Phật Thuyết Kinh đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm - Phẩm Hai Mươi Chín - Phẩm Thập Nhẫn - Phần Một

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Thật Xoa Nan Đà, Đời Đường

PHẬT THUYẾT

KINH ĐẠI PHƯƠNG

QUẢNG PHẬT HOA NGHIÊM

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Thật Xoa Nan Đà, Đời Đường  

PHẨM HAI MƯƠI CHÍN

PHẨM THẬP NHẪN  

PHẦN MỘT  

Bấy giờ Phổ Hiền Bồ Tát bảo Chư Bồ Tát: Chư Phật Tử! Ðại Bồ Tát có mười thứ nhẫn, nếu được nhẫn này thời được đến nơi vô ngại nhẫn địa của tất cả Bồ Tát, tất cả Phật Pháp vô ngại vô tận.

Ðây là mười nhẫn: Âm thanh nhẫn, thuận nhẫn, vô sanh pháp nhẫn, như huyễn nhẫn, như diệm nhẫn, như mộng nhẫn, như hưởng nhẫn, như ảnh nhẫn, như hóa nhẫn, như không nhẫn. Mười nhẫn này, Tam Thế Chư Phật đã nói, nay nói, sẽ nói.

Chư Phật Tử! Thế nào là Đại Bồ Tát âm thanh nhẫn?

Nghĩa là nghe những pháp của Chư Phật nói, chẳng Kinh chẳng hãi chẳng sợ, thâm tín ngộ giải, ưa thích xu hướng, chuyên tâm ghi nhớ, tu tập an trụ.

Chư Phật Tử! Thế nào là Đại Bồ Tát thuận nhẫn?

Nghĩa là ở nơi Phật Pháp tư duy quán sát bình đẳng không trái, tùy thuận biết rõ, khiến tâm thanh tịnh, chánh trụ tu tập xu nhập thành tựu.

Chư Phật Tử! Thế nào là Đại Bồ Tát vô sanh pháp nhẫn?

Ðại Bồ Tát này chẳng thấy có chút pháp nào sanh, cũng chẳng thấy có chút pháp nào diệt.

Tại sao vậy?

Vì nếu đã vô sanh thời vô diệt.

Nếu đã vô diệt thì vô tận.

Nếu vô tận thời ly cấu.

Nếu ly cấu thời vô sai biệt.

Nếu vô sai biệt thời vô xứ sở.

Nếu vô xứ sở thời tịch tịnh.

Nếu tịch tịnh thời ly dục.

Nếu ly dục thời vô tác.

Nếu vô tác thời vô nguyện.

Nếu vô nguyện thời vô trụ.

Nếu vô trụ thời vô khứ vô lai.

Ðây gọi là thứ ba, vô sanh pháp nhẫn của Đại Bồ Tát.

Chư Phật Tử! Thế nào là như huyễn nhẫn?

Ðại Bồ Tát này biết tất cả pháp đều như huyễn, từ nhân duyên khởi. Ở trong một pháp hiểu nhiều pháp, trong nhiều pháp hiểu một pháp.

Ðã biết các pháp như huyễn, Đại Bồ Tát này rõ thấu Quốc Độ, chúng sanh, pháp giới. Rõ thấu thế gian bình đẳng, Phật xuất thế bình đẳng, Tam Thế bình đẳng. Thành tựu những thần thông biến hóa.

Ví như huyễn chẳng phải voi, ngựa, xe, nam, nữ, đồng nam, đồng nữ, chẳng phải cây, lá, bông, trái, đất, nước, lửa, gió, chẳng phải ngày, đêm, mặt trời, mặt trăng, chẳng phải nửa tháng, một tháng, một năm, trăm năm, một kiếp, nhiều kiếp, chẳng phải định, loạn, thuần, tạp, một, khác, chẳng phải rộng, hẹp, nhiều, ít, lượng, vô lượng, thô, tế. Huyễn chẳng phải tất cả sự vật, tất cả sự vật chẳng phải huyễn, nhưng do huyễn thị hiện ra những sự vật sai khác.

