Phật Thuyết Kinh đại Bát Nhã Ba La Mật đa - Hội Thứ Ba - Phẩm Hai Mươi Sáu - Phẩm Phương Tiện Thiện Xảo - Phần Ba

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần

PHẬT THUYẾT KINH 

ĐẠI BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần  

HỘI THỨ BA  

PHẨM HAI MƯƠI SÁU

PHẨM PHƯƠNG TIỆN THIỆN XẢO  

PHẦN BA  

Bấy giờ cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Các Đại Bồ Tát thành tựu phương tiện thiện xảo như vậy, phát tâm hướng đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề đã trải qua bao nhiêu thời gian?

Phật dạy: Thiện Hiện! Đại Bồ Tát ấy phát tâm hướng đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề đã trải qua vô số trăm ngàn triệu ức kiếp.

Cụ thọ Thiện Hiện lại bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Các Đại Bồ Tát thành tựu phương tiện thiện xảo như vậy, đã từng gần gũi cúng dường bao nhiêu Đức Phật?

Phật dạy: Thiện Hiện! Đại Bồ Tát ấy đã từng gần gũi cúng dường hằng hà sa Chư Phật.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Các Đại Bồ Tát thành tựu phương tiện thiện xảo như vậy, đã trồng những căn lành vi diệu gì?

Phật dạy: Thiện Hiện! Đại Bồ Tát ấy từ lúc phát tâm đến nay, không có căn lành nào xuất phát từ bố thí Ba la mật đa cho đến bát nhã Ba la mật đa mà không siêng năng tinh tấn tu hành viên mãn. Nhờ đó mà thành tựu phương tiện thiện xảo như vậy.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Các Đại Bồ Tát thành tựu phương tiện thiện xảo được như vậy rất là hi hữu.

Phật dạy: Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng vậy! Đúng như lời ông đã nói. Các Đại Bồ Tát thành tựu phương tiện thiện xảo được như vậy rất là hi hữu.

Thiện Hiện nên biết! Giống như mặt trời, mặt trăng vận chuyển chiếu sáng khắp bốn đại châu Thế Giới để làm các sự nghiệp. Tất cả các loài hữu tình, vô tình theo thế lực của ánh sáng ấy mà di chuyển và thành tựu việc của mình.

Cũng vậy, bát nhã Ba la mật đa chiếu sáng năm Ba la mật đa khác để làm các sự nghiệp.

Năm Ba la mật đa: Bố thí v.v… theo thế lực của bát nhã Ba la mật đa mà di chuyển thành tựu việc của mình.

Thiện Hiện nên biết! Năm Ba la mật đa: bố thí v.v… đều nhờ bát nhã Ba la mật đa hộ trì nên mới gọi là Ba la mật đa. Giống như Chuyển Luân Vương, nếu không có bảy báu thì chẳng gọi là Chuyển Luân Vương, cần phải đầy đủ bảy báu mới gọi là Chuyển Luân Vương.

Cũng vậy, năm Ba la mật đa: Bố thí v.v…, nếu lìa bát nhã Ba la mật đa thì chẳng được gọi là Ba la mật đa, phải nhờ bát nhã Ba la mật đa hộ trì mới được gọi là Ba la mật đa.

Thiện Hiện nên biết! Ví như có người nữ xinh đẹp giàu có, nếu không được chồng mạnh khoẻ bảo vệ thì dễ bị người xấu lăng nhục. Nếu cô ta được chồng bảo vệ thì không bị người xấu lăng nhục.

Cũng vậy, năm Ba la mật đa:  bố thí v.v…, nếu không có bát nhã Ba la mật đa hộ trì thì dễ bị thiên ma và quyến thuộc của chúng phá hoại, ngăn cản. Nếu được bát nhã Ba la mật đa hộ trì thì tất cả thiên ma và quyến thuộc của chúng không thể nào phá hoại và ngăn cản được.

