Phật Thuyết Kinh đại Bát Nhã Ba La Mật đa - Hội Thứ Bốn - Phẩm Mười Hai - Phẩm Thế Gian

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần

PHẬT THUYẾT KINH 

ĐẠI BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần  

HỘI THỨ BỐN  

PHẨM MƯỜI HAI 

PHẨM THẾ GIAN  

Này Thiện Hiện! Ví như người phụ nữ có nhiều con, hoặc năm, hoặc mười, hai mươi, ba mươi, bốn mươi, hoặc trăm, hoặc ngàn v.v… người mẹ bị bệnh, các người con mỗi người đều đi tìm thuốc chữa, họ đều suy nghĩ: Làm sao bệnh của mẹ ta được thuyên giảm, mạng sống bình an, được sống lâu, an lạc, không bị đau khổ. Tất cả những hạnh phúc an vui đều đến với mẹ ta.

Vì sao?

Vì mẹ đã sanh dưỡng chúng ta, đã chịu những nỗi gian nan, khổ sở nhất của đời này.

Suy nghĩ như vậy, họ đua nhau tìm đủ mọi cách để tìm sự an ổn, bảo vệ cho mẹ, không để cho những việc khó chịu như: Muỗi, nhặng, rắn, bò cạp, gió mưa, người chẳng phải người v.v… xúc chạm đến. Họ ân cần gia tâm sửa sang những gì làm cho mẹ hết bệnh, sáu căn thanh tịnh, những lo khổ không còn.

Họ lại đem những đồ vui tốt đẹp nhất cung kính cúng dâng và nói thế này: Tình tương của mẹ bao la, sanh dưỡng chúng ta, dạy dỗ chỉ bày tất cả sự nghiệp ở đời, chúng ta làm sao mà chẳng đáp đền ơn mẹ.

Cũng vậy, Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác thường đem các thứ phương tiện thiện xảo hộ niệm bát nhã Ba la mật đa.

Nếu các Thiện Nam Tử v.v… trụ Bồ Tát thừa đối với bát nhã Ba la mật đa có thể biên chép, thọ trì, đọc tụng, tu tập, tư duy giảng nói không biếng mỏi, Như Lai cũng đem vô số phương tiện ân cần gia tâm hộ niệm để cho không bị tổn não.

Trong các Thế Giới mười phương hiện tại, tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều thương xót, lợi ích an vui cho các hữu tình, cũng đem các phương tiện thiện xảo hộ niệm bát nhã Ba la mật đa, làm cho các ác ma không thể hủy diệt, được an lạc, lợi ích dài lâu nơi tất cả thế gian. Đức Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác cũng vậy, đều đem các phương tiện thiện xảo hộ trì bát nhã Ba la mật đa.

Vì sao?

Vì bát nhã Ba la mật đa sâu xa có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác, có thể chân chính hiển bày trí nhất thiết trí, có thể thể hiện thật tướng của các pháp thế gian. Trí nhất thiết trí cũng từ đó sanh ra.

Thiện Hiện nên biết! Tất cả Chư Phật Thế Tôn thời quá khứ, hiện tại, vị lai đều nương vào bát nhã Ba la mật đa sâu xa này tinh tấn tu học để chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Ta thuở xưa cũng nương vào bát nhã Ba la mật đa sâu xa, tinh tấn tu học để chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề. Thế nên bát nhã Ba la mật đa có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác, có thể chân chánh hiển bày trí nhất thiết trí, có thể hiện thật tướng của các pháp thế gian.

Khi ấy, Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Vì sao bát nhã Ba la mật đa có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác?

Có thể hiển bày thật tướng của các pháp thế gian?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Vì bát nhã Ba la mật đa sâu xa có thể sanh trí nhất thiết trí của Như Lai và các công đức khác, cho nên nói là bát nhã Ba la mật đa có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác, có thể hiển bày thật tướng của các pháp thế gian, nghĩa là có thể hiển bày thật tướng của ngũ uẩn thế gian.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Vì sao bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng của ngũ uẩn thế gian?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Bát Nhã Ba la mật đa sâu xa có thể hiển bày thật tướng ngũ uẩn như sắc v.v… của thế gian không biến hoại, cho nên nói là bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Vì sao?