Cũng vậy, Đại Bồ Tát quán tất cả thế gian như huyễn. Những là nghiệp thế gian, phiền não thế gian, Quốc Độ thế gian, pháp thế gian, thời thế gian, thú thế gian, thành thế gian, hoại thế gian, vận động thế gian, tạo tác thế gian.

Lúc Bồ Tát quán tất cả thế gian như huyễn, chẳng thấy chúng sanh sanh, chẳng thấy chúng sanh diệt, chẳng thấy Quốc Độ sanh diệt.

Chẳng thấy các pháp sanh diệt, chẳng thấy quá khứ có thể phân biệt được, chẳng thấy vị lai có khởi tác, chẳng thấy hiện tại một niệm trụ, chẳng thấy quán sát bồ đề, chẳng thấy Phật xuất hiện, chẳng thấy Phật Niết Bàn, chẳng thấy trụ đại nguyện, chẳng thấy nhập chánh vị, chẳng ngoài tánh bình đẳng. Ðại Bồ Tát này dầu thành tựu Phật Độ mà biết Quốc Độ vô sai biệt.

Dầu thành tựu chúng sanh mà biết chúng sanh vô sai biệt.

Dầu khắp quán pháp giới mà an trụ pháp tánh vắng lặng chẳng động.

Dầu thấu rõ Tam Thế bình đẳng mà chẳng trái phân biệt pháp Tam Thế.

Dầu thành tựu uẩn xứ mà dứt hẳn sở y.

Dầu độ thoát chúng sanh mà rõ biết pháp giới bình đẳng không các thứ sai khác.

Dầu biết các pháp xa lìa văn tự không thể ngôn thuyết mà thường thuyết pháp biện tài vô tận.

Dầu chẳng chấp lấy việc giáo hóa chúng sanh mà chẳng bỏ đại bi, vì độ tất cả mà chuyển pháp luân.

Dầu vì chúng sanh khai thị nhân duyên quá khứ mà biết tánh nhân duyên không có động chuyển.

Ðây gọi là như huyễn nhẫn thứ tư.

Chư Phật Tử! Thế nào là Đại Bồ Tát như diệm nhẫn?

Ðại Bồ Tát này biết tất cả thế gian đồng như dương diệm. Ví như dương diệm chẳng có phương sở, chẳng phải nội, ngoại, hữu, vô, đoạn, thường, chẳng phải một màu, nhiều màu, cũng chẳng phải không màu, chỉ tùy theo ngôn thuyết thế gian mà hiển thị.

Cũng vậy, Đại Bồ Tát như thiệt quán sát, rõ biết các pháp hiện chứng tất cả khiến được viên mãn. Ðây gọi là như diệm nhẫn thứ năm của Đại Bồ Tát.

Chư Phật Tử! Thế nào là Đại Bồ Tát như mộng nhẫn?

Ðại Bồ Tát này biết tất cả thế gian như mộng. Ví như mộng chẳng phải thế gian, chẳng phải rời thế gian, chẳng phải Dục Giới, Sắc Giới, Vô Sắc Giới, chẳng phải sanh, diệt, nhiễm, tịnh, nhưng vẫn có hiển thị.

Cũng vậy, Đại Bồ Tát biết tất cả thế gian đồng như mộng. Vì không đổi khác, vì như tự tánh của mộng, vì như mộng chấp trước, vì như mộng tánh ly, vì như bổn tánh của mộng, vì như mộng hiện ra, vì như mộng vô sai biệt, vì như mộng tưởng phân biệt, vì như lúc mộng thức giấc. Ðây gọi là như mộng nhẫn thứ sáu của Đại Bồ Tát.

Chư Phật Tử! Thế nào là Đại Bồ Tát như hưởng nhẫn?

Ðại Bồ Tát này nghe Phật thuyết pháp quán các pháp tánh tu học thành tựu đến bỉ ngạn, biết tất cả âm thanh đồng như vang không lai không khứ mà hiển thị như vậy.

Ðại Bồ Tát này quán sát tiếng của Đức Như Lai chẳng từ trong phát ra, chẳng từ ngoài phát ra, cũng chẳng từ nơi trong ngoài phát ra.