Thiện Hiện nên biết! Ví như quân tướng dũng mãnh, giỏi binh pháp, khéo chuẩn bị những loại áo giáp, đao, gậy kiên cố, thì oán địch nước bên cạnh không thể nào xâm lăng được.

Cũng vậy, năm Ba la mật đa: Bố thí v.v… nếu không lìa bát nhã Ba la mật đa thì quyến thuộc thiên ma, kẻ tăng thượng mạn, cho đến những Bồ Tát thuộc Chiên đà la không thể nào phá hoại được.

Thiện Hiện nên biết! Ví như các Vua nhỏ trong Châu Thiệm Bộ, tùy thời đến triều kiến Chuyển Luân Thánh Vương. Họ nương nhờ vào Chuyển Luân Thánh Vương để được ở chỗ cao tột. Cũng vậy, năm Ba la mật đa: Bố thí v.v… theo hộ trợ bát nhã Ba la mật đa, nhờ thế lực của bát nhã Ba la mật đa hướng dẫn nên mau hướng đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Thiện Hiện nên biết! Ví như các con sông ở phía Ðông Châu Thiệm Bộ đều chảy về sông Hằng, từ sông Hằng chảy vào biển lớn.

Cũng vậy, năm Ba la mật đa: Bố thí v.v… đều được bát nhã Ba la mật đa hộ trì nên có thể đạt đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Thiện Hiện nên biết! Ví như tay phải của người có thể làm ra mọi việc. Cũng vậy, bát nhã Ba la mật đa có thể làm ra tất cả pháp thiện thù thắng.

Thiện Hiện nên biết! Ví như tay trái của người làm việc không thuận tiện. Cũng vậy, năm Ba la mật đa trước không thể phát sanh pháp thiện thù thắng.

Thiện Hiện nên biết! Ví như các giòng nuớc, bất cứ lớn nhỏ, nếu chảy vào biển lớn đều cùng một vị mặn.

Cũng vậy, năm Ba la mật đa: Bố thí v.v… nhập vào bát nhã Ba la mật đa đều chứng đắc trí nhất thiết trí. Nhờ sự chứng đắc này nên gọi là đến bờ bên kia.

Thiện Hiện nên biết! Ví như Chuyển Luân Vương đi đến đâu đều có bốn bộ quân đi theo, có bánh xe báu ở trước dẫn đầu. Nếu Vua và bốn bộ quân nghĩ đến ăn uống thì bánh xe báu liền dừng lại. Sau khi ăn uống xong, Vua nghĩ muốn khởi hành thì bánh xe liền đi trước. Bánh xe ấy đi hay dừng đều theo ý muốn của Vua. Khi đến nơi, bánh xe ấy không đi trước nữa.

Cũng vậy, năm Ba la mật đa: Bố thí v.v…, cùng các pháp lành muốn hướng đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề phải nhờ bát nhã Ba la mật đa dẫn đầu, tiến hay dừng song hành không bao giờ lìa bỏ nhau. Khi đến quả vị Phật mới không đi trước.

Thiện Hiện nên biết! Ví như Chuyển Luân Vương đầy đủ bảy báu, muốn đến đâu bốn bộ quân bảy báu đều đi theo. Bấy giờ, tuy bánh xe báu đi đầu tiên nhưng nó không phân biệt tướng trước sau. Cũng vậy, năm Ba la mật đa trước cùng với pháp lành muốn hướng đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, nhất định để bát nhã Ba la mật đa dẫn đầu.

Nhưng bát nhã Ba la mật đa này không nghĩ như vậy: Ta dẫn đầu năm Ba la mật đa trước và các pháp ấy đi theo ta.

Năm Ba la mật đa cũng không nghĩ: Bát nhã Ba la mật đa thâm sâu ở trước chúng ta, chúng ta đi theo sau.

Vì sao?

