Phật Thuyết Kinh Tiểu Bộ - Tập Mười - Chuyện Tiền Thân đức Phật - Chương Một - Phẩm Giới - Chuyện Con Nai Có Ba Cử Chỉ Tiền Thân Tipallatthamiga

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư An Thế Cao, Đời Hậu Hán

PHẬT THUYẾT KINH TIỂU BỘ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư 

An Thế Cao, Đời Hậu Hán  

TẬP MƯỜI

CHUYỆN TIỀN THÂN ĐỨC PHẬT  

CHƯƠNG MỘT  

PHẨM GIỚI  

CHUYỆN CON NAI CÓ BA CỬ CHỈ

TIỀN THÂN TIPALLATTHAMIGA  

Nai với ba cử chỉ. Câu chuyện này, khi ở tại Tinh Xá Badarika ở Kosambi, Bậc Ðạo Sư đã kể về Trưởng Lão Ràhula La Hầu La ham học các học giới.

Một thời, Bậc Ðạo Sư trú ở điện Aggàlava, gần thành Àlavi, nhiều nữ cư sĩ và Tỳ Kheo Ni thường đến Tinh Xá để nghe pháp. thuyết pháp được tổ chức ban ngày.

Nhưng sau một thời gian, các cư sĩ và các Tỳ Kheo Ni không đi nữa, chỉ có Tỳ Kheo và nam cư sĩ. Từ đấy, thuyết pháp được tổ chức ban đêm.

Sau buổi thuyết pháp, các Tỳ Kheo Trưởng Lão đi về chỗ ở của mình, còn các tu sĩ trẻ nằm tại phòng giảng với các nam giới. Khi họ ngủ, một số nằm ngáy khò khò và nghiến răng. Một số chỉ nằm một lát rồi dậy, nhìn thấy sự kiện không thích đáng ấy, và báo cáo lên Thế Tôn.

Thế Tôn chế ra học giới như sau: Tỳ Kheo nào nằm ngủ với người chưa thọ đại giới là phạm tội Pàcittiya Ba Dật Đề: Tội phải thú nhận trước Tăng Chúng.

Rồi Ngài đi đến Kosambi.

Lúc bấy giờ, các Tỳ Kheo nói với Tôn Giả La Hầu La: Hiền Giả La Hầu La, Thế Tôn đã đặt ra học giới. Hiền Giả nay hãy tìm chỗ ở của mình. Lúc trước, vì kính trọng Thế Tôn, vì Tôn Giả tha thiết học hỏi các học giới, các Tỳ Kheo ấy đã tiếp đón La Hầu La như vào nhà của mình, đã soạn một chiếc giường nhỏ và cho Tôn Giả một cái y lam gối. Nhưng hôm ấy, các Tỳ Kheo vì sợ vi phạm học giới, nên không cho La Hầu La chỗ ở.

Hiền Giả La Hầu La không đi đến Thế Tôn là phụ thân của mình, cũng không đi đến Xá Lợi Phất là vị Tướng quân chánh pháp và là giáo thọ sư của mình, cũng không đi đến Ðại Mục Kiền Liên là Bậc sư trưởng của mình, lại đi vào phòng vệ sinh của Thế Tôn, như thể đi vào cung điện Phạm Thiên và trú ở đấy.

Trong phòng vệ sinh của Đức Phật, cửa luôn luôn khéo đóng, nền làm bằng đất thơm. Hoa và vòng hoa kết thành vòng dọc theo những bức tường. Suốt đêm có cây đèn thắp sáng.

Hiền Giả La Hầu La không vì cảnh sang trọng này mà trú ở đấy, chỉ vì các Tỳ Kheo bảo tìm lấy chỗ ở, chỉ vì tôn trọng lời khuyên bảo, vì muốn học tập nên trú chỗ ấy.

Thỉnh thoảng, các Tỳ Kheo thấy Tôn Giả từ xa đi đến, vì mục đích thử thách, thường quăng bên ngoài cái cán chổi hay một ít rác, chờ khi La Hầu La đi đến, liền hỏi: Hiền Giả, ai quăng đồ rác này?

Khi được nghe: Chính La Hầu La đi qua đường này, La Hầu La không nói: Thưa Tôn Giả, tôi không biết việc này. Trái lại, La Hầu La thường dọn rác ấy đi, khiêm tốn xin lỗi, và sau khi được tha lỗi mới đi.

Vì mong muốn học tập như vậy, nên La Hầu La mới trú tại chỗ ấy. Rồi trước khi rạng đông, Bậc Ðạo Sư đứng trước cửa phòng vệ sinh và đằng hắng. Tôn Giả đằng hắng lại.

Ai đó?

Con là La Hầu La. Rồi Tôn Giả đi ra đảnh lễ.

Này La Hầu La, sao con nằm ở đây?

Vì không có chỗ ở, bạch Thế Tôn, trước đây các Tỳ Kheo cho con ở chung, nay vì sợ phạm tội, không cho con chỗ ở.

Nghĩ rằng, đây là một chỗ không va chạm một ai, nên con nằm ở đây!

Thế Tôn xúc động mạnh vì chánh pháp, suy nghĩ: Với La Hầu La, các Tỳ Kheo còn vất bỏ như vậy, thì đối với các lớp chúng trẻ mới xuất gia, có gì họ không làm được.