Vì ngũ uẩn như sắc v.v… không có tự tánh cho nên gọi là không, vô tướng, vô nguyện, vô tạo, vô tác, vô sanh, vô diệt, tức chơn pháp giới. Chẳng phải không v.v… pháp có thể biến hoại, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa có thể như thật chứng biết khắp tất cả sự thiết lập khác nhau của vô lượng, vô số, vô biên hữu tình, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết tâm hành sai khác của vô lượng, vô số, vô biên hữu tình, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình chẳng có tự tánh, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình tâm không chỗ trụ, cũng như hư không, không nương tựa vào đâu, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết tâm đơn giản của vô lượng, vô số, vô biên hữu tình, và tận, lìa tâm tánh không đơn giản, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết tâm tán loạn của vô lượng, vô số, vô biên hữu tình. Do pháp tánh, tâm tánh không tán loạn, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có những tâm nhiễm ô, không thể hiển bày tâm tánh vô nhiễm được, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình tâm chẳng nhiễm ô, vì bản tánh thanh tịnh, không có tánh nhiễm ô xen vào, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có tâm thấp kém. Vì không thể tiềm ẩn tâm tánh không thấp kém được, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có tâm nâng cao. Vì không thể đo lường tâm tánh không nâng cao, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm hữu lậu, vì không có tự tánh, không phân biệt được, không có tánh hữu lậu, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm vô lậu, vì không có tự tánh, không cảnh giác nên không phải tánh vô lậu, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có các tâm tham. Vì tánh như thật chẳng có tâm tham, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm ly tham. Vì tánh như thật không phải tâm ly tham, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có các tâm sân. Vì tánh như thật chẳng có tâm sân, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm ly sân. Vì tánh như thật chẳng phải tâm ly sân, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có các tâm si. Vì tánh như thật chẳng có tâm si, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm ly si. Vì tánh như thật chẳng phải tâm ly si, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có tâm nhỏ mọn, không đến không đi cũng không hệ lụy, lệ thuộc. Vì tâm tánh không nhỏ mọn nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình bao nhiêu tâm rộng lớn, tự tánh bình đẳng, gọi là tánh bình đẳng. Vì không có tâm tánh rộng lớn nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình bao nhiêu tâm hẹp hòi, không sanh phương tiện, không bị ràng buộc, hệ lụy. Vì tâm tánh không hẹp hòi nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có bao nhiêu tâm quảng đại, không tăng, không giảm, cũng không xa lìa. Đã xa lìa nên tâm tánh không quảng đại, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có những tâm hạn lượng. Vì tự tánh không, nên chẳng có tánh hạn lượng, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm vô lượng, không sanh, không diệt, không trụ, không khác, như hư không mênh mông, không có chỗ dừng hay nương tựa. Vì chẳng phải tâm vô lượng nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm có thấy, tự tánh bình đẳng, năm loại mắt không hoạt động. Vì tâm không có thấy nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có các tâm không thấy, không tướng có thể thấy, vì xa lìa các cảnh nên tâm thấy tất cả, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm có đối đãi, vì hư vọng phân biệt, chẳng tự tại nơi cảnh sở duyên. Vì không có tâm đối đãi nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm không đối đãi, vì như thật không cùng tận, cũng không sanh khởi. Vì tâm có đối đãi nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có các tâm tăng thượng. Tánh như thật không có sự lo âu, suy nghĩ. Vì không có tâm tăng thượng nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có các tâm không tăng thượng, xa lìa những bàn luận vu vơ, một phần nhỏ tâm tánh cũng bất khả đắc. Vì tâm đều có tăng thượng nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm bất định, vì tánh như thật không thể sánh bằng. Vì tâm bất định nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có tâm định, vì tánh bình đẳng như thật, bình đẳng cũng như hư không. Vì tâm tánh không định nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình không có tâm giải thoát, vì tự tánh viễn ly, lấy vô tánh làm tự tánh, chẳng có tâm giải thoát, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có tâm giải thoát, vì tánh như thật chẳng có tâm tánh suy tìm ba đời đều bất khả đắc, không có tâm giải thoát, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình không thể thấy tâm, vì không có tự tánh nên không thể thấy.

Vì không chơn thật nên vượt qua căn cảnh, vì không biết rõ nên không thành tựu viên mãn. Tuệ nhãn, thiên nhãn còn không thể thấy tâm, huống gì là nhục nhãn!

Dùng tất cả mắt đều không thể thấy, nên gọi là không thể thấy. Không thể thấy này cũng bất khả đắc. Vì không thể nói, không thể thấy tâm, nên nói bát nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Thế nên, này Thiện Hiện! Bát Nhã Ba la mật đa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian của Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi.