Vì tự tánh của sáu pháp Ba la mật đa và tự tánh các pháp đều chậm lụt, không thể làm gì được cả, không có chủ tể, là hư giả chẳng thật, trống không, không có sở hữu, không có tướng tự tại. Ví như sóng nắng, bóng phản chiếu, trăng dưới nước, sự huyễn hóa, mộng v.v…, trong đó hoàn toàn không có tác dụng phân biệt và thể tướng chơn thật.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Nếu tự tánh của tất cả pháp đều không, hoàn toàn không có tác dụng phân biệt và thể tướng chơn thật thì các Đại Bồ Tát làm sao tu học sáu pháp Ba la mật đa: bố thí v.v… để chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề?

Phật dạy: Thiện Hiện! Khi các Đại Bồ Tát siêng năng tinh tấn tu học sáu pháp Ba la mật đa, thường nghĩ: Hữu tình ở thế gian, tâm luôn luôn bị điên đảo, đắm chìm trong khổ sanh tử, không thể tự thoát được. Nếu ta chẳng tu thắng hạnh bằng phương tiện thiện xảo thì không thể cứu vớt khổ sanh tử cho họ.

Ta phải vì các loài hữu tình mà siêng năng tu phương tiện thiện xảo về bố thí cho đến bát nhã Ba la mật đa, mau hướng đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, cứu vớt đại khổ sanh tử cho các hữu tình.

Sau khi nghĩ vậy, Đại Bồ Tát vì các hữu tình mà xả bỏ tất cả những vật bên trong lẫn bên ngoài.

Xả bỏ rồi, lại nghĩ: Đối với những vật này, ta hoàn toàn không có gì để xả bỏ.

Vì sao?

Vì tự tánh của vật trong lẫn ngoài này đều không, chẳng phải của riêng ta. Nhờ sự quán sát này, Đại Bồ Tát ấy tu hành bố thí Ba la mật đa mau được viên mãn, mau chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề. Đại Bồ Tát ấy trọn đời chẳng phạm giới.

Vì sao?

Vì Đại Bồ Tát ấy thường nghĩ như vậy: Ta vì các hữu tình mà cầu hướng đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, quyết định không nên sát sanh cho đến tà kiến. Cũng nhất định không cầu cảnh diệu dục và lạc thú của Chư Thiên, cũng nhất định không cầu địa vị Nhị Thừa, chỉ tự mình giải thoát. Nhờ sự quán sát này, Đại Bồ Tát ấy tu hành Tịnh Giới Ba la mật đa mau được viên mãn, mau chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Đại Bồ Tát ấy không tức giận các hữu tình. Giả sử luôn bị người hủy báng, lăng nhục, cắt xẻ thân ra từng mảnh, chịu nhiều khổ não, cũng không có một tâm niệm ác.

Vì sao?

Vì Đại Bồ Tát ấy quan sát tất cả âm thanh như tiếng vọng trong hang, sắc như chùm bọt nước, nên không sân giận. Nhờ sự quán sát này, Đại Bồ Tát ấy tu hành an nhẫn Ba la mật đa mau được viên mãn, mau chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Đại Bồ Tát ấy vì các hữu tình mà siêng năng cầu pháp lành, cho đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, trong thời gian ấy, không bao giờ giải đãi.

Vì sao?

Vì Đại Bồ Tát ấy thường nghĩ: Nếu ta giải đãi thì không thể cứu vớt tất cả hữu tình xa lìa khổ lớn sanh tử, cũng không thể nào đắc trí nhất thiết trí. Nhờ sự quán sát này, Đại Bồ Tát ấy tu hành tinh tấn Ba la mật đa mau được viên mãn, mau chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Đại Bồ Tát ấy vì các hữu tình nên siêng năng tinh tấn tu thắng định, cho đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề không bao giờ có tâm loạn động, tham, sân, si v.v… vì sao?

