Phật Thuyết Kinh đại Bát Nhã Ba La Mật đa - Hội Thứ Hai - ​​​​​​​phẩm Năm Mươi Hai - Phẩm Chân Như - Phần Hai

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần

PHẬT THUYẾT KINH 

ĐẠI BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần  

HỘI THỨ HAI  

PHẨM NĂM MƯƠI HAI

PHẨM CHÂN NHƯ  

PHẦN HAI  

Hoặc pháp môn giải thoát không chân như, hoặc pháp môn giải thoát vô tướng, vô nguyện chân như, hoặc Như Lai chân như, đều đồng một chân như không hai, không khác. Thập Địa, Tam thừa chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức Thập Địa, Tam thừa chân như.

Bồ Tát Thập Địa chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức Bồ Tát Thập Địa chân như. Hoặc Thập Địa, Tam thừa chân như, hoặc Bồ Tát Thập Địa chân như, hoặc Như Lai chân như, đều đồng một chân như không hai, không khác. Năm loại mắt chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức năm loại mắt chân như.

Sáu phép thần thông chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức sáu phép thần thông chân như. Hoặc năm loại mắt chân như, hoặc sáu phép thần thông chân như, hoặc Như Lai chân như, đều đồng một chân như không hai, không khác.

Mười lực Phật chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức mười lực Phật chân như. Bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, mười tám Pháp Phật bất cộng chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức bốn điều không sợ cho đến mười tám Pháp Phật bất cộng chân như.

Hoặc mười lực Phật chân như, hoặc bốn điều không sợ cho đến mười tám Pháp Phật bất cộng chân như, hoặc Như Lai chân như, đều đồng một chân như không hai, không khác.

Ba mươi hai tướng Ðại Sĩ chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức ba mươi hai tướng Ðại Sĩ chân như. Tám mươi vẻ đẹp chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức tám mươi vẻ đẹp chân như.

Hoặc ba mươi hai tướng Ðại Sĩ chân như, hoặc tám mươi vẻ đẹp chân như, hoặc Như Lai chân như, đều đồng một chân như không hai, không khác. Pháp không quên mất chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức pháp không quên mất chân như.

Tánh luôn luôn xả chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức tánh luôn luôn xả chân như. Hoặc pháp không quên mất chân như, hoặc tánh luôn luôn xả chân như, hoặc Như Lai chân như, đều đồng một chân như không hai, không khác.

Pháp Môn Ðà la ni chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức pháp môn Đà La Ni chân như. pháp môn Tam Ma Địa chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức pháp môn Tam Ma Địa chân như.

Hoặc pháp môn Đà La Ni chân như, hoặc pháp môn Tam Ma Địa chân như, hoặc Như Lai chân như, đều đồng một chân như không hai, không khác. Quả Dự Lưu chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức quả Dự Lưu chân như.

Quả Nhất Lai, Bất Hoàn, A La Hán, Ðộc Giác Bồ Đề chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức quả Nhất Lai cho đến Ðộc Giác Bồ Đề chân như. Hoặc quả Dự Lưu chân như, hoặc quả Nhất Lai cho đến Ðộc Giác Bồ Đề chân như, hoặc Như Lai chân như, đồng một không hai, không khác.

Tất cả hạnh Đại Bồ Tát chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức tất cả hạnh Đại Bồ Tát chân như. Quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật chân như.

Hoặc tất cả hạnh Đại Bồ Tát chân như, hoặc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật chân như, hoặc Như Lai chân như, đều đồng một chân như không hai, không khác. Trí nhất thiết chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức trí nhất thiết chân như.

Trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng chân như tức Như Lai chân như, Như Lai chân như tức trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng chân như. Hoặc trí nhất thiết chân như, hoặc trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng chân như, hoặc Như Lai chân như, đều đồng một chân như không hai, không khác.

Thiên Chúng nên biết, các Đại Bồ Tát đang chứng tất cả pháp chân như như thế.

Thưa Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác! Con tin hiểu sâu sắc các pháp chân như như thế nên nói Thiện Hiện từ Như Lai sanh.

