Phật Thuyết Kinh đại Bát Nhã Ba La Mật đa - Hội đầu - Phẩm Sáu Mươi Chín - Phẩm Các Pháp Bình đẳng - Phần Hai

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần

PHẬT THUYẾT KINH 

ĐẠI BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần  

HỘI ĐẦU

PHẨM SÁU MƯƠI CHÍN  

PHẨM CÁC PHÁP BÌNH ĐẲNG  

PHẦN HAI   

Này Thiện Hiện! Đại Bồ Tát khi học tất cả pháp đều là vô tướng, vô niệm, vô tác ý, thường có thể tăng ích sở hành là thiện pháp, đó là bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, bát nhã Ba la mật đa.

Hoặc bốn tịnh lự, bốn vô lượng, bốn định vô sắc. Hoặc bốn niệm trụ, bốn chánh đoạn, bốn thần túc, năm căn, năm lưc, bảy chi Đẳng Giác, tám chi Thánh đạo.

Hoặc pháp không nội, pháp không ngoại, pháp không nội ngoại, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới.

Pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh.

Hoặc chân như, pháp giới, pháp tánh, tánh chẳng hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sanh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới bất tư nghì. Hoặc Thánh Đế khổ, tập, diệt, đạo.

Hoặc pháp môn giải thoát không, vô tướng, vô nguyện. Hoặc tám giải thoát, tám thắng xứ, chín định thứ đệ, mười biến xứ.

Hoặc tất cả pháp môn Đà La Ni, tất cả pháp môn Tam Ma Địa.

Hoặc Bậc Cực Hỷ, Bậc Ly Cấu, Bậc Phát Quang, Bậc Diệm Tuệ, Bậc Cực Nan Thắng, Bậc Hiện Tiền, Bậc Viễn Hành, Bậc Bất Động, Bậc Thiện Tuệ, Bậc Pháp Vân.

Hoặc năm loại mắt, sáu phép thần thông. Hoặc mười lực Phật, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, mười tám Pháp Phật bất cộng.

Hoặc đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả. Hoặc pháp không quên mất, tánh luôn luôn xả.

Hoặc trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng. Tất cả các Phật Pháp như thế đều do học vô tướng, vô niệm, vô tác ý mà được tăng ích.

Vì sao?

Này Thiện Hiện! Vì Đại Bồ Tát, trừ pháp môn giải thoát không, vô tướng, vô nguyện, không có pháp quan trọng nào khác phải học.

Vì sao?

Này Thiện Hiện! Vì ba pháp môn giải thoát có thể thu nhiếp tất cả pháp diệu thiện.

Vì sao?

Này Thiện Hiện! Vì pháp môn giải thoát không quán tất cả pháp tự tướng đều không. Pháp môn giải thoát vô tướng quán tất cả pháp xa lìa các tướng. Pháp môn giải thoát vô nguyện quán tất cả pháp xa lìa sở nguyện. Do ba pháp môn này có thể thu nhiếp tất cả thiện pháp thù thắng, lìa ba pháp môn này, mà tu tập thiện pháp thù thắng thì chẳng sanh trưởng.

Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát có thể học ba pháp môn giải thoát như thế, thì có thể học năm uẩn, cũng có thể học mười hai xứ.

Cũng có thể học mười tám giới.

Cũng có thể học sáu giới.

Cũng có thể học bốn Thánh đế.

Cũng có thể học bốn duyên.

Cũng có thể học các pháp từ duyên sanh ra.

Cũng có thể học mười hai duyên khởi.

Cũng có thể học pháp không nội, pháp không ngoại, pháp không nội ngoại, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn.

Pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh.

Cũng có thể học chân như, pháp giới, pháp tánh, tánh chẳng hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sanh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới bất tư nghì. Cũng có thể học bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, bát nhã, phương tiện thiện xảo, diệu nguyện, lực, trí Ba la mật đa.

Cũng có thể học Bậc Cực Hỷ, Bậc Ly Cấu, Bậc Phát Quang, Bậc Diệm Tuệ, Bậc Cực Nan Thắng, Bậc Hiện Tiền, Bậc Viễn Hành, Bậc Bất Động, Bậc Thiện Tuệ, Bậc Pháp Vân. Cũng có thể học bốn niệm trụ, bốn chánh đoạn, bốn thần túc, năm căn, năm lưc, bảy chi Đẳng Giác, tám chi Thánh đạo.

Cũng có thể học bốn tịnh lự, bốn vô lượng, bốn định vô sắc.