Vì Đại Bồ Tát ấy thường nghĩ: Nếu ta có tâm loạn động, tham, sân, si thì không thể thành tựu việc làm lợi ích cho mọi người, cũng không thể chứng quả vị Phật. Nhờ sự quán sát này, Đại Bồ Tát ấy tu hành Tịnh Lự Ba la mật đa mau được viên mãn, mau chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Đại Bồ Tát ấy vì các hữu tình, không lìa bát nhã Ba la mật đa, cho đến khi đạt quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, luôn siêng năng tinh tấn tu học thắng tuệ vi diệu.

Vì sao?

Vì Đại Bồ Tát ấy thường nghĩ: Nếu lìa bát nhã Ba la mật đa thì ta không thể thành thục các hữu tình, cũng không thể chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề. Nhờ sự quán sát này, Đại Bồ Tát ấy tu hành bát nhã Ba la mật đa mau được viên mãn, mau chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Do nhân duyên này, mặc dù tự tánh của tất cả pháp đều  Không, hoàn toàn không có tác dụng, thể tướng chơn thật, nhưng các Đại Bồ Tát siêng năng tu hành sáu pháp Ba la mật đa thì cũng chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Sáu pháp Ba la mật đa này, tánh không khác nhau.

Tất cả đều được bát nhã Ba la mật đa hộ trì thì tại sao nói bát nhã Ba la mật đa đối với năm Ba la mật đa là tối thắng, là tôn quí, là vi diệu, là vô thượng?

Phật dạy: Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng vậy! Đúng như lời ông đã nói.

Sáu pháp Ba la mật đa: Bố thí v.v… tánh không khác nhau, tất cả đều được bát nhã Ba la mật đa hộ trì.

Nếu không có bát nhã Ba la mật đa hộ trì thì năm Ba la mật đa: Bố thí v.v… không được gọi là Ba la mật đa, phải nương vào bát nhã Ba la mật đa, thì năm Ba la mật đa: bố thí v.v… mới được gọi là Ba la mật đa, Thiện Hiện nên biết!

Có loài hữu tình mặc dù có những thân thể với màu sắc khác nhau, nhưng đến gần với núi chúa Diệu Cao Tu Di Sơn thì đều cùng một màu. Như vậy, năm Ba la mật đa trước mặc dù có những phẩm loại khác nhau, nhưng đều được bát nhã Ba la mật đa hộ trì. Tất cả đều nhờ bát nhã Ba la mật đa mà tu hành được thành tựu. Tất cả đều nhập vào bát nhã Ba la mật đa, không thể đưa ra những tên họ sai khác.

Lại nữa, năm Ba la mật đa trước nương vào bát nhã Ba la mật đa mới có thể chứng đắc trí nhất thiết trí, mới được gọi là đến bờ bên kia. Cho nên sáu pháp Ba la mật đa đều đồng một vị, tánh không khác nhau, không thể đưa ra đây là bố thí cho đến bát nhã Ba la mật đa.

Vì sao?

Vì sáu Ba la mật đa đều có thể chứng đắc trí nhất thiết trí, đều đến bờ bên kia, tánh không khác nhau.

Do đó mà sáu pháp Ba la mật đa: Bố thí v.v… không thể đưa ra tên họ khác nhau.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Ba la mật đa và tất cả pháp đúng với thật nghĩa thì đều không có sự khác nhau giữa đây kia, hơn kém.

Vậy sao nói bát nhã Ba la mật đa đối với năm Ba la mật đa là tối là thắng, là tôn quí, là vi diệu, là vô thượng?

Phật dạy: Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng vậy! Đúng như lời ông đã nói. Nếu theo thật nghĩa Ba la mật đa và tất cả pháp đều không khác nhau giữa đây kia, hơn kém thì đây chỉ căn cứ vào sự tác dụng của thế tục mà nói có sự khác nhau giữa đây kia, hơn kém và đưa ra có bố thí cho đến bát nhã Ba la mật đa.