Dầu biết rõ tiếng chẳng phải từ trong, từ ngoài, từ trong ngoài phát ra, mà có thể thị hiện danh cú thiện xảo diễn thuyết thành tựu. Ví như âm vang nơi hang từ duyên phát ra, mà cùng pháp tánh không trái nhau. Khiến các chúng sanh theo loài được hiểu biết và tu học.

Như Thiên Ðế phu nhân, con gái Vua A Tu La, tên Xá Chi, trong một âm thanh phát ra ngàn thứ âm thanh, nhưng Phu Nhân vẫn không có tâm nghĩ làm cho phát ra như vậy. Cũng vậy, Đại Bồ Tát nhập vô phân biệt giới, thành tựu tiếng tùy loại thiện xảo, ở trong vô biên Thế Giới hằng chuyển pháp luân. Ðại Bồ Tát này khéo hay quán sát tất cả chúng sanh, dùng tướng lưỡi rộng dài mà vì họ thuyết pháp.

Tiếng đó vô ngại khắp cõi nước mười phương khiến chúng sanh tùy sở nghi nghe pháp đều riêng khác. Dầu biết tiếng không khởi mà khắp hiện âm thanh. Dầu biết không sở thuyết mà nói rộng các pháp. Diệu Âm bình đẳng tùy loại đều hiểu riêng khác, đều dùng trí huệ mà có thể rõ thấu. Ðây gọi là như hưởng nhẫn thứ bảy của Đại Bồ Tát.

Chư Phật Tử! Thế nào là Đại Bồ Tát như ảnh nhẫn?

Ðại Bồ Tát này chẳng phải sanh ở thế gian, chẳng phải mất ở thế gian, chẳng phải ở trong thế gian, chẳng phải ở ngoài thế gian, chẳng phải du hành nơi thế gian, chẳng phải đồng với thế gian, chẳng phải khác với thế gian, chẳng phải qua đến thế gian.

Chẳng phải chẳng qua đến thế gian, chẳng phải trụ ở thế gian, chẳng phải chẳng trụ ở thế gian, chẳng phải là thế gian, chẳng phải xuất thế gian, chẳng phải tu Bồ Tát hạnh, chẳng phải bỏ đại nguyện, chẳng phải thiệt, chẳng phải chẳng thiệt. Dầu thường hành tất cả Phật Pháp mà có thể làm xong tất cả thế sự. Chẳng theo thế lưu cũng chẳng trụ pháp lưu.

Ví như mặt trời, mặt trăng, nam, nữ và các vật như nhà cửa, núi rừng, sông suối vân vân, hiện bóng trong những vật thanh tịnh như nước, dầu, châu bảo, gương sáng. Bóng cùng nước gương vân vân chẳng phải một, chẳng phải khác, chẳng phải ly, chẳng phải hiệp.

Nơi trong giòng sông, bóng chẳng bị trôi, nơi giếng ao, bóng cũng hẳng bị chìm đắm. Dầu bóng hiện trong đó không chỗ chấp trước, nhưng các chúng sanh biết ở chỗ đó có bóng ấy hiện, cũng biết chỗ kia không có bóng như vậy. Vật gần vật xa dầu đều hiện bóng, nhưng bóng không theo vật mà có gần xa.

Cũng vậy, Đại Bồ Tát hay biết tự thân và tha thân tất cả đều là cảnh giới của trí chẳng nhận là hai mà cho là tự tha riêng khác. Dầu vậy nhưng nơi tự Quốc Độ, nơi tha Quốc Độ, đều riêng sai khác đồng thời hiện khắp. Như một hột giống không có rễ, mầm, cọng, mắt, nhánh, lá, mà hay sanh khởi tất cả.

Cũng vậy, Đại Bồ Tát vô nhị mà phân biệt hai tướng phương tiện thiện xảo thông đạt vô ngại. Ðây gọi là như ảnh nhẫn thứ tám của Đại Bồ Tát.

Ðại Bồ Tát thành tựu như ảnh nhẫn này dầu chẳng qua đến cõi nước mười phương mà có thể hiện khắp tất cả Cõi Phật. Cũng chẳng rời đây, cũng chẳng đến kia, như bóng hiện khắp chỗ du hành vô ngại.