Cũng có thể học tám giải thoát, tám thắng xứ, chín định thứ đệ, mười biến xứ.

Cũng có thể học tất cả pháp môn Đà La Ni, tất cả pháp môn Tam Ma Địa.

Cũng có thể học năm loại mắt, sáu phép thần thông.

Cũng có thể học mười lực Như Lai, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, mười tám Pháp Phật bất cộng.

Cũng có thể học pháp không quên mất, tánh luôn luôn xả.

Cũng có thể học trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng.

Cũng có thể học nghiêm tịnh Cõi Phật, thành thục hữu tình.

Cũng có thể học vô lượng, vô biên các Phật Pháp khác.

Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Làm sao Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học năm uẩn?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sắc, thọ, tưởng, hành, thức là có thể học năm uẩn.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sắc?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tướng của sắc, như thật biết sự sanh của sắc, như thật biết sự diệt của sắc, như thật biết chân như của sắc thì gọi là như thật biết sắc.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tướng của sắc?

Này Thiện Hiện! Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sắc, rốt ráo có lỗ hổng, rốt ráo có chỗ hở, giống như bọt nước, tánh chẳng bền chắc thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết tướng của sắc.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sự sanh của sắc?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sắc không từ đâu đến, không đi về đâu. Tuy không đến, không đi nhưng tương ưng với pháp sanh, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết sự sanh của sắc.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sự diệt của sắc?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sắc không từ đâu đến, không đi về đâu.

Tuy không đến, không đi, nhưng tương ưng với pháp diệt, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết sự diệt của sắc.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết chân như của sắc?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết chân như của sắc không sanh, không diệt, không đến, không đi, không nhiễm, không tịnh, không tăng, không giảm, tánh của nó thường như chẳng hư vọng, chẳng đổi khác, cho nên gọi là chân như, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết chân như của sắc.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết thọ?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tướng thọ, như thật biết sự sanh của thọ, như thật biết sự diệt của thọ, như thật biết chân như của thọ, thì gọi là như thật biết thọ.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tướng của thọ?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết thọ rốt ráo như ung nhọt, rốt ráo như mũi tên, giống như bọt nổi, hư ngụy chẳng trụ, chóng khởi, chóng diệt, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết tướng của thọ.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sự sanh của thọ?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết thọ không từ đâu đến, không đi về đâu.

Tuy không đến, không đi nhưng tương ưng với pháp sanh, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết sự sanh của thọ.

Này Thiện Hiện! Thế nào gọi là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sự diệt của thọ?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết thọ không từ đâu đến, không đi về đâu.

Tuy không đến, không đi nhưng tương ưng với pháp diệt, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết sự diệt của thọ.

Này Thiện Hiện! Thế nào gọi là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết chân như của thọ?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết chân như của thọ không sanh, không diệt, không đến, không đi, không nhiễm, không tịnh, không tăng, không giảm, tánh của nó thường như chẳng hư vọng, chẳng đổi khác, nên gọi là chân như, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết chân như của thọ.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tưởng?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tướng của tưởng, như thật biết sự sanh của tưởng, như thật biết sự diệt của tưởng, như thật biết chân như của tưởng, thì như vậy là như thật biết tưởng.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tướng của tưởng?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tưởng giống như sóng nắng, chẳng thể nắm bắt được, do hư vọng khát ái mà khởi tưởng ấy, giả bày đặt có, giả phát ra lời nói, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết tướng của tưởng.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sự sanh của tưởng?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tưởng không từ đâu đến, không đi về đâu.

Tuy không đến, không đi nhưng tương ưng với pháp sanh, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết sự sanh của tưởng.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sự diệt của tưởng?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tưởng không từ đâu đến, không đi về đâu.

Tuy không đến, không đi nhưng tương ưng với pháp diệt, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết sự diệt của tưởng.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết chân như của tưởng?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết chân như của tưởng không sanh, không diệt, không đến, không đi, không nhiễm, không tịnh, không tăng, không giảm, tánh của nó thường như chẳng hư vọng, chẳng đổi khác nên gọi là chân như, thì này Thiện Hiện! Như vậy gọi là như thật biết chân như của tưởng.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết hành?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tướng của hành, như thật biết sự sanh của hành, như thật biết sự diệt của hành, như thật biết chân như của hành, thì như vậy là như thật biết hành.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tướng của hành?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, biết như thật về hành như cây chuối lột bỏ từng bẹ thì không còn gì cả, minh, vô minh v.v… do các duyên tạo thành, nghiệp, phiền não v.v… hòa hợp giả lập, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết tướng của hành.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sự sanh của hành?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết hành không từ đâu đến, không đi về đâu.