Vì muốn độ thoát các loài hữu tình, nên nói về tác dụng của thế tục là sanh, lão, bệnh, tử. Nhưng sanh, lão, bệnh, tử của các loài hữu tình đều chẳng thật có, chỉ là giả lập mà thôi.

Vì sao?

Vì hữu tình không biết các pháp đều vô sở hữu. Bát nhã Ba la mật đa thâm sâu thông đạt tất cả pháp hoàn toàn vô sở hữu, nên có thể cứu vớt tác dụng thế tục sanh, lão, bệnh, tử của các hữu tình. Do đây nên nói đối với năm Ba la mật đa thì bát nhã Ba la mật đa là rất tối thắng, tôn quí, vi diệu, vô thượng.

Thiện Hiện nên biết! Ví như Chuyển Luân Vương có nữ báu, đối với loài người thì nữ báu ấy rất tối thắng, tôn quí, vi diệu, vô thượng. Cũng vậy, đối với năm Ba la mật đa thì bát nhã Ba la mật đa rất tối thắng, tôn quí, vi diệu, vô thượng.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Vì sao Như Lai luôn khen nói: Đối với năm Ba la mật đa thì bát nhã Ba la mật đa rất tối thắng, tôn quí, vi diệu, vô thượng?

Phật dạy: Thiện Hiện! Vì bát nhã Ba la mật đa này hộ trì tất cả pháp lành, hòa hợp nhập vào trí nhất thiết trí, an trụ bất động, lấy vô sở đắc làm phương tiện.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Như vậy, bát nhã Ba la mật đa có nắm lấy, xả bỏ các pháp lành không?

Phật dạy: Không! Đối với tất cả pháp, bát nhã Ba la mật đa không nắm bắt, không xả bỏ.

Vì sao?

Vì tự tánh của tất cả pháp đều không, hoàn toàn không nắm bắt, không xả bỏ.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Như vậy, bát nhã Ba la mật đa không nắm bắt, không xả bỏ những pháp nào?

Phật dạy: Thiện Hiện! Bát Nhã Ba la mật đa không nắm bắt, không xả bỏ sắc cho đến trí nhất thiết trí.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Vì sao bát nhã Ba la mật đa không nắm bắt, không xả bỏ sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí?

Phật dạy: Thiện Hiện! Vì bát nhã Ba la mật đa không tư duy về sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí. Cho nên không nắm bắt, không xả bỏ sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Vì sao bát nhã Ba la mật đa không tư duy về sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí?

Phật dạy: Thiện Hiện! Vì bát nhã Ba la mật đa này đối với sắc cho đến trí nhất thiết trí không tư duy tất cả tướng, cũng không tư duy về tất cả sở duyên. Cho nên không tư duy về tất cả sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Nếu Đại Bồ Tát không tư duy về sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí thì làm sao tăng trưởng sự gieo căn lành?

Nếu căn lành chẳng tăng trưởng thì làm sao viên mãn Ba la mật đa?

Nếu không viên mãn Ba la mật đa thì làm sao chứng đắc trí nhất thiết trí?

Phật dạy: Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát không tư duy về sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí thì Đại Bồ Tát ấy có thể làm tăng trưởng sự gieo trồng căn lành. Vì căn lành đã gieo trồng được tăng trưởng nên có thể viên mãn Ba la mật đa. Vì Ba la mật đa được viên mãn, nên liền chứng đắc trí nhất thiết trí.

Vì sao?

Vì các Đại Bồ Tát không tư duy về sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí thì mới có thể tu đầy đủ các hạnh của Đại Bồ Tát và chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Cụ thọ hiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Vì nhân duyên gì mà các Đại Bồ Tát không tư duy về sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí mới có thể tu đầy đủ các hạnh của Đại Bồ Tát, chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề?