Làm cho chúng sanh thấy thân sai khác đồng với tướng cứng chắc của thế gian. Nhưng sự sai khác này chính là chẳng phải sai khác. Khác cũng chẳng khác không có chướng ngại.

Ðại Bồ Tát này từ nơi chủng tánh Như Lai mà sanh thân ngữ và ý thanh tịnh vô ngại nên có thể được thân vô biên sắc tướng thanh tịnh.

Chư Phật Tử! Thế nào là Đại Bồ Tát biết tất cả thế gian thảy đều như hóa?

Nghĩa là tất cả chúng sanh ý nghiệp hóa, vì giác tưởng sanh khởi. Tất cả thế gian chư hành hóa, vì phân biệt sanh khởi. Tất cả khổ vui điên đảo hóa, vì vọng thủ sanh khởi.

Tất cả thế gian pháp chẳng thiệt hóa, vì ngôn thuyết hiện khởi. Tất cả phiền não phân biệt hóa, vì tưởng niệm sanh khởi. Lại có thanh tịnh điều phục hóa, vì vô phân biệt hiện khởi. Nơi Tam Thế chẳng chuyển hóa, vì vô sanh bình đẳng. Bồ Tát nguyện lực hóa, vì tu hành quảng đại.

Như Lai đai bi hóa, vì phương tiện thị hiện. Chuyển pháp luân phương tiện hóa, vì trí huệ vô úy biện tài diễn thuyết. Ðại Bồ Tát rõ biết thế gian xuất thế gian hóa hiện như vậy, chứng biết, biết rộng lớn, biết vô biên, biết đúng sự, biết tự tại, biết chân thiệt. Chẳng phải hư vọng kiến có thể huynh động được. Tùy theo sở hành của thế gian cũng chẳng hư mất trí biết ấy.

Ví như hóa chẳng từ nơi tâm phát khởi, chẳng từ nơi tâm pháp phát khởi, chẳng từ nơi nghiệp phát khởi, chẳng thọ quả báo, chẳng phải thế gian sanh, chẳng phải thế gian diệt, chẳng thể theo dõi, chẳng thể rờ chạm, chẳng phải còn lâu, chẳng phải giây lát.

Chẳng phải ở nơi thế gian, chẳng phải rời thế gian, chẳng chuyên thuộc một phương, chẳng thuộc khắp các phương, chẳng phải hữu lượng, chẳng phải vô lượng, chẳng nhàm, chẳng dứt, chẳng phải chẳng nhàm dứt, chẳng phải phàm, chẳng phải Thánh.

Chẳng phải nhiễm, chẳng phải tịnh, chẳng phải sanh, chẳng phải tử, chẳng phải trí, chẳng phải ngu, chẳng phải thấy, chẳng phải chẳng thấy.

Chẳng phải y tựa thế gian, chẳng phải nhập pháp giới, chẳng phải thông minh, chẳng phải đần độn, chẳng phải lấy, chẳng phải chẳng lấy, chẳng phải sanh tử, chẳng phải Niết Bàn, chẳng có, chẳng phải không có.

Ðại Bồ Tát phương tiện thiện xảo như vậy, du hành thế gian tu hạnh Bồ Tát. Biết rõ thế pháp phân thân hóa hiện mà đến, chẳng chấp thế gian, chẳng lấy tự thân, nơi thế gian và thân không phân biệt. Chẳng trụ thế gian, chẳng rời thế gian, chẳng trụ nơi pháp, chẳng rời nơi pháp.

Do bổn nguyện nên chẳng bỏ một chúng sanh giới, chẳng điều phục thiểu chúng sanh giới, chẳng phân biệt nơi pháp, chẳng phải chẳng phân biệt. Biết các pháp tánh không lai không khứ. Dầu không chỗ có mà tròn đầy Phật Pháp. Rõ pháp như hóa, chẳng có chẳng không.

