Phật Thuyết Kinh đại Bát Nhã Ba La Mật đa - Hội Thứ Hai - Phẩm Bảy Mươi Tám -  phẩm Thật Tế - Phần Ba

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần

PHẬT THUYẾT KINH 

ĐẠI BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần  

HỘI THỨ HAI  

PHẨM BẢY MƯƠI TÁM

PHẨM THẬT TẾ  

PHẦN BA  

Như vậy Thiện Hiện! Sắc chẳng hoại không, không chẳng hoại sắc. Thọ, tưởng, hành, thức chẳng hoại không, không chẳng hoại thọ, tưởng, hành, thức.

Vì sao vậy?

Vì các pháp như vậy đều không có tự tánh, không thể phân biệt. Tức đây là không, đây là bất không. Như vậy cho đến tất cả hạnh Đại Bồ Tát chẳng hoại không, không chẳng hoại tất cả hạnh Đại Bồ Tát. Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật chẳng hoại không, không chẳng hoại Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật.

Vì sao vậy?

Vì các pháp như vậy đều không có tự tánh, không thể phân biệt. Tức đây là không, đây là bất không.

Bấy giờ cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Đức Thế Tôn! Nếu tất cả pháp đều bản tánh không, hoàn toàn không sai khác, thì các Đại Bồ Tát trụ nơi nào để hướng đến Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề?

Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật không có hai hành tướng. Do chẳng có hai hành tướng nên có thể chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Cúi xin Đức Thế Tôn vì con mà giảng nói.

Phật Bảo: Này Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng vậy! Đúng như lời ông nói. Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật không có hai hành tướng. Do chẳng có hai hành tướng nên có thể chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Vì sao vậy?

Vì Bồ Đề không hai, cũng không phân biệt. Nếu đối với Bồ Đề, mà phân biệt, hành hai tướng thì nhất định chẳng thể chứng được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề mà mình mong cầu.

Thiện Hiện nên biết! Các Đại Bồ Tát chẳng thể đối với Bồ Đề mà hành hai tướng, cũng chẳng thể phân biệt. Đều không trụ mà phát tâm hướng đến Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề. Đối với tất cả pháp, các Đại Bồ Tát chẳng hành hai tướng, cũng chẳng phân biệt, cũng không có sở hành thì có thể chứng được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Thiện Hiện nên biết, Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề mà Bồ Tát mong cầu, chẳng hành hai tướng thì có thể chứng được. Bồ Đề của các Đại Bồ Tát đều không có sở hành. Nghĩa là chẳng hành đối với sắc. Cũng chẳng hành đối với thọ, tưởng, hành, thức. Như vậy cho đến chẳng hành đối với tất cả hạnh Đại Bồ Tát. Cũng chẳng hành đối với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật.

Vì sao vậy?

Vì các Đại Bồ Tát có Bồ Đề, chẳng duyên với thanh danh, chấp ngã và ngã sở.

Nghĩa là chẳng nghĩ rằng: Ta hành nơi sắc. Ta hành nơi thọ, tưởng, hành, thức.

Như vậy, cho đến chẳng nghĩ rằng: Ta hành nơi tất cả hạnh Đại Bồ Tát. Ta hành nơi Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật.

Lại nữa Thiện Hiện! Các Đại Bồ Tát có Bồ Đề, chẳng chấp thủ nên hành, chẳng xả nên hành.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Đức Thế Tôn! Nếu các Đại Bồ Tát có Bồ Đề, chẳng chấp thủ nên hành, chẳng xả nên hành.

Vậy, các Đại Bồ Tát có Bồ Đề sẽ hành ở đâu?

Phật Bảo: Này Thiện Hiện! Ý ông nghĩ sao?

Hóa thân của Như Lai có Bồ Đề sẽ hành ở đâu?

Vì thủ nên hành, hay vì xả nên hành?

Thiện Hiện đáp: Không, Bạch Đức Thế Tôn. Hóa thân của Như Lai thật không có.

Làm sao có thể nói có Bồ Đề, có hành xứ, hoặc thủ, hoặc xả!

Phật Bảo: Này Thiện Hiện! Ý ông nghĩ sao?

Bồ Đề trong mộng của các A La Hán sẽ hành ở đâu?

Vì thủ nên hành, hay vì xả nên hành?

Thiện Hiện đáp: Không, Bạch Đức Thế Tôn. Các A La Hán đã dứt hẳn các lậu. Hôn trầm, thụy miên, chướng cái, triền phược đều đã bị diệt sạch, tuyệt đối không có mộng, làm sao có bồ đề trong mộng, có hành xứ, hoặc thủ, hoặc xả.

Phật Bảo: Này Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng vậy! Đúng như lời ông nói. Các A La Hán tuyệt đối không có mộng. Hôn trầm, thụy miên, phân biệt không còn. Các Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa có Bồ Đề cũng lại như vậy, chẳng thủ nên hành, chẳng xả nên hành, hoàn toàn không có hành xứ, vì thấu đạt bản tánh không của tất cả pháp.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Đức Thế Tôn! Nếu các Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa, có bồ đề chẳng thủ nên hành, chẳng xả nên hành, hoàn toàn không có hành xứ, nghĩa là không hành nơi sắc. Cũng không hành nơi thọ, tưởng, hành, thức.

