Phật Thuyết Kinh đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm - Phẩm Hai Mươi Chín - Phẩm Thập Nhẫn - Phần Hai

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Thật Xoa Nan Đà, Đời Đường

PHẬT THUYẾT

KINH ĐẠI PHƯƠNG

QUẢNG PHẬT HOA NGHIÊM

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Thật Xoa Nan Đà, Đời Đường  

PHẨM HAI MƯƠI CHÍN

PHẨM THẬP NHẪN  

PHẦN HAI  

Chư Phật Tử! Trên đây gọi là mười nhẫn của Đại Bồ Tát.

Bấy giờ Phổ Hiền Bồ Tát muốn tuyên lại nghĩa này mà nói kệ rằng:

Như trong đời có người

Nghe chỗ có kho báu

Vì có thể hưởng được

Nên lòng rất vui mừng.

Cũng vậy, đại trí huệ

Bồ Tát chân Phật Tử

Ðược nghe các Phật Pháp

Tướng thậm thâm tịch diệt,

Lúc nghe thâm pháp này

Trong tâm được an ổn

Chẳng kinh cũng chẳng hãi

Cũng chẳng sanh sợ sệt.

Ðại Sĩ cầu bồ đề

Nghe tiếng quảng đại này

Tâm tịnh hay kham nhẫn

Nơi đây không nghi lầm.

Tự nghĩ: Do nghe được

Pháp thậm thâm vi diệu

Sẽ thành nhất thiết trí

Nhân Thiên Ðại Ðạo Sư.

Bồ Tát nghe tiếng này

Trong lòng rất hoan hỷ

Phát sanh ý kiên cố

Nguyện cầu các Phật Pháp

Vì mến thích bồ đề

Nên tâm lần điều phục

Lòng tin thêm tăng trưởng

Không trái chê chánh pháp.

Thế nên nghe tiếng này

Nơi lòng được kham nhẫn

An trụ vững chẳng động.

Tu hành hạnh Bồ Tát.

Vì cầu đạo bồ đề

Chuyên tu hướng về đó

Tinh tấn không thối chuyển

Chẳng bỏ những thiện nghiệp.

Vì cầu đạo bồ đề

Trong lòng không sợ hãi

Nghe pháp thêm dũng mãnh

Cúng Phật khiến hoan hỷ.

Như có người đại phước

Gặp được kho chân kim

Theo thân chỗ nên đeo

Chế tạo đồ trang nghiêm.

Bồ Tát cũng như vậy

Nghe nghĩa thậm thâm này.

Tư duy thêm trí huệ

Ðể tu pháp tùy thuận.

Pháp hữu cũng thuận biết,

Pháp vô cũng thuận biết,

Tùy pháp đó như vậy

Như vậy biết các pháp.

Thành tựu tâm thanh tịnh

Minh triệt rất hoan hỷ

Biết pháp theo duyên khởi

Dũng mãnh siêng tu tập.

Bình đẳng quán các pháp

Biết rõ tự tánh đó

Chẳng trái Phật Pháp Tạng

Biết khắp tất cả pháp.

Chí nguyện thường kiên cố

Nghiêm tịnh Phật Bồ Đề

Bất động như Tu Di

Nhất tâm cầu Chánh Giác.

Do phát tâm tinh tấn

Lại tu đạo tam muội

Vô lượng kiếp siêng làm

Chưa từng có thối thất.

Pháp của Bồ Tát nhập

Là chỗ đi của Phật

Nơi đây rõ biết được

Thời không lòng lười chán.

Như lời Chư Phật dạy

Bình đẳng quán các pháp

Chẳng phải nhẫn bất đẳng.

Thành được trí bình đẳng.

Tùy thuận lời Phật nói

Thành tựu môn pháp này

Biết rõ đúng như pháp

Cũng chẳng phân biệt pháp.

Trong Tam Thập Tam Thiên

Có bao nhiêu Thiên Tử

Cùng đồng ăn một bát

Ðồ ăn đều khác nhau.

Ðồ ăn riêng nhiều món

Chẳng từ mười phương đến

Ðúng theo nghiệp đã tu

Tự nhiên hiện trong bát.