Đang lúc Thiện Hiện thuyết tướng chân như như vậy, ở Thế Giới Tam Thiên Đại Thiên này, các núi lớn biến động sáu cách: Đông vọt Tây lặn, Tây vọt Đông lặn. Nam vọt Bắc lặn, Bắc vọt Nam lặn.  Giữa vọt bên lặn, bên vọt giữa lặn.

Khi ấy, Thiên Chúng Cõi Dục, Cõi Sắc lại dùng bột hương chiên đàn, bột hương Đa yết la, bột hương Đa ma la và hoa sen xanh, hoa sen đỏ, hoa sen trắng, hoa sen vàng trên Trời một lượt rải lên Như Lai và Thiện Hiện sau đó đồng thưa Phật:

Bạch Như Lai! Thật là chưa từng có. Do chân như nên Đại Đức Thiện Hiện từ Như Lai sanh.

Khi ấy, cụ thọ Thiện Hiện bảo Chư Thiên: Chư Thiên nên biết, Thiện Hiện tôi không do sắc nên từ Như Lai sanh, không do sắc chân như nên từ Như Lai sanh.

Không lìa sắc nên từ Như Lai sanh, không lìa sắc chân như nên từ Như Lai sanh.

Không do thọ, tưởng, hành, thức nên từ Như Lai sanh, không do thọ, tưởng, hành, thức chân như nên từ Như Lai sanh.

Không lìa thọ, tưởng, hành, thức nên từ Như Lai sanh, không lìa thọ, tưởng, hành, thức chân như nên từ Như Lai sanh. Như vậy, cho đến không do trí nhất thiết nên từ Như Lai sanh, không do trí nhất thiết chân như nên từ Như Lai sanh.

Không lìa trí nhất thiết nên từ Như Lai sanh, không lìa trí nhất thiết chân như nên từ Như Lai sanh.

Không do trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng nên từ Như Lai sanh, không do trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng chân như nên từ Như Lai sanh.

Không lìa trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng nên từ Như Lai sanh, không lìa trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng chân như nên từ Như Lai sanh.

Không do hữu vi nên từ Như Lai sanh, không do hữu vi chân như nên từ Như Lai sanh.

Không lìa hữu vi nên từ Như Lai sanh, không lìa hữu vi chân như nên từ Như Lai sanh.

Không do vô vi nên từ Như Lai sanh, không do vô vi chân như nên từ Như Lai sanh.

Không lìa vô vi nên từ Như Lai sanh, không lìa vô vi chân như nên từ Như Lai sanh.

Vì sao?

Chư Thiên Chúng! Vì tất cả pháp này đều vô sở hữu. Những ai từ đó sanh, hoặc nơi sanh, do đây sanh, hoặc từ nơi đây sanh đều bất khả đắc.

Bấy giờ, Xá Lợi Tử thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Các pháp chân như, pháp giới, pháp tánh, tánh chẳng hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sanh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới bất tư nghì đều rất sâu xa. Nghĩa là trong đó sắc bất khả đắc, sắc chân như cũng bất khả đắc.

Vì sao?

Vì trong đó sắc còn bất khả đắc, huống nữa có sắc chân như bất khả đắc. Trong đó thọ, tưởng, hành, thức bất khả đắc. thọ, tưởng, hành, thức chân như cũng bất khả đắc.

Vì sao?

Vì trong đó thọ, tưởng, hành, thức còn bất khả đắc, huống nữa có thọ, tưởng, hành, thức chân như khả đắc. Như vậy, cho đến trong đó trí nhất thiết bất khả đắc, trí nhất thiết chân như cũng bất khả đắc.

Vì sao?

Vì trong đó trí nhất thiết còn bất khả đắc, huống nữa có trí nhất thiết chân như khả đắc. Trong đó trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng bất khả đắc. Trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng chân như cũng bất khả đắc.

Vì sao?

Vì trong đó trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng còn bất khả đắc, huống nữa có trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng chân như khả đắc.

Phật dạy: Xá Lợi Tử! Đúng vậy! Đúng vậy! Như ông đã nói, các pháp chân như cho đến cảnh giới bất tư nghì đều rất sâu xa. Nghĩa là trong đó sắc bất khả đắc, sắc chân như cũng bất khả đắc.

Vì sao?