Như vậy cho đến không hành nơi tất cả hạnh Đại Bồ Tát, cũng không hành nơi Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật, thì há chẳng phải các Đại Bồ Tát vì muốn làm lợi ích cho các hữu tình, nên chẳng hành bố thí Ba la mật đa cho đến bát nhã Ba la mật đa.

Chẳng hành nội không cho đến vô tính tự tính không. Chẳng hành chân như cho đến cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn. Chẳng hành Thánh đế khổ, tập, diệt, đạo. Chẳng hành bốn niệm trụ cho đến tám chi Thánh đạo.

Chẳng hành bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn định vô sắc. Chẳng hành tám giải thoát cho đến mười biến xứ. Chẳng hành pháp môn giải thoát không, vô tướng, vô nguyện. Chẳng hành Cực Hỷ Địa cho đến Pháp Vân Địa. Chẳng hành tất cả môn Đà La Ni, môn Tam Ma Địa. Chẳng hành năm loại mắt, sáu phép thần thông.

Chẳng hành mười lực Như Lai cho đến mười tám Pháp Phật bất cộng. Chẳng hành ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp của Bậc Đại Sĩ. Chẳng hành pháp không quên mất, tánh luôn luôn xả. Chẳng hành trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng.

Chẳng trụ thần thông thù thắng của Bồ Tát, thành thục hữu tình, nghiêm tịnh Cõi Phật mà được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề sao?

Phật Bảo: Này Thiện Hiện! Các Đại Bồ Tát có Bồ Đề, tuy không có hành xứ, nhưng các Đại Bồ Tát vì muốn làm lợi ích cho các hữu tình nên phải hành bố thí Ba la mật đa cho đến bát nhã Ba la mật đa. Như vậy cho đến phải hành trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng. Phải trụ thần thông thù thắng của Bồ Tát, thành thục hữu tình, nghiêm tịnh Cõi Phật thì mới chứng được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Đức Thế Tôn! Các Đại Bồ Tát có bồ đề, nếu không có hành xứ, thì há chẳng phải các Đại Bồ Tát vì muốn làm lợi ích cho các hữu tình, nên chẳng trụ bố thí Ba la mật đa cho đến bát nhã Ba la mật đa, tu mãi làm cho viên mãn. Như vậy cho đến chẳng trụ trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng, tu mãi làm cho viên mãn.

Chẳng trụ thần thông thù thắng của Bồ Tát, thành thục hữu tình, nghiêm tịnh Cõi Phật, tu mãi làm cho viên mãn, mà được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề sao?

Phật Bảo: Này Thiện Hiện! Các Đại Bồ Tát có bồ đề, tuy không có hành xứ, nhưng các Đại Bồ Tát vì muốn làm lợi ích cho các hữu tình nên phải trụ bố thí Ba la mật đa cho đến bát nhã Ba la mật đa, tu mãi làm cho viên mãn.

Như vậy cho đến phải trụ trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng, tu mãi làm cho viên mãn. Phải trụ thần thông thù thắng của Bồ Tát, thành thục hữu tình, nghiêm tịnh Cõi Phật, tu mãi làm cho viên mãn thì mới chứng được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật.

Thiện Hiện nên biết! Nếu các Đại Bồ Tát tu các căn lành chưa được viên mãn đầy đủ thì chẳng bao giờ đắc được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề mà mình mong cầu.

Thiện Hiện nên biết! Nếu các Đại Bồ Tát muốn chứng được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề thì phải trụ bản tánh không của sắc. Phải trụ bản tánh không của thọ, tưởng, hành, thức.

Như vậy cho đến phải trụ bản tánh không của tất cả hạnh Đại Bồ Tát. Phải trụ bản tánh không của Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật. Phải trụ bản tánh không của tất cả pháp. Phải trụ bản tánh không của tất cả hữu tình.

Phải tu bố thí Ba la mật đa cho đến bát nhã Ba la mật đa cho được viên mãn. Như vậy cho đến phải tu trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng, làm cho được viên mãn. Phải tu thần thông thù thắng của Bồ Tát, thành thục hữu tình, nghiêm tịnh Cõi Phật làm cho được viên mãn rồi, thì mới chứng được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Thiện Hiện nên biết! Lý bản tánh không của tất cả pháp này và lý bản tánh không của các hữu tình rất tịch tĩnh, không có pháp thiếu, năng tăng năng giảm, năng sanh năng diệt, năng đoạn năng thường, năng nhiễm năng tịnh, năng đắc quả, năng hiện quán.

Thiện Hiện nên biết! Các Đại Bồ Tát nương vào thế tục nên nói tu bát nhã Ba la mật đa, như thật liễu tri bản tánh không rồi, chứng được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề mà chẳng nương vào thắng nghĩa.

Vì sao vậy?