Bồ Tát cũng như vậy

Quán sát tất cả pháp

Ðều từ nhân duyên khởi

Vô sanh nên vô diệt,

Vô diệt nên vô tận,

Vô tận nên vô nhiễm,

Nơi pháp biến dị kia

Biết rõ không biến dị.

Không đổi thời không xứ

Không xứ thời tịch diệt,

Trong lòng không nhiễm trước

Nguyện độ các chúng sanh.

Chuyên niệm nơi Phật Pháp

Chưa từng có tán động

Mà dùng tâm bi nguyện

Phương tiện đi trong đời.

Siêng cầu nơi thập lực

Ở đời mà chẳng trụ,

Không đi cũng không đến

Phương tiện khéo thuyết pháp.

Nhẫn này là trên hết

Biết pháp là vô tận

Vào nơi chân pháp giới

Thiệt cũng không sở nhập.

Bồ Tát trụ nhẫn này

Thấy khắp các Như Lai

Ðồng thời thọ ký cho

Gọi là thọ Phật chức.

Thấu rõ pháp Tam Thế

Tướng tịch diệt thanh tịnh

Mà đều độ chúng sanh

Ðể ở trong đường lành.

Các loại pháp thế gian

Tất cả đều như huyễn

Nếu biết được như vậy

Thời tâm không bị động

Các nghiệp từ tâm sanh

Nên nói tâm như huyễn

Nếu rời phân biệt này

Diệt hết cõi hữu lậu.

Ví như nhà huyễn thuật

Khắp hiện các sắc tượng

Cho chúng luống tham vui

Rốt ráo vô sở đắc.

Thế gian cũng như vậy

Tất cả đều như huyễn

Vô tánh cũng vô sanh

Thị hiện có các thứ.

Ðộ thoát các chúng sanh

Khiến biết pháp như huyễn

Chúng  sanh chẳng khác huyễn

Biết huyễn không chúng sanh.

Chúng sanh và Quốc Độ

Những pháp trong Tam Thế

Như vậy đều không thừa

Tất cả đều như huyễn.

Huyễn làm hình nam nữ

Và voi, ngựa, trâu, dê

Nhà cửa, núi, suối, ao

Vườn, rừng, cùng bông, trái,

Vật huyễn không tri giác

Cũng không có trụ xứ

Rốt ráo tướng tịch diệt

Chỉ theo phân biệt hiện.

Bồ Tát được như vậy

Thấy khắp các thế gian

Tất cả pháp hữu vô

Thấu rõ đều như huyễn.

Chúng sanh và Quốc Độ

Các thứ nghiệp tạo ra

Vào nơi như huyễn tế

Với kia không nương chấp.

Ðược thiện xảo như vậy

Tịch diệt không hí luận

Trụ nơi bực vô ngại

Khắp hiện oai lực lớn.

Các Phật tử dũng mãnh

Tùy thuận nhập diệu pháp

Khéo quán tất cả tưởng

Ràng rịt các thế gian.

Các tưởng như dương diệm

Khiến chúng hiểu điên đảo.

Chúng sanh đều riêng khác

Hình loại chẳng phải một

Thấu rõ đều là tưởng

Bỏ rời những điên đảo.

Chúng sanh đều riêng khác

Hình loại chẳng phải một

Thấu rõ đều là tưởng

Tất cả không chân thiệt.

Các chúng sanh mười phương

Ðều bị tưởng che ngăn

Nếu bỏ thấy điên đảo

Thời diệt tưởng thế gian.

Thế gian như dương diệm

Do tưởng có sai khác

Biết thế gian do tưởng

Xa lìa ba điên đảo.

Như nắng quá gắt nóng

Người đời cho là nước

Thiệt ra không có nước

Người trí chẳng nên cầu.

Chúng sanh cũng như vậy

Ðời loài đều không có

Như diệm ở nơi tưởng

Cảnh giới tâm vô ngại.

Nếu lìa những vọng tưởng

Cũng lìa những hí luận

Kẻ ngu si chấp tưởng

Ðều khiến được giải thoát.

Xa lìa tâm kiêu mạn

Trừ diệt tưởng thế gian

Ở chỗ tận vô tận

Phương tiện của Bồ Tát.