Vì trong đó sắc còn bất khả đắc, huống nữa có sắc chân như khả đắc. Như thế cho đến trong đó trí nhất thiết tướng bất khả đắc. Trí nhất thiết tướng chân như cũng bất khả đắc.

Vì sao?

Vì trong đó trí nhất thiết tướng còn bất khả đắc, huống nữa có trí nhất thiết tướng chân như khả đắc.

Khi Đức Phật thuyết tướng chân như như vậy, có hai trăm Bí Sô dứt hết các lậu, tâm được giải thoát, thành A La Hán. Lại có năm trăm chúng Bí Sô Ni xa lìa trần cấu, ở trong các pháp sanh pháp nhãn tịnh. Năm ngàn Bồ Tát sanh trong Trời, Người được vô sanh nhẫn. Sáu ngàn Bồ Tát dứt hết các lậu, tâm được giải thoát, thành A La Hán.

Khi ấy, Phật dạy Xá Lợi Tử: Nay trong chúng đây có sáu ngàn Bồ Tát đã ở quá khứ gần gũi cúng dường năm trăm Chư Phật. Ở chỗ mỗi Đức Phật, phát hoằng thệ nguyện chánh tín xuất gia. Dù tu bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự mà không thọ trì bát nhã Ba la mật đa, xa lìa phương tiện thiện xảo, nên suy nghĩ khác, hành hạnh khác.

Khi tu bố thí, suy nghĩ như vậy: Ðây là bố thí, đây là vật bố thí, đây là người nhận, ta hành bố thí.

Khi tu tịnh giới, suy nghĩ như vậy: Ðây là tịnh giới, đây là tội nghiệp, đây là cảnh được hộ, ta thường trì giới.

Khi tu an nhẫn, suy nghĩ như vậy: Ðây là an nhẫn, đây là chướng nhẫn, đây là cảnh được nhẫn, ta hành an nhẫn.

Khi tu tinh tấn, suy nghĩ như vậy: Ðây là tinh tấn, đây là lười nhác, đây là việc nên làm, ta thường tinh tấn.

Khi tu tịnh lự, suy nghĩ như vậy: Ðây là tịnh lự, đây là tán động, đây là việc nên tu, ta thường tu định. Đó là họ không thọ trì bát nhã Ba la mật đa, xa lìa phương tiện thiện xảo, nương suy nghĩ và hành bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự sai khác.

Do suy nghĩ sai khác, hành sai khác, nên không được Bồ Tát suy nghĩ đúng lý, mất Bồ Tát hành đúng lý. Do đó nên không được vào ngôi Bồ Tát Chánh tánh ly sanh. Do không được vào ngôi Bồ Tát Chánh tánh ly sanh, nên đắc quả Dự Lưu, lần đến quả A La Hán.

Thế nên, Xá Lợi Tử! Đại Bồ Tát nào dù có đạo Bồ Đề và có pháp môn giải thoát không, vô tướng, vô nguyện mà không thọ trì bát nhã Ba la mật đa và xa lìa phương tiện thiện xảo, chứng thật tế, rơi vào Thanh Văn địa hoặc Ðộc Giác địa.

Cụ thọ Xá Lợi Tử lại thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Do nhân duyên nào có những vị Bổ Đặc Già La Thanh Văn Thừa hoặc Ðộc Giác thừa tu pháp không, vô tướng, vô nguyện không thọ trì bát nhã Ba la mật đa, xa lìa phương tiện thiện xảo, chứng thật tế rơi vào Thanh Văn địa hoặc Ðộc Giác địa?

Có những vị Bổ Đặc Già La Bồ Tát thừa tu pháp không, vô tướng, vô nguyện, thọ trì bát nhã Ba la mật đa, nương phương tiện thiện xảo, tuy chứng thật tế nhưng đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề?

Phật dạy: Xá Lợi Tử! Những vị Bổ Đặc Già La Thanh Văn Thừa hoặc Ðộc Giác thừa xa lìa tâm trí nhất thiết trí, không thọ trì bát nhã Ba la mật đa, không có phương tiện thiện xảo, tu pháp không, vô tướng, vô nguyện nên chứng thật tế, rơi vào Thanh Văn địa hoặc Ðộc Giác địa.