Ðại Bồ Tát lúc an trụ như hóa nhẫn đều hay tròn đủ tất cả đạo bồ đề của Chư Phật lợi ích chúng sanh. Ðây gọi là như hóa nhẫn thứ chín của Đại Bồ Tát. Ðại Bồ Tát thành tựu như hóa nhẫn này, phàm việc làm ra đều đồng với hóa, ví như hóa sĩ.

Nơi tất cả Cõi Phật không chỗ y trụ. Nơi tất cả thế gian không chỗ chấp lấy. Nơi tất cả Phật Pháp chẳng sanh phân biệt. Dầu vậy mà hướng đến Phật Bồ Đề không rời mỏi, tu hạnh Bồ Tát, rời những điên đảo. Dầu không có thân mà hiện tất cả thân.

Dầu không chỗ trụ mà trụ các Quốc Độ. Dầu không có sắc mà hiện khắp các sắc. Dầu chẳng chấp lấy thiệt tế mà chiếu sáng pháp tánh bình đẳng viên mãn.

Chư Phật Tử! Ðại Bồ Tát này nơi tất cả pháp không chỗ y chỉ nên gọi là bực giải thoát. Thảy đều bỏ rời tất cả lỗi lầm nên gọi là bực điều phục. Chẳng động chẳng chuyển vào khắp tất cả chúng hội Như Lai nên gọi là bực thần thông. Nơi pháp vô sanh đã được thiện xảo nên gọi là bực vô thối. Ðủ tất cả lực, núi Tu Di núi Thiết Vi không làm chướng được, nên gọi là bực vô ngại.

Chư Phật Tử! Thế nào là Đại Bồ Tát như không nhẫn?

Ðại Bồ Tát này rõ tất cả Pháp Giới như hư không, vì vô tướng. Tất cả Thế Giới như hư không, vì vô khởi. Tất cả pháp như hư không vì vô nhị. Tất cả chúng sanh hạnh như hư không, vì vô sở hành. Tất cả Phật như hư không, vì vô phân biệt. Tất cả Phật lực như hư không, vì vô sai biệt.

Tất cả thiền định như hư không, vì Tam Thế bình đẳng. Tất cả pháp diễn thuyết như hư không, vì chẳng ngôn thuyết được. Tất cả thân Phật như hư không, vì vô trước vô ngại.

Bồ Tát dùng phương tiện như hư không rõ thấu tất cả pháp đều không chỗ có. Ðại Bồ Tát dùng nhẫn trí như hư không lúc thấu rõ tất cả pháp thời được thân và thân nghiệp như hư không, được ngữ và ngữ nghiệp như hư không, được ý và ý nghiệp như hư không.

Ví như hư không, tất cả pháp y tựa, chẳng sanh chẳng diệt. Cũng vậy, Đại Bồ Tát, tất cả pháp thân chẳng sanh chẳng diệt. 

Ví như hư không, chẳng thể phá hoại được. Cũng vậy, Đại Bồ Tát, tất cả trí huệ các lực chẳng thể phá hoại được.

Ví như hư không là chỗ y chỉ của tất cả thế gian mà không sở y. Cũng vậy, Đại Bồ Tát là chỗ y chỉ của tất cả pháp mà không sở y.

Ví như hư không bất sanh bất diệt mà hay giữ lấy tất cả thế gian sanh diệt. Cũng vậy, Đại Bồ Tát không hướng không đắc mà hay thị hiện hướng đắc, khiến khắp thế gian tu hành thanh tịnh.

Ví như hư không chẳng có chỗ chẳng có góc mà hay hiển hiện vô biên chỗ góc. Cũng vậy, Đại Bồ Tát không nghiệp không báo mà hay hiển thị những thứ nghiệp báo.

Ví như hư không chẳng đi chẳng đứng mà hay thị hiện các thứ oai nghi. Cũng vậy, Đại Bồ Tát chẳng đi chẳng đứng mà hay phân biệt tất cả các hành.

Ví như hư không chẳng phải sắc chẳng phẳng phải phi sắc mà hay thi hiện các loại màu sắc. Cũng vậy, Đại Bồ Tát chẳng phải sắc thế gian, chẳng phải sắc xuất thế gian mà hay thị hiện tất cả thân sắc.