Bồ Tát biết thế pháp

Tất cả đều như mộng

Chẳng chỗ, chẳng không chỗ

Thể tánh hằng tịch diệt.

Các pháp vô phân biệt

Như mộng, tâm không khác

Tam thế những thế gian

Tất cả đều như vậy.

Tánh mộng không sanh diệt

Cũng không có phương sở

Ba cõi đều như vậy

Người thấy tâm giải thoát.

Mộng chẳng tại thế gian

Chẳng tại phi thế gian

Cả hai chẳng phân biệt

Ðược nhập nơi bực nhẫn.

Như trong mộng ngó thấy

Những cảnh loại khác nhau,

Thế gian cũng như vậy

Cùng mộng không sai khác.

Người trụ trong mộng định

Biết đời đều như mộng

Chẳng phải đồng và khác

Chẳng phải một và nhiều.

Chúng sanh các cõi, nghiệp,

Tạp nhiễm và thanh tịnh

Như vậy đều biết rõ

Cùng mộng đều bình đẳng.

Hạnh của Bồ Tát làm

Và cùng các đại nguyện

Biết rõ đều như mộng

Cùng thế gian không khác.

Biết thế gian không tịch

Chẳng hoại nơi thế pháp

Như chiêm bao ngó thấy

Những hình sắc dài vắn.

Gọi đây: như mộng nhẫn

Nhân đây biết thế pháp

Mau thành trí vô ngại

Rộng độ các chúng sanh.

Tu hành hạnh như vậy

Xuất sanh trí rộng lớn

Khéo biết các pháp tánh

Nơi pháp tâm không chấp.

Tất cả các thế gian

Những âm thanh sai khác

Chẳng phải trong, chẳng ngoài

Biết đó đều như vang.

Như nghe các tiếng vang

Tâm chẳng sanh phân biệt

Bồ Tát nghe âm thanh

Không phân biệt cũng vậy.

Chiêm ngưỡng các Như Lai

Và nghe nói pháp âm

Diễn Khế Kinh vô lượng

Dầu nghe mà không chấp.

Như vang không lai khứ

Tiếng đã nghe cũng vậy

Mà hay phân biệt pháp

Cùng pháp không trái lầm.

Khéo biết các âm thanh

Nơi tiếng không phân biệt

Biết tiếng đều không tịch

Khắp phát âm thanh tịnh

Biết pháp chẳng tại lời

Khéo vào vô ngôn tế

Mà hay hiện ngôn thuyết

Như vang khắp thế gian.

Biết rõ ngôn ngữ đạo

Ðầy đủ phần âm thanh

Biết thanh tánh không tịch

Dùng thế ngôn để nói

Như âm thanh thế gian

Hiện đồng pháp phân biệt

Tiếng đó đều cùng khắp

Khai ngộ các quần sanh.

Bồ Tát được nhẫn này

Tịnh âm độ thế gian

Khéo diễn thuyết ba đời

Nơi đời không chấp trước.

Vì muốn lợi thế gian

Chuyên ý cầu Bồ Đề

Mà thường nhập pháp tánh

Nơi đó vô phân biệt.

Quán khắp các thế gian

Tịch diệt không thể tánh

Mà thường làm lợi ích

Tu hành ý chẳng động.

Chẳng trụ nơi thế gian

Cũng chẳng rời thế gian

Nơi thế không sở y

Y xứ bất khả đắc.

Rõ biết tánh thế gian

Nơi tánh không nhiễm trước

Dầu chẳng nương thế gian

Giáo hóa khiến siêu độ.

Bao nhiêu pháp thế gian

Ðều biết tự tánh nó

Rõ pháp không có hai

Cũng không chấp không hai

Tâm cũng chẳng rời thế gian

Cũng chẳng trụ thế gian

Chẳng phải ngoài thế gian

Tu hành nhất thiết trí.

Ví như bóng trong nước

Chẳng phải trong chẳng ngoài

Bồ Tát cầu bồ đề

Biết thế chẳng phải thế

Chẳng nơi thế trụ xuất

Vì thế bất khả thuyết

Cũng chẳng trụ trong ngoài

Như bóng hiện thế gian.