Phật dạy: Thiện Hiện! Các Đại Bồ Tát nếu tư duy sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí thì có sở đắc. Vì có sở đắc nên bị vướng vào ba cõi. Nếu vướng vào ba cõi thì không thể tu đầy đủ các hạnh của Đại Bồ Tát, chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Nếu Đại Bồ Tát không tư duy về sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí thì không có sở đắc. Vì không có sở đắc nên không bị vướng vào ba cõi. Vì không bị vướng vào ba cõi nên tu đầy đủ các hạnh của Đại Bồ Tát, chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Cho nên, này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát tu đầy đủ các hạnh của Đại Bồ Tát và mau chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, thì phải siêng năng tinh tấn tu học bát nhã Ba la mật đa thâm sâu, không nên tư duy đắm nhiễm vào các pháp

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Nếu Đại Bồ Tát muốn siêng năng tinh tấn tu học bát nhã Ba la mật đa thâm sâu phải trụ vào đâu?

Phật dạy: Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát muốn siêng năng tinh tấn tu học bát nhã Ba la mật đa thâm sâu thì không nên trụ vào sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Vì lý do gì mà các Đại Bồ Tát muốn siêng năng tinh tấn tu học bát nhã Ba la mật đa thâm sâu không nên trụ vào sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí?

Phật dạy: Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát siêng năng tinh tấn tu học bát nhã Ba la mật đa thâm sâu thì không nên chấp trước vào tất cả pháp, không nên trụ vào sắc, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí.

Vì sao?

Vì Đại Bồ Tát ấy không thấy có pháp nào để chấp trước và để an trụ.

Như vậy, này Thiện Hiện! Các Đại Bồ Tát lấy không nhiễm trước và không an trụ để làm phương tiện thì có thể siêng năng tinh tấn tu học bát nhã Ba la mật đa thâm sâu.

Thiện Hiện nên biết! Nếu Đại Bồ Tát nghĩ như vậy: Không chấp trước, không an trụ mà siêng năng tinh tấn tu học bát nhã Ba la mật đa thâm sâu thì đó là tu bát nhã Ba la mật đa, là hành bát nhã Ba la mật đa. Nếu ta không chấp trước, không an trụ, siêng năng tinh tấn tu học bát nhã Ba la mật đa, đó là tu bát nhã Ba la mật đa, là hành bát nhã Ba la mật đa.

Đại Bồ Tát ấy nếu nghĩ chấp tướng, tức xa lìa bát nhã Ba la mật đa. Nếu xa lìa bát nhã Ba la mật đa là xa lìa bố thí Ba la mật đa, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí.

Vì sao?

Vì bát nhã Ba la mật đa thâm sâu không chấp trước đối với tất cả pháp. Chẳng phải bát nhã Ba la mật đa thâm sâu có sự chấp trước và tánh chấp trước.

Vì sao?

Vì bát nhã Ba la mật đa hoàn toàn không có tự tánh để chấp trước các pháp.

Cho nên, này Thiện Hiện! Các Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa thâm sâu đối với tất cả pháp và bát nhã Ba la mật đa thâm sâu đều không chấp trước.

Thiện Hiện nên biết! Khi Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa thâm sâu tưởng như vậy: Ðây là bát nhã Ba la mật đa, ta thực hành bát nhã Ba la mật đa, tức là hành hết thảy thật tướng của tất cả pháp. Do tưởng như vậy nên Đại Bồ Tát liền thối lui bát nhã Ba la mật đa. Nếu thối lui bát nhã Ba la mật đa tức là thối lui bố thí Ba la mật đa, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí.

Vì sao?

Vì bát nhã Ba la mật đa thâm sâu là căn bản của tất cả pháp trắng. Nếu thối lui bát nhã Ba la mật đa là thối lui tất cả pháp trắng.

Thiện Hiện nên biết! Nếu Đại Bồ Tát nghĩ như vậy: Bát nhã Ba la mật đa thâm sâu này bao gồm bố thí Ba la mật đa, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí thì Đại Bồ Tát ấy làm thối lui bát nhã Ba la mật đa. Nếu thối lui bát nhã Ba la mật đa thì không thể hộ trì bố thí Ba la mật đa, nói rộng cho đến trí nhất thiết trí.

