Phật Thuyết Kinh Tiểu Bộ - Tập Mười - Chuyện Tiền Thân đức Phật - Chương Bốn - Phẩm Ba - Phẩm Bốn Bài Kệ Số Ba - Chuyện Chim đa đa Tiền Thân Tittira

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư An Thế Cao, Đời Hậu Hán

PHẬT THUYẾT KINH TIỂU BỘ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư 

An Thế Cao, Đời Hậu Hán  

TẬP MƯỜI

CHUYỆN TIỀN THÂN ĐỨC PHẬT  

CHƯƠNG BỐN  

PHẨM BA

PHẨM BỐN BÀI KỆ SỐ BA  

CHUYỆN CHIM ĐA ĐA

TIỀN THÂN TITTIRA  

Ðời hạnh phúc suốt ngày tôi sống. Chuyện này do bậc Ðạo Sư kể khi Ngài trú tại Tinh Xá Badarka gần Kosambĩ về Trưởng Lão Ràhula La Hầu La.

Câu chuyện mở đầu đã được kể đầy đủ trong Chương Một. Tiền Thân Tipallattha. Bấy giờ ở trong Pháp Đường, các Tỳ Kheo đang ca ngợi Tôn Giả La Hầu La, bảo rằng Tôn Giả rất tinh cần, cẩn trọng, nhẫn nhục.

Bậc Ðạo Sư bước vào và khi nghe kể lại đề mục luận bàn của các Tỳ Kheo, Ngài dạy: Không phải chỉ nay mà xưa cũng thế, La Hầu La đã có các đức tính này. Rồi Ngài kể cho họ nghe một chuyện quá khứ.

Ngày xưa, khi Vua Brahmadatta trị vì ở Ba La Nại, Bồ Tát sinh ra trong một gia đình Bà La Môn. Khi lớn lên, Ngài theo đuổi các học nghệ tại Takkasilà rồi Ngài từ bỏ cuộc đời, sống đời khổ hạnh trong vùng Tuyết Sơn và tu tập các Thắng trí và các thiền chứng.

Ngài thọ hưởng hạnh phúc của thiền định, sống trong một khu rừng tịnh lạc. Sau đó, Ngài đến một làng ở biên địa để kiếm muối và giấm.

Nhiều người khi trông thấy Ngài đã trở thành các tín đồ, họ dựng cho Ngài một túp lều lá ở trong rừng và cung cấp cho Ngài đủ mọi vật dụng cần thiết của một người tu hành rồi làm cho Ngài một ngôi nhà ở nơi ấy.

Bấy giờ, một người bẫy chim trong làng ấy bắt được một con chim Ða Đa mồi, bỏ nó vào trong một cái lồng và luyện tập, săn sóc nó cẩn thận. Ông ta mang nó vào rừng để cho nó kêu lên nhử các con đa đa khác đến gần.

Con Ða Đa tự nghĩ: Do ta mà đồng loại phải lâm vào cái chết. Về phần ta đây là một hành vi ác độc. Vì thế nó cứ lặng thinh không kêu nữa. Khi chủ nó thấy nó cứ lặng thinh liền lấy một miếng tre đập vào đầu nó. Con Ða Đa bị đau quá phải kêu lên. Thế là người bẫy chim cứ sinh sống bằng cách dùng nó để nhử các con Ða Đa khác.

Rồi con Ða Đa lại nghĩ: Ừ, dẫu chúng nó có chết đi, về phần ta, ta không hề có ý định xấu.

Nhưng những hậu quả xấu do hành động của ta có tác dụng đến ta không?

Khi ta lặng thinh thì chúng không đến, khi ta kêu lên thì chúng đến. Và hễ con nào đến đều bị người kia bắt và giết chết.

Về phần ta, hành động như thế là có tội hay không có tội?

Từ đó ý nghĩ độc nhất của con Ða Đa là: Ai chính là kẻ có thể giải quyết mối nghi của ta?

Thế là nó cứ tìm kiếm khắp nơi một bậc trí giả để giải quyết mối nghi ấy. Một hôm người bẫy chim bẫy được một số đa đa bỏ đầy giỏ rồi đến căn lều của Bồ Tát xin một ngụm nước. Ông ta đặt lồng chim xuống bên cạnh Bồ Tát uống nước rồi nằm dưới đất và lăn ra ngủ.

Thấy người ấy ngủ, con Ða Đa tự nghĩ: Ta sẽ hỏi vị ẩn giả này về mối nghi của ta, nếu Ngài biết, Ngài sẽ giải quyết nỗi khó khăn của ta.

Thế là nằm trong lồng, bằng hình thức một câu hỏi, nó đọc lên bài kệ đầu:

Ðời hạnh phúc suốt ngày tôi sống

Ðến cùng tôi đầy những thức ăn.

Nhưng tôi gặp cảnh khó khăn,

Tương lai tôi ấy, số phần ra sao?

Bồ Tát đọc bài kệ thứ hai để giải quyết câu hỏi:

Nếu lòng chẳng tơ hào xấu ác

Khiến bạn gây nên việc nhục hèn.

Do phần thụ động mà nên,

Bạn nào bị tội trói lên số phần!

Ða Đa nghe thế liền đọc bài kệ thứ ba:

Chúng bảo rằng: Họ hàng ta đấy!

Cả đám đông đổ lại trông coi,

Phải chăng là tội của tôi

Khiến cho chúng chết?

Xin Ngài giải nghi.

Nghe Bồ Tát đọc bài kệ thứ tư:

Nếu tội không ẩn trì lòng bạn

Thì hành vi sẽ chẳng tội tình.

Kẻ nào thụ động phần mình,

Thoát bao tội lỗi trở thành thong dong.

Bậc Ðại Sĩ an ủi con chim Ða Đa như vậy.

Và nhờ Ngài con chim ấy không còn bị ray rứt ân hận nữa. Thế rồi, người bẫy chim thức dậy, chào Bồ Tát và xách lồng ra đi.

Khi bậc Ðạo Sư thuyết giảng xong, Ngài nhận diện tiền thân: Bấy giờ, La Hầu La là con Ða Đa, còn ta là vị ẩn giả kia.

***

Tổng hợp