Buổi sáng sớm, Thế Tôn cho họp các Tỳ Kheo và hỏi Tướng quân chánh pháp: Này Xá Lợi Phất, ông có biết nay La Hầu La trú tại chỗ nào không?

Bạch Thế Tôn, con không biết.

Này Xá Lợi Phất, La Hầu La đang ở trong nhà vệ sinh!

Này Xá Lợi Phất, nếu các ông vứt bỏ La Hầu La như vậy, thì đối với các lớp trẻ mới xuất gia, có gì các ông không làm được?

Nếu sự việc là vậy, những ai xuất gia trong giáo pháp này sẽ không ở lại. Bắt đầu từ hôm nay, các ông được phép cho người chưa thọ đại giới ở chung một hay hai ngày. Ðến ngày thứ ba, cho họ ở ngoài, sau khi biết chỗ ở của họ. Sau khi thêm điều khoản phụ này, Thế Tôn chế định học giới.

Lúc bấy giờ, các Tỳ Kheo ngồi trong pháp đường tán thán đức hạnh của La Hầu La: Thưa các Hiền Giả, hãy xem La Hầu La tha thiết học tập như thế nào.

Khi được hỏi chỗ ở của mình, La Hầu La không nói: Ta là con Đức Thế Tôn.

La Hầu La không chống đối một Tỳ Kheo nào, nhưng đã đến ở phòng vệ sinh!

Khi các Tỳ Kheo đang nói như vậy, Bậc Ðạo Sư đến tại pháp đường, ngồi xuống bảo toạ có trang hoàng và hỏi: Này các Tỳ Kheo, các ông nay ngồi ở đây đang nói chuyện gì?

Bạch Thế Tôn, chúng con nói đến lòng tha thiết học tập của La Hầu La, không nói chuyện gì khác.

Bậc Ðạo Sư nói: Không phải chỉ nay La Hầu La mới tha thiết học tập, mà trước kia khi làm bàng sanh, cũng đã tha thiết học tập rồi. Và Thế Tôn kể câu chuyện quá khứ. Thuở xưa, một vị Vua Ma Kiệt Đà đang trị vì tại Vương Xá. Lúc ấy Bồ Tát sanh làm một con nai, với đàn nai vây quanh sống ở trong rừng.

Con nai chị đem con mình đến và nói: Này em, hãy dạy cho cháu em sự khôn ngoan của loài nai.

Tốt lắm! Bồ Tát đáp lại và nói: Này cháu thân, hãy đi, và vào giờ ấy, hãy đến học. Con nai cháu không quên giờ cậu nói, đúng giờ nó đến và học sự khôn ngoan của loài nai. Một ngày kia, khi đi qua lại trong rừng, nó bị mắc vào bẫy sập và thốt tiếng kêu của con thú bị bắt. Ðàn nai bỏ chạy, về báo cho nai mẹ biết con bị mắc bẫy.

Nó đi đến nai em và hỏi: Này em, cháu đã học sự khôn ngoan của loài nai chưa?

Bồ Tát nói: Ðừng sợ những điềm dữ đến với cháu. Nó đã khéo học được sự khôn ngoan của loài nai.

Nay sẽ đến lượt chị cười rồi đó!

Nói vậy xong, Bồ Tát đọc bài kệ này:

Nai với ba cử chỉ,

Với nhiều sự khôn ngoan,

Biết dùng chân tám móng,

Biết nửa đêm uống nước.

Chỉ với một lỗ tai,

Thở theo nhịp độ đất.

Với sáu sự khôn ngoan,

Cháu tôi thắng người thù.

Như vậy, Bồ Tát nêu rõ cháu mình đã học tốt đẹp sự khôn ngoan của loài nai, và an ủi nai chị. Còn nai con bị bắt trong bẫy sập, không vùng vẫy, nằm duỗi chân hết sức thoải mái theo một bên hông, móng chân cào đất tại chỗ gần chân, hất lên bụi và cỏ, đi tiểu và đại tiện, đầu gục xuống, le lưỡi, làm thân đẫm ướt mồ hôi, rồi nó nín thở khiến bụng trướng lên, trợn mắt, chỉ thở với một lỗ mũi ở dưới, nín thở vói lỗ mũi ở trên, khiến toàn thân cứng đờ như con vật đã chết.

Vì thế cho nên các loài ruồi xanh đến bu quanh nó. Chỗ này, chỗ kia, các con quạ đã đậu xuống.

Người thợ săn đi đến, lấy tay vỗ bụng nó, suy nghĩ: Con này bị bắt hồi sáng, nay đã bắt đầu thối rồi, kẻ ấy cởi dây trói cho nai, và nói: Nay ta làm thịt nó ở đây và sẽ mang thịt về. Không ngờ vực gì cả, người thợ săn bắt đầu lượm cành cây và lá.  Con nai con liền trỗi dậy, đứng lên bốn chân, vùng vẫy cái thân, vươn cổ, và như đám mây bị gió lớn tan, nó chạy rất nhanh về với mẹ nó.

Bậc Ðạo Sư nói: La Hầu La không phải nay mới ham học, thuở trước cũng đã ham học như vậy.

Thuyết pháp thoại này xong, sau khi kết hợp hai câu chuyện, Ngài kết luận với sự nhận diện tiền thân như sau: Khi ấy, con nai cháu là La Hầu La, con nai mẹ là Upplavannà và con nai cậu là ta vậy.

***

Tổng hợp