Thiện Hiện! Thế nào gọi là tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi? Nghĩa là chư Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết tâm và tâm sở pháp của vô lượng, vô số, vô biên hữu tình đều nương vào sắc, thọ, tưởng, hành, thức mà sanh ra.

Cũng vậy, Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi.

Thiện Hiện! Thế nào là tâm và tâm sở pháp của các loài hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi đều nương vào sắc, thọ, tưởng, hành, thức mà sanh ra?

Nghĩa là tâm và tâm sở pháp của các hữu tình, hoặc có kẻ nương vào sắc, thọ, tưởng, hành, thức chấp Như Lai sau khi tịch hoặc có, hoặc chẳng có. Cũng có cũng chẳng có. Chẳng có, chẳng không có. Cho rằng đây là đúng sự thật, ngoài ra đều là ngu si, hư vọng.

Hoặc có kẻ nương vào sắc, thọ, tưởng, hành, thức chấp ngã và thế gian là thường, hoặc vô thường. Cũng thường, cũng vô thường. Chẳng thường, chẳng vô thường. Cho rằng đây là đúng sự thật, ngoài ra đều là ngu si, hư vọng.

Hoặc có kẻ nương vào sắc, thọ, tưởng, hành, thức chấp ngã và thế gian hoặc hữu biên, hoặc vô biên. Cũng hữu biên, cũng vô biên. Chẳng hữu biên, chẳng vô biên. Cho rằng đây là đúng sự thật, ngoài ra đều là ngu si, hư vọng.

Hoặc có kẻ nương vào sắc, thọ, tưởng, hành, thức chấp mạng tức là thân, hoặc thân khác. Cho rằng đây là đúng sự thật, ngoài ra đều là ngu si, hư vọng.

Thế nên, này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết tâm và tâm sở pháp của vô lượng, vô số, vô biên hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi đều nương vào tưởng sai khác của sắc, thọ, tưởng, hành, thức sanh.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi.

Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi thế nào?

Nghĩa là chư Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật biết sắc, thọ, tưởng, hành, thức đều như là chân như, không hai không khác.

Thiện Hiện nên biết! Chân như Như Lai tức chân như ngũ uẩn. Chân như ngũ uẩn tức chân như thế gian.

Vì sao?

Vì như Thế Tôn dạy, nương tựa ngũ uẩn lập tên thế gian.

Thế nên, này Thiện Hiện! Chân như ngũ uẩn tức chân như thế gian. Chân như thế gian tức chân như quả Dự Lưu. Chân như quả Dự Lưu tức chân như quả Nhất Lai v.v… lần lượt cho đến chân như tất cả hạnh Đại Bồ Tát tức chân như của quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật.

Chân như quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật tức chân như của tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác. Chân như của tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác tức chân như của tất cả hữu tình.

Thiện Hiện nên biết! Hoặc chân như của tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác, hoặc chân như của tất cả hữu tình, hoặc chân như của tất cả pháp, chân như như vậy đều chẳng rời nhau, chẳng phải một, chẳng phải khác. Vì chẳng phải một, chẳng phải khác nên không cùng tận, không hai, cũng không hai phần, không thể phân biệt.

Thiện Hiện nên biết! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa chứng chân như tất cả pháp rốt ráo cho đến chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Do đây nên nói: Bát Nhã Ba la mật đa sâu xa có thể sanh Chư Phật, là mẹ của Chư Phật, có thể hiển bày thật tướng thế gian của Chư Phật.

Thiện Hiện nên biết! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa như thật biết chân như của các pháp tánh chẳng hư vọng, tánh chẳng thay đổi. Do như thật biết tướng chân như nên gọi là Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác.

Bấy giờ, Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Sự chứng chân như của bát nhã Ba la mật đa sâu xa tánh chẳng hư vọng, tánh chẳng thay đổi, cực kỳ sâu xa, khó thấy khó biết. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều dùng chân như để phân tích trình bày quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật. Chân như này rất là sâu xa, rất là vi diệu, ai mà có thể tin hiểu được.

Chỉ có các Đại Bồ Tát Bất Thối Chuyển và các đại A La Hán hạnh nguyện viên mãn cùng các Thiện Nam Tử v.v… đầy đủ chánh kiến, nghe Phật dạy chân như sâu xa này mới có thể tin hiểu được. Như Lai vì người đó nương vào tướng chân như đã chứng của Ngài để phân tích chỉ bày.

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng vậy! Đúng như lời ông nói.

Vì sao?