Tuy không đến, không đi nhưng tương ưng với pháp sanh, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết sự sanh của hành.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sự diệt của hành?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết hành không từ đâu đến, không đi về đâu.

Tuy không đến, không đi nhưng tương ưng với pháp diệt, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết sự diệt của hành.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết chân như của hành?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết chân như của hành không sanh, không diệt, không đến, không đi, không nhiễm, không tịnh, không tăng, không giảm, tánh của nó thường như chẳng hư vọng, chẳng đổi khác, nên gọi là chân như, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết chân như của hành.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết thức?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tướng của thức, như thật biết sự sanh của thức, như thật biết sự diệt của thức, như thật biết chân như của thức, thì như vậy gọi là như thật biết thức.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tướng của thức?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết thức giống như trò huyễn, do các duyên hòa hợp, giả an lập là có, thật chẳng thể nắm bắt được, giống như nhà ảo thuật hoặc đệ tử của ông, ở ngã tư đường, biến hóa làm bốn loại quân lính, đó là quân voi, quân ngựa, quân xe, quân bộ.

Hoặc lại biến hóa làm các hình sắc khác, tướng tuy như có, nhưng kỳ thực là không.

Thức cũng như thế, thật chẳng thể nắm bắt được, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết tướng của thức.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sự sanh của thức?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sự sanh của thức không từ đâu đến, không đi về đâu.

Tuy không đến, không đi nhưng tương ưng với pháp sanh, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết sự sanh của thức.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sự diệt của thức?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sự diệt của thức không từ đâu đến, không đi về đâu.

Tuy không đến, không đi nhưng tương ưng với pháp diệt, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết sự diệt của thức.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết chân như của thức?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết chân như của thức không sanh, không diệt, không đến, không đi, không nhiễm, không tịnh, không tăng, không giảm, tánh của nó thường như chẳng hư vọng, chẳng đổi khác nên gọi là chân như, thì này Thiện Hiện! Đó là như thật biết chân như của thức.

Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sắc và tự tánh của sắc là không, như thật biết thọ và tự tánh của thọ là không, như thật biết tưởng và tự tánh của tưởng là không, như thật biết hành và tự tánh của hành là không, như thật biết thức và tự tánh của thức là không, thì này Thiện Hiện! Đó là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học năm uẩn.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học mười hai xứ?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết nhãn xứ và tự tánh của nhãn xứ là không, như thật biết nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ và tự tánh của nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ là không. Như thật biết sắc xứ và tự tánh của sắc xứ là không, như thật biết thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ và tự tánh của thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ là không.

Như thật biết nội xứ và tự tánh của nội xứ là không, như thật biết ngoại xứ và tự tánh của ngoại xứ là không, thì này Thiện Hiện! Đó là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học mười hai xứ.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học mười tám giới?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết nhãn giới và tự tánh của nhãn giới là không. Như thật biết sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sanh ra và tự tánh của sắc giới cho đến các thọ do nhãn xúc làm duyên sanh ra là không.

Như thật biết nhĩ giới và tự tánh của nhĩ giới là không, như thật biết thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sanh ra và tự tánh của thanh giới cho đến các thọ do nhĩ xúc làm duyên sanh ra là không.

Như thật biết tỷ giới và tự tánh của tỷ giới là không, như thật biết hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sanh ra và tự tánh của hương giới cho đến các thọ do tỷ xúc làm duyên sanh ra là không.

Như thật biết thiệt giới và tự tánh của thiệt giới là không, như thật biết vị giới, thiệt thức vị giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sanh ra và tự tánh của vị giới cho đến các thọ do thiệt xúc làm duyên sanh ra là không.

Như thật biết thân giới và tự tánh của thân giới là không, như thật biết xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sanh ra và tự tánh của xúc giới cho đến các thọ do thân xúc làm duyên sanh ra là không.

