

Khó chế ngự khó phòng

Đức Phật đã nói thế

Dụ như có người trí

Đem đồ để vào lửa

Điều phục chúng khó khăn