Nhập nghĩa thậm thâm này

Lìa nhơ đều sáng suốt

Chẳng bỏ tâm bổn thệ

Ðèn trí huệ chiếu khắp.

Thế gian không biên tế

Trí nhập cũng vô biên

Giáo hóa khắp quần sanh

Khiến họ bỏ những chấp.

Quán sát pháp thậm thâm

Lợi ích những quần sanh

Từ đây nhập vào trí

Tu hành tất cả đạo.

Bồ Tát quán các pháp

Biết chắc đều như hóa

Mà tu hạnh như hóa

Rốt ráo trọn chẳng bỏ.

Tùy thuận hóa tự tánh

Tu tập đạo Bồ Đề

Tất cả pháp như hóa

Bồ Tát hạnh cũng vậy.

Tất cả các thế gian

Và cùng vô lượng nghiệp

Bình đẳng đều như hóa

Rốt ráo trụ tịch diệt.

Những Phật trong Tam Thế

Tất cả cũng như hóa

Bổn nguyện tu các hạnh

Biến hóa thành Như Lai.

Phật dùng đại từ bi

Ðộ thoát hóa chúng sanh

Ðộ thoát cũng như hóa

Hóa lực vì thuyết pháp.

Biết thế gian như hóa

Chẳng phân biệt thế gian

Hóa sự nhiều loại khác

Ðều do nghiệp sai biệt.

Tu tập hạnh Bồ Đề

Trang nghiêm nơi hóa thành

Vô lượng khéo trang nghiêm

Như nghiệp làm thế gian.

Pháp này rời phân biệt

Cũng chẳng phân biệt pháp

Cả hai đều tịch diệt

Hạnh Bồ Tát như vậy.

Hóa hải rõ nơi trí,

Hóa tánh ấn thế gian

Hóa chẳng phải sanh diệt

Trí huệ cũng như vậy.

Nhẫn thứ mười quán rõ

Chúng sanh và các pháp

Thể tánh đều tịch diệt

Không xứ sở như không

Ðược trí như không này

Lìa hẳn các chấp trước

Như hư không vô tướng

Nơi thế gian vô ngại

Thành tựu sức không nhẫn

Như hư không vô tận

Cảnh giới như hư không

Chẳng phân biệt hư không.

Hư không không thể tánh

Cũng chẳng phải đoạn diệt

Cũng không những sai khác

Trí lực cũng như vậy

Hư không không sơ tế

Cũng không có trung, hậu

Lượng đó bất khả đắc

Trí Bồ Tát cũng vậy.

Quán pháp tánh như vậy

Tất cả như hư không

Không sanh cũng không diệt

Sở đắc của Bồ Tát.

Tự trụ pháp như không

Lại vì chúng sanh nói

Hàng phục tất cả ma

Phương tiện của nhẫn này.

Tướng thế gian sai khác

Ðều không chẳng có tướng

Vào nơi chỗ vô tướng

Các tướng đều bình đẳng.

Chỉ dùng một phương tiện

Vào khắp các thế gian

Là biết pháp Tam Thế

Ðều đồng tánh hư không.

Trí huệ cùng âm thanh

Và thân của Bồ Tát

Tánh đó như hư không

Tất cả đều tịch diệt.

Mười thứ nhẫn như vậy

Phật Tử đã tu hành

Tâm họ khéo an trụ

Rộng vì chúng sanh nói.

Nơi đây khéo tu học

Thành tựu sức quảng đại

Pháp lực và trí lực

Là phương tiện Bồ Đề.

Thông đạt môn nhẫn này

Thành tựu trí vô ngại

Vượt hơn tất cả chúng

Chuyển pháp luân vô thượng.

Hạnh quảng đại đã tu

Lượng đó bất khả đắc

Ðiều Ngự Sư trí hải

Mới phân biệt biết được

Bỏ ngã mà tu hành

Nhập vào pháp tánh sâu

Tâm thường trụ tịnh pháp

Dùng đây thí quần sanh.

Chúng sanh và sát trần

Còn biết được số đó

Công đức của Bồ Tát

Không thể biết hạn lượng.

Bồ Tát hay thành tựu

Mười thứ nhẫn như vậy

Trí huệ và công hạnh

Chúng sanh chẳng lường được.

***

Tổng hợp