Phật Thuyết Kinh Trung Bộ - Kinh Niệm Xứ - Phần Năm - Quán Pháp

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư An Thế Cao, Đời Hậu Hán

PHẬT THUYẾT KINH TRUNG BỘ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư 

An Thế Cao, Đời Hậu Hán

 

KINH NIỆM XỨ  

PHẦN NĂM

QUÁN PHÁP  

Này các Tỳ Kheo, thế nào là Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp?

Này các Tỳ Kheo, ở đây, Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với năm triền cái.

Và này các Tỳ Kheo, thế nào là Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với năm triền cái?

Này các Tỳ Kheo, ở đây, Tỳ Kheo nội tâm có ái dục, tuệ tri:

Nội tâm tôi có ái dục.

Hay nội tâm không có ái dục, tuệ tri:

Nội tâm tôi không có ái dục. Và với ái dục chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy. Và với ái dục đã sanh nay được đoạn diệt, vị ấy tuệ tri như vậy. Và với ái dục đã được đoạn diệt, tương lai không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy.

Hay nội tâm có sân hận, tuệ tri: Nội tâm tôi có sân hận.

Hay nội tâm không có sân hận, tuệ tri: Nội tâm tôi không có sân hận.

Và với sân hận chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy. Và với sân hận đã sanh, nay được đoạn diệt, vị ấy tuệ tri như vậy. Và với sân hận đã được đoạn diệt, tương lai không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy.

Hay nội tâm có hôn trầm thụy miên, tuệ tri: Nội tâm tôi có hôn trầm thụy miên.

Hay nội tâm không có hôn trầm thụy miên, tuệ tri: Nội tâm tôi không có hôn trầm thụy miên. Và với hôn trầm thụy miên chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy.

Và với hôn trầm thụy miên đã sanh nay được đoạn diệt, vị ấy tuệ tri như vậy. Và với hôn trầm thụy miên đã được đoạn diệt, tương lai không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy.

Hay nội tâm có trạo hối, tuệ tri: Nội tâm tôi có trạo hối.

Hay nội tâm không có trạo hối, tuệ tri: Nội tâm tôi không có trạo hối. Và với trạo hối chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy.

Và với trạo hối đã sanh nay được đoạn diệt, vị ấy tuệ tri như vậy. Và với trạo hối đã được đoạn diệt, tương lai không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy.

Hay nội tâm có nghi, tuệ tri: Nội tâm tôi có nghi.

Hay nội tâm không có nghi, tuệ tri: Nội tâm tôi không có nghi. Và với nghi chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy.

Và với nghi đã sanh nay được đoạn diệt, vị ấy tuệ tri như vậy. Và với nghi đã được đoạn diệt, tương lai không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy.

Như vậy vị ấy sống quán pháp trên các nội pháp. Hay sống quán pháp trên các ngoại pháp. Hay sống quán pháp trên các nội pháp, ngoại pháp. Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên các pháp. Hay sống quán tánh diệt tận trên các pháp.

Hay sống quán tánh sanh diệt trên các pháp. Có những pháp ở đây, vị ấy sống an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm.

Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì trên đời. Này các Tỳ Kheo, như vậy là Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với năm triền cái. Lại nữa, này các Tỳ Kheo, Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với năm thủ uẩn.

Này các Tỳ Kheo, thế nào là Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với năm thủ uẩn?

Này các Tỳ Kheo, Tỳ Kheo suy tư:

Ðây là sắc, đây là sắc tập, đây là sắc diệt. Ðây là thọ, đây là thọ tập, đây là thọ diệt. Ðây là tưởng, đây là tưởng tập. Đây là tưởng diệt.

Ðây là hành, đây là hành tập, đây là hành diệt. Ðây là thức, đây là thức tập, đây là thức diệt. Như vậy, vị ấy sống quán pháp trên các nội pháp. Hay sống quán pháp trên các ngoại pháp.

Hay sống quán pháp trên các nội pháp, ngoại pháp. Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên các pháp. Hay sống quán tánh diệt tận trên các pháp. Hay sống quán tánh sanh diệt trên các pháp. Có những pháp ở đây, vị ấy sống an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm.

Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì trên đời. Này các Tỳ Kheo, như vậy là Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với năm thủ uẩn.

Lại nữa, này các Tỳ Kheo, Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với sáu nội ngoại xứ.