Vì chân như vô tận cho nên rất sâu xa. Chỉ có Như Lai hiện Ðẳng chánh giác, tướng chân như vô tận sâu xa, vì các chúng Đại Bồ Tát khai thị giảng nói cho họ sanh lòng tin hiểu.

Khi ấy, Trời Ðế Thích thống lãnh mười ngàn Thiên Tử Cõi Dục, Đại Phạm Thiên Vương thống lãnh hai vạn Thiên Tử Cõi Sắc cùng đến chỗ Phật, đảnh lễ dưới chân Ngài rồi đứng qua một bên, đồng thanh bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Các pháp sâu xa mà Thế Tôn đã dạy, lấy gì làm tướng?

Phật dạy các Thiên Tử: Pháp Ta đã dạy lấy không, vô tướng, vô nguyện, vô tạo, vô sanh, vô diệt, tịch diệt, Niết Bàn, pháp giới làm tướng.

Vì sao?

Vì Pháp Phật dạy không có chỗ nương tựa, ví như hư không, không thể biểu thị được.

Thiên Tử nên biết! Như Lai đã dạy pháp tướng sâu xa, chẳng rơi vào sắc số, cũng chẳng rơi vào thọ, tưởng, hành, thức số. Chẳng nương nơi sắc, cũng chẳng nương thọ, tưởng, hành, thức.

Thiên Tử nên biết! Như Lai đã dạy pháp tướng sâu xa mà Trời, Người, A tu la v.v… ở thế gian không thể an lập, cũng không thể hoại diệt.

Vì sao?

Vì Trời, Người, A tu la v.v… ở thế gian đều là hình tướng. Những gì là có tướng đối với tướng vô tướng thì không thể an lập, cũng không thể hoại diệt.

Thiên Tử nên biết! Như Lai đã thuyết pháp tướng sâu xa, không thể dùng tay xây dựng hay phá hoại, cũng không thể dùng các pháp khác để an lập hay phá hoại.

Thiên Tử nên biết! Giả sử có người hỏi: Ai lập hư không và ai có thể phá hoại hư không?

Người hỏi như vậy là hỏi có đúng không?

Các Thiên Tử thưa: Bạch Thế Tôn! Người đó hỏi như vậy là không đúng.

Vì sao?

Vì hư không là vô thể, vô tướng, vô vi nên không thể an lập hay phá hoại được.

Phật dạy các Thiên Tử: Đúng vậy! Đúng vậy! Đúng như lời ông nói.

Thiên Tử nên biết:

Pháp tướng sâu xa Ta đã thuyết giảng cũng lại như vậy, không thể an lập, không thể phá hoại. Có Phật hay không có Phật thì vạn pháp của pháp giới cũng như vậy. Đối với pháp tướng này, Đức Phật như thật biết rõ, cho nên gọi là Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác.

Các Thiên Tử bạch Phật: Đức Như Lai đã biết các tướng như vậy rất là sâu xa, khó thấy, khó biết. Như Lai hiện tướng biết như vậy nên đối với tất cả pháp chuyển trí vô ngại.

Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác trụ tướng như vậy để phân tích, chỉ bày bát nhã Ba la mật đa sâu xa và vì các hữu tình tập hợp các pháp tướng, dùng phương tiện khai thị làm cho họ đắc trí vô ngại nơi bát nhã Ba la mật đa sâu xa.

Bát Nhã Ba la mật đa sâu xa là chỗ của các Đức Như Lai thường thực hành. Vì là chỗ thường thực hành của Đức Như Lai cho nên chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, phân biệt khai thị cho các hữu tình.

Phật dạy các Thiên Tử: Đúng vậy! Đúng vậy! Đúng như lời ông nói.

Thiên Tử nên biết! Như Lai như thật biết tất cả pháp tướng là vô tướng. Vì nhân duyên này mà Ta nói Chư Phật đắc trí vô ngại, không ai sánh kịp được.

Khi ấy, Phật Bảo cụ thọ Thiện Hiện: Bát Nhã Ba la mật đa sâu xa là mẹ của Chư Phật, có thể chỉ bày thật tướng các pháp của thế gian. Thế nên Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác nương pháp mà an trụ, cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen, bảo vệ, hộ trì nương tựa vào pháp.

Pháp đó tức là bát nhã Ba la mật đa sâu xa. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều y chỉ bát nhã Ba la mật đa sâu xa, cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen, bảo vệ, hộ trì.

Vì sao?