Những vị Bổ Đặc Già La Bồ Tát thừa không xa lìa tâm trí nhất thiết trí, thọ trì bát nhã Ba la mật đa, có phương tiện thiện xảo, khởi đại bi tâm làm thượng thủ tu pháp không, vô tướng, vô nguyện, tuy chứng thật tế nhưng vào ngôi Bồ Tát Chánh tánh ly sanh, chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Xá Lợi Tử! Thí như có con chim, thân dài lớn trăm do tuần, hoặc hai trăm, hoặc ba trăm do tuần mà không có cánh. Từ Trời Ba Mươi Ba chim này gieo mình rơi xuống Châu Thiệm Bộ, rơi giữa đường nó suy nghĩ: Ta muốn trở lại Trời Ba Mươi Ba.

Xá Lợi Tử! Ý ông thế nào?

Chim này có thể về lại Trời Ba Mươi Ba được không?

Xá Lợi Tử thưa: Bạch Thế Tôn! Không!

Bạch Thiện Thệ! Không!

Phật dạy: Xá Lợi Tử! Giữa đường chim này lại mong muốn đến Châu Thiệm Bộ thân không bị tổn thương.

Xá Lợi Tử! Ý ông thế nào?

Sự mong muốn của chim này có được như ý không?

Xá Lợi Tử thưa: Bạch Thế Tôn! Không!

Bạch Thiện Thệ! Không! Chim này khi đến Châu Thiệm Bộ, chắc chắn nó bị tổn thương, có thể mất mạng, hoặc đau đến gần chết.

Vì sao?

Vì thân chim này lớn, từ cao rơi xuống mà không có cánh.

Phật dạy: Xá Lợi Tử! Đúng vậy! Đúng vậy! Như ông đã nói.

Xá Lợi Tử! Những vị Bổ Đặc Già La Bồ Tát thừa cũng lại như vậy. Tuy trải qua vô lượng, vô số đại kiếp, siêng tu bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự cũng tu bát nhã cầu đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, nhưng không thọ trì bát nhã Ba la mật đa, xa lìa phương tiện thiện xảo, tu pháp không, vô tướng, vô nguyện chứng thật tế, thì cũng rơi vào Thanh Văn địa hoặc Ðộc Giác địa.

Vì sao?

Xá Lợi Tử! Những vị Bổ Đặc Già La Bồ Tát thừa này xa lìa tâm trí nhất thiết trí, dù trải qua vô lượng, vô số đại kiếp, siêng tu bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, cũng tu bát nhã mà không thọ trì bát nhã Ba la mật đa, xa lìa phương tiện thiện xảo, thì sẽ rơi vào Thanh Văn địa hoặc Ðộc Giác địa.

Xá Lợi Tử! Những vị Bổ Đặc Già La Bồ Tát thừa này dù nhớ Chư Phật Thế Tôn quá khứ, vị lai, hiện tại có giới uẩn, định uẩn, tuệ uẩn, giải thoát uẩn, giải thoát trí kiến uẩn, cung kính cúng dường, tùy thuận tu hành, nhưng đối trong đó chấp trước tướng, nên hiểu không đúng lý công đức viên mãn về giới uẩn, định uẩn, tuệ uẩn, giải thoát uẩn, giải thoát trí kiến uẩn của chư Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác.

Các Đại Bồ Tát này vì không hiểu đúng lý công đức của Phật, nên dù nghe đạo Vô Thượng Chánh Đẳng Giác và pháp không, vô tướng, vô nguyện nhưng nương âm thanh này chấp trước tướng.

Chấp trước tướng rồi lại quay về quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề. Những vị Bổ Đặc Già La Bồ Tát thừa này tuy quay về như thế nhưng không đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề mà rơi vào Thanh Văn địa hoặc Ðộc Giác địa.

Vì sao?

Xá Lợi Tử! Những vị Bổ Đặc Già La Bồ Tát thừa này, do không thọ trì bát nhã Ba la mật đa và xa lìa phương tiện thiện xảo, nên dù đem các căn lành đã tu quay về quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề nhưng vẫn rơi vào Thanh Văn địa hoặc Ðộc Giác địa.