Vì sao?

Vì không xa lìa bát nhã Ba la mật đa thì có thể giữ gìn hết thảy pháp phần Bồ Đề và có thể chứng đắc trí nhất thiết trí.

Thiện Hiện nên biết! Nếu Đại Bồ Tát nghĩ như vậy: An trụ vào bát nhã Ba la mật đa thì nhất định được thọ ký quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề. Do nghĩ như vậy, Đại Bồ Tát ấy đã làm thối lui bát nhã Ba la mật đa. Nếu thối lui bát nhã Ba la mật đa thì không được thọ ký quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Vì sao?

Vì không lìa bát nhã Ba la mật đa thì được thọ ký quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Thiện Hiện nên biết! Nếu Đại Bồ Tát nghĩ: An trụ vào bát nhã Ba la mật đa thì có thể phát sanh bố thí Ba la mật đa cho đến phát sanh đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả. Do nghĩ như vậy, Đại Bồ Tát ấy liền thối lui bát nhã Ba la mật đa. Nếu thối lui bát nhã Ba la mật đa thì không thể phát sanh bố thí Ba la mật đa cho đến không thể phát sanh đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả.

Vì sao?

Vì không lìa bát nhã Ba la mật đa thì có thể phát sanh an trụ thắng pháp.

Thiện Hiện nên biết! Nếu Đại Bồ Tát suy nghĩ: Phật biết các pháp không có tướng chấp giữ, nên tự chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề. Chứng Bồ Đề rồi giảng nói khai thị thật tướng các pháp cho các hữu tình. Do nghĩ như vậy, Đại Bồ Tát ấy làm thối lui bát nhã Ba la mật đa thâm sâu.

Vì sao?

Vì đối với pháp, Như Lai không biết, không hay, không nói, không chỉ dạy.

Vì sao?

Vì thật tánh của các pháp không thể nào hay, biết, không thể đưa ra, thì làm sao có người hay, biết, chỉ dạy tất cả pháp. Nếu nói thật sự có người hay, biết, chỉ dạy tất cả pháp thì không có điều đó.

Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Các Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa thâm sâu làm thế nào để xa lìa các sai lầm đó?

Phật dạy: Thiện Hiện! Các Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa thâm sâu nghĩ như vậy: Tất cả pháp đều vô sở hữu nên không thể chấp thủ. Nếu các pháp đều vô sở hữu nên không thể chấp thủ thì cũng không có người đang chứng Đẳng Giác, cũng không có sự giảng nói, chỉ dạy.

Nếu hành được như vậy, tức là hành bát nhã Ba la mật đa thâm sâu, lìa bỏ các lỗi lầm. Nếu Đại Bồ Tát chấp pháp vô sở hữu, không thể chấp thủ, tức là lìa bát nhã Ba la mật đa.

Vì sao?

Vì bát nhã Ba la mật đa thâm sâu không chấp trước, không hộ trì tất cả pháp. Nếu có chấp trước, có hộ trì các pháp tức là lìa bát nhã Ba la mật đa.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn!

Bát Nhã Ba la mật đa đối với bát nhã Ba la mật đa là viễn ly hay không viễn ly?

Cho đến bố thí Ba la mật đa đối với bố thí Ba la mật đa là viễn ly hay không viễn ly?

Nói rộng cho đến trí nhất thiết trí đối với trí nhất thiết trí là viễn ly hay không viễn ly?

Bạch Thế Tôn!

Nếu bát nhã Ba la mật đa đối với bát nhã Ba la mật đa dầu viễn ly hay không viễn ly thì làm thế nào Đại Bồ Tát không chấp trước để phát sanh bát nhã Ba la mật đa?