Này các Tỳ Kheo, thế nào là Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với sáu nội ngoại xứ?

Này các Tỳ Kheo, ở đây Tỳ Kheo tuệ tri con mắt và tuệ tri các sắc, do duyên hai pháp này, kiết sử sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy. Và với kiết sử chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy.

Và với kiết sử đã sanh nay được đoạn diệt, vị ấy tuệ tri như vậy. Và với kiết sử đã được đoạn diệt, tương lai không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy.

Tỳ Kheo tuệ tri tai và tuệ tri các tiếng. Tuệ tri mũi và tuệ tri các hương. Tuệ tri lưỡi. Và tuệ tri các vị. Tuệ tri thân và tuệ tri các xúc, tuệ tri ý và tuệ tri các pháp. do duyên hai pháp này, kiết sử sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy.

Và với kiết sử chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy. Và với kiết sử đã sanh nay được đoạn diệt, vị ấy tuệ tri như vậy. Và với kiết sử đã được đoạn diệt, tương lai không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy.

Như vậy vị ấy sống quán pháp trên các nội pháp. Hay sống quán pháp trên các ngoại pháp. Hay sống quán pháp trên các nội pháp, ngoại pháp.

Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên các pháp. Hay sống quán tánh diệt tận trên các pháp. Hay sống quán tánh sanh diệt trên các pháp.

Có những pháp ở đây, vị ấy sống an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì trên đời.

Này các Tỳ Kheo, như vậy là Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với sáu nội ngoại xứ. Lại nữa, này các Tỳ Kheo, Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với bảy giác chi.

Này các Tỳ Kheo, thế nào là Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với bảy giác chi?

Này các Tỳ Kheo, ở đây Tỳ Kheo nội tâm có niệm giác chi, tuệ tri: Nội tâm tôi có niệm giác chi.

Hay nội tâm không có niệm giác chi, tuệ tri: Nội tâm tôi không có ý niệm giác chi.

Và với niệm giác chi chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy, và với niệm giác chi đã sanh, nay được tu tập viên thành, vị ấy tuệ tri như vậy.

Hay Tỳ Kheo nội tâm có trạch pháp giác chi, như trên, hay nội tâm có tinh tấn giác chi, như trên, hay nội tâm có hỷ giác chi, như trên, hay nội tâm có khinh an giác chi, như trên, hay nội tâm có định giác chi, như trên, hay nội tâm có xả giác chi, tuệ tri:  Nội tâm tôi có xả giác chi.

Hay nội tâm không có xả giác chi, tuệ tri: Nội tâm tôi không có xả giác chi.

Và với xả giác chi chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy, và với xả giác chi đã sanh nay được tu tập viên thành, vị ấy tuệ tri như vậy. Như vậy vị ấy sống quán pháp trên các nội pháp.

Hay sống quán pháp trên các ngoại pháp. Hay sống quán pháp trên các nội pháp, ngoại pháp. Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên các pháp. Hay sống quán tánh diệt tận trên các pháp.

Hay sống quán tánh sanh diệt trên các pháp. Có những pháp ở đây, vị ấy sống an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì trên đời.

Này các Tỳ Kheo, như vậy là Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với bảy giác chi. Lại nữa, này các Tỳ Kheo, vị ấy sống quán pháp trên các pháp đối với bốn Thánh Đế.

Này các Tỳ Kheo, thế nào là Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với bốn Thánh Đế?

Này các Tỳ Kheo, ở đây, Tỳ Kheo như thật tuệ tri: Ðây là khổ.

Như thật tuệ tri: Ðây là Khổ Tập.

Như thật tuệ tri: Ðây là khổ diệt.

Như thật tuệ tri: Ðây là con đường đưa đến khổ diệt.

Như vậy, vị ấy sống quán pháp trên các nội pháp. Hay sống quán pháp trên các ngoại pháp. Hay sống quán pháp trên các nội pháp, ngoại pháp.

Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên các pháp. Hay sống quán tánh diệt tận trên các pháp. Hay sống quán tánh sanh diệt trên các pháp. Có những pháp ở đây, vị ấy sống an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm.

Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì trên đời. Này các Tỳ Kheo, như vậy là Tỳ Kheo sống quán pháp trên các pháp đối với Bốn Thánh Đế.

***

Tổng hợp