Lại nữa, Xá Lợi Tử! Có những vị Bổ Đặc Già La Bồ Tát thừa, từ sơ phát tâm không xa lìa tâm trí nhất thiết trí, khởi đại bi làm thượng thủ, siêng tu bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, cũng tu diệu tuệ thọ trì bát nhã Ba la mật đa, không xa lìa phương tiện thiện xảo, vẫn nhớ giới uẩn, định uẩn, tuệ uẩn, giải thoát uẩn, giải thoát trí kiến uẩn của Chư Phật Thế Tôn quá khứ, vị lai, hiện tại nhưng không chấp trước tướng.

Tuy tu pháp môn giải thoát không, vô tướng, vô nguyện nhưng cũng không chấp tướng. Vẫn nhớ các thứ công đức của mình và người, đem cho các hữu tình một cách bình đẳng, rồi cùng nhau quay về quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề cũng không chấp tướng.

Xá Lợi Tử! Nên biết, trụ Bổ Đặc Già La Bồ Tát thừa như thế thẳng đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, không rơi vào Thanh Văn địa và Ðộc Giác địa.

Vì sao?

Xá Lợi Tử! Vì những vị Bổ Đặc Già La Bồ Tát thừa này, từ sơ phát tâm cho đến tận cùng không xa lìa tâm trí nhất thiết trí, trong tất cả thời luôn khởi đại bi làm thượng thủ. Vẫn tu bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, cũng tu bát nhã nhưng không chấp tướng.

Tuy nhớ giới uẩn, định uẩn, tuệ uẩn, giải thoát uẩn, giải thoát trí kiến uẩn của Chư Phật Thế Tôn quá khứ, vị lai, hiện tại, nhưng cũng không chấp tướng. Vẫn tu đạo Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề và pháp không, vô tướng, vô nguyện cũng không chấp tướng.

Xá Lợi Tử! Những vị Bổ Đặc Già La Bồ Tát thừa này vì có phương tiện thiện xảo nên đem tâm ly tướng tu hành bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự và bát nhã Ba la mật đa. Như vậy, cho đến đem tâm ly tướng tu hành trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng. Do đó quyết chắc chứng sự mong cầu quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Khi ấy, Xá Lợi Tử thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Con đã hiểu lời Phật thuyết Đại Bồ Tát nào từ sơ phát tâm cho đến tận cùng, thọ trì bát nhã Ba la mật đa, không xa lìa phương tiện thiện xảo thì Đại Bồ Tát này gần về quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Vì sao?

Vì Đại Bồ Tát này từ sơ phát tâm cho đến tận cùng đều không thấy có một chút pháp nào khả đắc. Nghĩa là hoặc năng chứng, hoặc sở chứng, hoặc chỗ chứng, hoặc thời chứng, hoặc do đây chứng đều bất khả đắc. Đó là hoặc sắc, hoặc thọ, tưởng, hành, thức, cho đến hoặc trí nhất thiết, hoặc trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng đều bất khả đắc.

Lại nữa, Bạch Thế Tôn! Các thiện nam, thiện nữ… Bồ Tát thừa không thọ trì bát nhã Ba la mật đa, xa lìa phương tiện thiện xảo mà cầu quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, nên biết sự cầu Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của họ còn nghi hoặc, do dự hoặc đắc, hoặc không đắc.

Vì sao?

Vì các thiện nam, thiện nữ… Bồ Tát thừa này không thọ trì bát nhã Ba la mật đa, xa lìa phương tiện thiện xảo, nên đối với sự tu hành bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, bát nhã Ba la mật đa đều chấp trước tướng.

Như vậy, cho đến sự tu hành trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng đều chấp trước tướng. Do đó nên các thiện nam, thiện nữ… Bồ Tát thừa này còn nghi hoặc do dự hoặc đắc, hoặc không đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Thế nên, bạch Thế Tôn! Đại Bồ Tát nào muốn chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, quyết định không nên xa lìa phương tiện thiện xảo, bát nhã Ba la mật đa.

Đại Bồ Tát này an trụ phương tiện thiện xảo, bát nhã Ba la mật đa, dùng vô sở đắc làm phương tiện, đem tâm vô tướng tu hành bố thí Ba la mật đa, tu tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, bát nhã Ba la mật đa. Như vậy, cho đến đem tâm câu hành vô sở đắc và vô tướng tu hành trí nhất thiết, tu trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng.