Cho đến bố thí Ba la mật đa đối với bố thí Ba la mật đa dầu viễn ly hay không viễn ly thì làm thế nào Đại Bồ Tát không chấp trước để phát sanh bố thí Ba la mật đa?

Nói rộng cho đến trí nhất thiết trí đối với trí nhất thiết trí dầu viễn ly hay không viễn ly thì làm thế nào Đại Bồ Tát ấy không chấp trước để phát sanh trí nhất thiết trí?

Phật dạy: Thiện Hiện!

Bát Nhã Ba la mật đa đối với bát nhã Ba la mật đa chẳng viễn ly, chẳng phải không viễn ly, cho nên Đại Bồ Tát không chấp trước để phát sanh bát nhã Ba la mật đa. Như vậy, cho đến bố thí Ba la mật đa đối với bố thí Ba la mật đa chẳng viễn ly, chẳng phải không viễn ly.

Cho nên, Đại Bồ Tát không chấp trước để phát sanh bố thí Ba la mật đa. Nói rộng cho đến trí nhất thiết trí đối với trí nhất thiết trí chẳng viễn ly, chẳng phải không viễn ly. Cho nên, Đại Bồ Tát không chấp trước để phát sanh trí nhất thiết trí.

Vì sao?

Vì chẳng phải tự tánh, chẳng phải lìa tự tánh mà có thể đưa đến an trụ vào tự tánh.

Lại nữa, này Thiện Hiện! Các Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa thâm sâu không chấp trước sắc, nói đây là sắc, sắc thuộc về cái kia. Nói rộng cho đến không chấp trước trí nhất thiết trí, nói đây là trí nhất thiết trí, trí nhất thiết trí này thuộc về cái kia. Vì Đại Bồ Tát không chấp trước tất cả pháp ấy nên có thể phát sanh bát nhã Ba la mật đa, cho đến có thể phát sanh trí nhất thiết trí.

Vì sao?

Vì Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa thâm sâu mà chấp trước vào các pháp, nói đây là pháp, pháp này thuộc về cái kia, thì không thể tùy ý phát sanh an trụ vào công đức thù thắng.

Lại nữa, này Thiện Hiện! Các Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa thâm sâu, không quán sắc là thường hay vô thường, là vui hay khổ, là ngã hay vô ngã, là tịnh hay bất tịnh, là không hay bất không, là viễn ly hay không viễn ly.

Cho đến không quán trí nhất thiết trí là thường hay vô thường, là vui hay khổ, là ngã hay vô ngã, là tịnh hay bất tịnh, là không hay bất không, là viễn ly hay không viễn ly. Đại Bồ Tát ấy không quán tất cả pháp như vậy thì có thể phát sanh bát nhã Ba la mật đa, cho đến có thể phát sanh trí nhất thiết trí.

Vì sao?

Vì nếu Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa thâm sâu quán sát các pháp là thường hay vô thường, là vui hay khổ, là ngã hay vô ngã, là tịnh hay bất tịnh, là không hay bất không, là viễn ly hay không viễn ly, thì không thể phát sanh, an trụ vào công đức thù thắng.

Lại nữa, này Thiện Hiện! Nếu các Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa thâm sâu tức là hành bố thí Ba la mật đa. Nói rộng cho đến cũng tu hành trí nhất thiết trí.

Lại nữa, này Thiện Hiện! Bát nhã Ba la mật đa thâm sâu đi chỗ nào thì tất cả Ba la mật đa và tất cả pháp phần bồ đề đều đi theo. Nếu bát nhã Ba la mật đa thâm sâu đến đâu thì tất cả Ba la mật đa và tất cả pháp phần bồ đề khác cũng đến đó. Giống như Chuyển Luân Vương đi đâu thì đều có bốn bộ quân dũng mãnh tùy tùng. Nếu Chuyển Luân Vương đến đâu thì đều có bốn bộ quân dũng mãnh theo đến.

***

Tổng hợp