Vì bát nhã Ba la mật đa sâu xa có thể sanh Chư Phật, có thể cùng Chư Phật làm chỗ y chỉ, có thể chỉ bày thật tướng các pháp của thế gian.

Thiện Hiện nên biết! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác là người biết ơn và người đền ơn.

Nếu có người hỏi: Ai là người biết ơn và đền ơn?

Nên trả lời thẳng: Đức Phật là người biết ơn và đền ơn.

Vì sao?

Vì sự biết ơn và đền ơn không ai hơn Phật.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Thế nào là sự biết ơn và đền ơn của Đức Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác cỡi xe như vậy, đi trên con đường như vậy để đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề. Đạt Giác Ngộ rồi, luôn luôn cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen, bảo vệ, hộ trì xe ấy, chưa từng tạm bỏ. Xe ấy, đường ấy nên biết tức là bát nhã Ba la mật đa, gọi là Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác biết ơn và đền ơn.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa sâu xa biết tất cả pháp thật không có tác dụng, vì kẻ tạo tác đều vô sở hữu. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa sâu xa, biết tất cả pháp không có sự thành tựu, vì các hình chất bất khả đắc.

Thiện Hiện nên biết! Vì chư Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác biết nương bát nhã Ba la mật đa sâu xa này nên hiểu tất cả pháp đều không có tác dụng, không có sự thành tựu. Trong tất cả mọi lúc đều cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen, bảo vệ, hộ trì chưa từng gián đoạn, cho nên gọi là chơn thật biết ơn và đền ơn.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đều nương vào bát nhã Ba la mật đa sâu xa, đối với tất cả pháp chuyển trí vô tác, vô thành, vô sanh, và có thể biết nguyên nhân không chuyển này. Vì thế nên biết, bát nhã Ba la mật đa sâu xa có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác, cũng có thể hiển bày tướng như thật của thế gian.

Thiện Hiện bạch Phật: Đức Như Lai thường dạy: Tất cả pháp, tánh không sanh, không khởi, không biết, không thấy. Như vậy làm sao có thể nói bát nhã Ba la mật đa sâu xa và có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác, cũng có thể hiển bày tướng như thật của thế gian?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Lành thay! Lành thay! Ông có thể hỏi Đức Như Lai nghĩa lý sâu xa như vậy.

Đúng vậy! Đúng vậy! Đúng như lời ông nói, tất cả pháp tánh, không sanh, không khởi, không biết, không thấy, nương vào thế tục để nói bát nhã Ba la mật đa sâu xa có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác, cũng có thể hiển bày tướng như thật của thế gian.

Thế nào Thiện Hiện! Tất cả pháp tánh, không sanh, không khởi, không biết, không thấy. Vì tất cả pháp không nên không sở hữu, không chỗ nương tựa và không có sự lệ thuộc. Do nhân duyên này nên không sanh, không khởi, không biết, không thấy.

Thiện Hiện nên biết! Bát nhã Ba la mật đa sâu xa mặc dù có thể sanh ra Phật và hiển bày tướng thế gian nhưng không có sự sanh, cũng không có sự hiển bày.

Thiện Hiện nên biết! Bát nhã Ba la mật đa sâu xa vì không thấy sắc cho nên gọi là hiển bày tướng sắc. Không thấy thọ, tưởng, hành, thức cho nên gọi là hiển bày tướng thọ, tưởng, hành, thức. Do nghĩa này nên bát nhã Ba la mật đa sâu xa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Vì sao bát nhã Ba la mật đa sâu xa không thấy sắc cho nên gọi là hiển bày tướng sắc.

Không thấy thọ, tưởng, hành, thức cho nên gọi là hiển bày tướng thọ, tưởng, hành, thức?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Bát nhã Ba la mật đa sâu xa do chẳng duyên sắc mà sanh nơi thức, bởi vì không thấy sắc nên gọi là biểu hiện tướng sắc. Chẳng duyên thọ, tưởng, hành, thức mà sanh nơi thức, bởi vì không thấy thọ, tưởng, hành, thức nên gọi là biểu hiện tướng thọ, tưởng, hành, thức. Do nghĩa này nên bát nhã Ba la mật đa sâu xa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Bát nhã Ba la mật đa sâu xa có thể hiển bày Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác thế gian không, thế gian xa lìa, thế gian thanh tịnh, thế gian vắng lặng, cho nên nói có thể hiển bày thật tướng thế gian.

Vì sao?

Vì không, xa lìa, thanh tịnh, vắng lặng là các tướng như thật của thế gian.

***

Tổng hợp