Như thật biết ý giới và tự tánh của ý giới là không, như thật biết pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sanh ra và tự tánh của pháp giới cho đến các thọ do ý xúc làm duyên sanh ra là không, thì này Thiện Hiện! Đó là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học mười tám giới.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Thế nào là Đại Bồ Tát, khi tu hành bát nhã Ba la mật đa có thể học sáu giới?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết địa giới và tự tánh của địa giới là không, như thật biết thủy, hỏa, phong, không, thức giới và tự tánh của thủy, hỏa, phong, không, thức giới là không, thì này Thiện Hiện! Đó là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học sáu giới.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học bốn Thánh đế?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết Thánh Đế Khổ, như thật biết Thánh Đế tập, như thật biết Thánh Đế diệt, như thật biết Thánh Đế Đạo, thì đó gọi là có thể học bốn Thánh đế.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết Thánh Đế Khổ?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết khổ là tướng bức bách, tự tánh vốn không, xa lìa hai pháp, là sự thật của Bậc Thánh: Khổ tức là chân như, chân như tức là khổ, không hai, không khác, chỉ có Bậc chân thánh có thể biết như thật, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết Thánh Đế Khổ.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết Thánh Đế tập?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tập là tướng sanh khởi, tự tánh vốn không, xa lìa hai pháp, là sự thật của Bậc Thánh: Tập tức là chân như, chân như tức là tập, không hai, không khác, chỉ có Bậc chân thánh có thể như thật biết, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết Thánh Đế tập.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết Thánh Đế diệt?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết diệt là tướng tịch tịnh, tự tánh vốn không, xa lìa hai pháp, là sự thật của Bậc Thánh: Diệt tức là chân như, chân như tức là diệt, không hai, không khác, chỉ có Bậc chân thánh mới có thể như thật biết, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết Thánh Đế diệt.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết Thánh Đế Đạo?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết đạo là tướng xuất ly, tự tánh vốn không, xa lìa hai pháp, là sự thật của Bậc Thánh: Đạo tức là chân như, chân như tức là đạo, không hai, không khác, chỉ có Bậc chân thánh có thể như thật biết, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết Thánh Đế Đạo.

Này Thiện Hiện! Như vậy là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học bốn Thánh đế.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học bốn duyên?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết nhân duyên, như thật biết đẳng vô gián duyên, như thật biết sở duyên duyên, như thật biết tăng thượng duyên, thì đó gọi là có thể học bốn duyên.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết nhân duyên?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết nhân duyên là tướng chủng tử, tự tánh vốn không, xa lìa hai pháp thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết nhân duyên.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết đẳng vô gián duyên?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết đẳng vô gián duyên là tướng khai phát, tự tánh vốn không, xa lìa hai pháp, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết đẳng vô gián duyên.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sở duyên duyên?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sở duyên duyên là tướng trụ trì, tự tánh vốn không, xa lìa hai pháp, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết sở duyên duyên.

Này Thiện Hiện! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tăng thượng duyên?

Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tăng thượng duyên là tướng chẳng ngại, tự tánh vốn không, xa lìa hai pháp, thì này Thiện Hiện! Đó gọi là như thật biết tăng thượng duyên.

Này Thiện Hiện! Như vậy là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học bốn duyên.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học các pháp từ duyên sanh ra?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết tất cả pháp từ duyên sanh ra, chẳng sanh, chẳng diệt, chẳng đoạn, chẳng thường, chẳng một, chẳng khác, chẳng đến, chẳng đi, dứt các hý luận, bản tánh vắng lặng thì này Thiện Hiện! Đó gọi là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học các pháp từ duyên sanh ra.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học mười hai duyên khởi?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết vô minh là không sanh, không diệt, không nhiễm, không tịnh, tự tánh vốn không, xa lìa hai pháp, như thật biết hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sanh, lão tử, sầu, than, khổ, ưu, não không sanh, không diệt, không nhiễm, không tịnh, tự tánh vốn không, xa lìa hai pháp thì này Thiện Hiện!

Đó là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học mười hai duyên khởi.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học pháp không nội, pháp không ngoại, pháp không nội ngoại, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi.

Pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết pháp không nội chẳng có tự tánh, chẳng thể nắm bắt được mà có thể an trụ, như thật biết pháp không ngoại cho đến pháp không không tánh tự tánh không có tự tánh, chẳng thể nắm bắt được mà có thể an trụ thì, này Thiện Hiện! Đó là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học pháp không nội cho đến pháp không không tánh tự tánh.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Thế nào là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học chân như, pháp giới, pháp tánh, tánh chẳng hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sanh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới bất tư nghì?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, như thật biết chân như không hý luận, không phân biệt mà có thể an trụ, như thật biết pháp giới cho đến cảnh giới bất tư nghì không hý luận, không phân biệt mà có thể an trụ, thì này Thiện Hiện! Đó là Đại Bồ Tát khi tu hành bát nhã Ba la mật đa, có thể học chân như cho đến cảnh giới bất tư nghì.

***

Tổng hợp