Vì trong chân thắng nghĩa không có sắc có thể đắc. Cũng không có thọ, tưởng, hành, thức có thể đắc. Như vậy cho đến không có tất cả hạnh Đại Bồ Tát có thể đắc. Cũng không có Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật có thể đắc.

Này Thiện Hiện! Các pháp như vậy đều nương vào thế tục để tạo ra, không nương vào thắng nghĩa.

Này Thiện Hiện! Các Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa, từ sơ phát tâm, tuy rất mạnh mẽ vì các hữu tình mà hành hạnh Bồ Đề, nhưng đối với tâm này đều không có chỗ đắc. Đối với các hữu tình cũng không có chỗ đắc. Đối với đại bồ đề cũng không có chỗ đắc. Đối với Phật, Bồ Tát cũng không có chỗ đắc. Vì tất cả pháp, tất cả hữu tình đều chẳng thể đắc được.

Bấy giờ cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Đức Thế Tôn! Nếu tất cả pháp hoàn toàn vô sở hữu, đều không thể đắc thì vì sao Đại Bồ Tát hành hạnh Bồ Đề?

Vì sao đắc được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề mà mình mong cầu?

Ai hành hạnh Bồ Đề?

Ai chứng đắc?

Phật Bảo: Thiện Hiện! Ý ông nghĩ sao?

Vào thời gian trước đây, ông nương vào chỉ để đoạn trừ các cõi, đoạn trừ các phiền não, được căn vô lậu. Trụ định vô gián, được quả Dự Lưu cho đến quả Nhất Lai, Bất Hoàn, A La Hán.

Vào thời gian ấy, ông có thấy có hữu tình, hoặc có tâm, hoặc có đạo, hoặc có các đạo quả, có chứng đắc không?

Thiện Hiện đáp: Không, Bạch Đức Thế Tôn.

Phật Bảo: Này Thiện Hiện! Nếu lúc ấy, ông nương vào chỉ để đoạn trừ các cõi, đoạn các phiền não, được căn vô lậu.

Đối với hữu tình, tâm, đạo và đạo quả đều không có chỗ đắc thì vì sao nói đắc được quả A La Hán?

Thiện Hiện đáp: Bạch Đức Thế Tôn! Con nương vào thế tục mà nói, chứ chẳng nương vào thắng nghĩa để nói.

Phật Bảo: Này Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng vậy! Đúng như lời ông nói. Các Đại Bồ Tát cũng lại như vậy, nương vào thế tục mà nói hành đạo Bồ Đề và đắc Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, chẳng nương vào thắng nghĩa vậy.

Thiện Hiện nên biết! Vì nương vào thế tục nên giả nói có sắc, thọ, tưởng, hành, thức. Như  vậy cho đến vì nương vào thế tục nên giả nói có tất cả hạnh Đại Bồ Tát, có Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật. Vì nương vào thế tục nên giả nói có hữu tình, Bồ Tát và Chư Phật, chẳng nương vào thắng nghĩa.

Thiện Hiện nên biết! Các Đại Bồ Tát không thấy có pháp đối với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, có tăng, có giảm, có ích, có tổn. Vì tất cả pháp đều bản tánh không.

Thiện Hiện nên biết! Đối với tất cả pháp, các Đại Bồ Tát quán bản tánh không, còn chẳng thể được, huống nữa là sơ phát tâm mà có thể đắc. Tối sơ phát tâm còn chẳng thể được, huống nữa là tu bố thí Ba la mật đa cho đến bát nhã Ba la mật đa mà có thể được. Huống nữa là trụ nội không cho đến vô tính tự tính không mà có thể được. Huống nữa là trụ chân như cho đến cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn mà có thể được.

Huống nữa là trụ Thánh đế khổ, tập, diệt, đạo mà có thể được. Huống nữa là tu bốn niệm trụ cho đến tám chi Thánh đạo mà có thể được. Huống nữa là tu bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn định vô sắc mà có thể được. Huống nữa là tu tám giải thoát cho đến mười biến xứ.

Huống nữa là tu pháp môn giải thoát không, vô tướng, vô nguyện mà có thể được. Huống nữa là tu Cực Hỷ Địa cho đến Pháp Vân địa mà có thể được. Huống nữa là tu tất cả môn Đà La Ni, môn Tam Ma Địa mà có thể được.

Huống nữa là tu năm loại mắt, sáu phép thần thông mà có thể được. Huống nữa là tu mười lực Như Lai cho đến mười tám Pháp Phật bất cộng mà có thể được. Huống nữa là tu ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp của Bậc Đại Sĩ mà có thể được. Huống nữa là tu pháp không quên mất, tánh luôn luôn xả mà có thể được.

Huống nữa là tu trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng. Huống nữa là tu tất cả hạnh Đại Bồ Tát mà có thể được. Huống nữa là tu Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật mà có thể được.

Này Thiện Hiện! Các Đại Bồ Tát đối với chỗ tu, trụ tất cả Phật Pháp, nếu có sở đắc thì điều này không có.

Như vậy Thiện Hiện! Các Đại Bồ Tát hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa, phương tiện tu hành hạnh đại bồ đề, chứng đắc Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, lợi lạc hữu tình thường không gián đoạn.

***

Tổng hợp