Ví như hư không chẳng phải lâu chẳng phải gần mà hay ở lâu hiển hiện tất cả vật. Cũng vậy, Đại Bồ Tát chẳng phải lâu chẳng phải gần mà hay ở lâu hiển thị những hạnh của Bồ Tát làm.

Ví như hư không chẳng phải tịnh chẳng phải uế, chẳng rời tịnh uế. Cũng vậy, Đại Bồ Tát chẳng phải chướng chẳng phải không chướng, chẳng rời chướng không chướng.

Ví như hư không tất cả thế gian đều hiện ra trước, chẳng phải hiện ra trước tất cả thế gian. Cũng vậy, Đại Bồ Tát tất cả pháp đều hiện ra trước, chẳng phải hiện ra trước tất cả pháp.

Ví như hư không vào khắp tất cả mà không biên tế. Cũng vậy, Đại Bồ Tát vào khắp tất cả pháp, mà tâm Bồ Tát không biên tế.

Tại sao vậy?

Vì chỗ làm của Bồ Tát như hư không. Nghĩa là việc tu tập, việc nghiêm tịnh, việc thành tựu thảy đều bình đẳng, một thể, một vị, một thứ phần lượng. Như hư không thanh tịnh khắp tất cả chỗ.

Ðại Bồ Tát như vậy chứng biết tất cả pháp, với tất cả pháp không có phân biệt. Nghiêm tịnh tất cả Phật Độ. Viên mãn tất cả thân vô sở y. Rõ tất cả phương không có mê lầm. Ðủ tất cả lực chẳng thể phá hoại. Ðầy đủ tất cả vô biên công đức. Ðã đến tất cả pháp xứ thậm thâm.

Thông đạt tất cả đạo Ba la mật. Ngồi khắp tất cả tòa Kim Cang. Phát khắp tất cả tiếng tùy loại. Vì tất cả thế gian mà chuyển pháp luân chưa từng lỗi thời. Ðây gọi là hư không nhẫn thứ mười của Đại Bồ Tát. Ðại Bồ Tát thành tựu nhẫn này thời được thân Như Lai, vì vô khứ.

Ðược thân vô sanh vì vô diệt.

Ðược thân bất động, vì vô hoại.

Ðược thân chân thiệt, vì rời hư vọng.

Ðược thân nhất tướng, vì vô tướng.

Ðược thân vô lượng, vì Phật Lực vô lượng.

Ðược thân bình đẳng, vì đồng tướng như.

Ðược thân vô sai biệt, vì quán Tam Thế bình đẳng.

Ðược thân đến tất cả chỗ, vì tịnh nhãn chiếu khắp không chướng ngại.

Ðược thân rời dục tế, vì biết tất cả pháp không hiệp tan.

Ðược thân hư không vô biên tế, vì phước đức tạng vô tận như hư không.

Ðược thân biện tài vô đoạn vô tận pháp tánh bình đẳng, vì biết tất cả, pháp tướng chỉ là một tướng, không tánh làm tánh như hư không.

Ðược thân âm thanh vô lượng vô ngại, vì không chướng ngại như hư không.

Ðược thân đầy đủ tất cả Bồ Tát hạnh thiện xảo thanh tịnh, vì nơi tất cả chỗ đều không chướng ngại như hư không.

Ðược thân tất cả Phật Pháp thứ đệ tiếp nối, vì chẳng thể đoạn tuyệt như hư không.

Ðược thân trong tất cả Cõi Phật hiện vô lượng Phật Độ, vì rời tham chấp như hư không vô biên.

Ðược thân thị hiện tất cả pháp tự tại không thôi nghỉ, vì như hư không chẳng có biên tế.

Ðược thân tất cả thế lực kiên cố chẳng thể phá hoại, vì như hư không nhiệm trì tất cả thế gian.

Ðược thân các căn sáng lẹ như Kim Cang kiên cố không thể phá hoại, vì như hư không tất cả kiếp hỏa chẳng đốt cháy được. Ðược thân có sức giữ lấy tất cả thế gian, vì sức trí huệ như hư không.

***

Tổng hợp