Đại Bồ Tát nào an trụ phương tiện thiện xảo, bát nhã Ba la mật đa, dùng vô sở đắc mà làm phương tiện, đem tâm câu hành với vô tướng tu hành tất cả Phật Pháp như thế chắc chắn chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Khi ấy, Thiên Chúng Cõi Dục, Cõi Sắc đồng thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật rất khó tin hiểu, rất khó chứng đắc.

Vì sao?

Vì các Đại Bồ Tát đối với tất cả pháp tự tướng, cộng tướng đều chứng biết, nên mới có thể đạt được sự mong cầu quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, nhưng sự hiểu biết pháp tướng của các chúng Đại Bồ Tát đều vô sở hữu bất khả đắc.

Phật Bảo Chư Thiên: Đúng vậy! Đúng vậy! Như các ông đã nói. Quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật rất khó tin hiểu, rất khó chứng đắc.

Chư Thiên nên biết: Ta cũng Giác Ngộ tướng tất cả pháp, chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, nhưng đều không đắc thắng nghĩa pháp tướng có thể gọi đây là năng chứng, đây là sở chứng, đây là chỗ chứng, đây là thời chứng, do đây mà chứng.

Vì sao?

Vì tất cả pháp rốt ráo tịnh, hữu vi, vô vi rốt ráo không. Do đó nên quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề rất khó tin hiểu, rất khó chứng đắc.

Cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Như Ngài đã nói, quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật rất khó tin hiểu, rất khó chứng đắc, nhưng con suy nghĩ lời Ngài nói quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật rất dễ tin hiểu, rất dễ chứng đắc.

Vì sao?

Vì nếu tin hiểu không có pháp năng chứng, không pháp sở chứng, không có chỗ chứng, không có thời chứng, cũng không do đây mà có chứng đắc, thì tin hiểu được quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật.

Nếu chứng biết không có pháp năng chứng, không có pháp sở chứng, không có chỗ chứng, không có thời chứng, cũng không do đây mà có chứng đắc, thì chứng được sự mong cầu quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Vì sao?

Vì tất cả pháp đều rốt ráo không tất cánh không. Trong rốt ráo không, đều không có pháp có thể gọi năng chứng, có thể gọi sở chứng, có thể gọi chỗ chứng, có thể gọi thời chứng, có thể gọi do đây mà có chứng đắc.

Vì sao?

Vì tất cả pháp tánh tướng đều không, hoặc tăng, hoặc giảm đều vô sở hữu, đều bất khả đắc. Do đó sự tu hành bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, bát nhã Ba la mật đa của các Đại Bồ Tát đều vô sở hữu, đều bất khả đắc. Như vậy, cho đến trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng đều vô sở hữu, đều bất khả đắc.

Các Đại Bồ Tát quán sát các pháp, hoặc hữu sắc, hoặc Vô Sắc, hoặc hữu kiến, hoặc vô kiến, hoặc hữu đối, hoặc vô đối, hoặc hữu lậu, hoặc vô lậu, hoặc hữu vi, hoặc vô vi đều vô sở hữu, đều bất khả đắc. Do đó nên con suy nghĩ ý nghĩa Đức Phật nói quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật rất dễ tin hiểu, rất dễ chứng đắc.

Các Đại Bồ Tát không nên bảo điều này khó tin hiểu và khó chứng đắc.

Vì sao?

Vì sắc, tự tánh sắc là không. Thọ, tưởng, hành, thức, tự tánh thọ, tưởng, hành, thức là không. Như vậy, cho đến trí nhất thiết, tự tánh trí nhất thiết là không. Trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng, tự tánh trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng là không. Đại Bồ Tát đối với nghĩa tự tánh không như thế, sanh lòng tin hiểu, y vậy mà tu hành sẽ đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Xá Lợi Tử bảo Thiện Hiện: Cũng do nhân duyên này mà quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật rất khó tin hiểu, rất khó chứng đắc.

Vì sao?

Vì các Đại Bồ Tát quán tất cả pháp đều vô tự tánh, đều như hư không.

Ví như hư không không suy nghĩ: Ta phải tin hiểu sẽ mau chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Các Đại Bồ Tát cũng như thế, không suy nghĩ: Ta phải tin hiểu sẽ mau chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Vì sao?

Vì các pháp đều không, ngang bằng hư không. Các Đại Bồ Tát cần phải tin hiểu các pháp đều không, ngang bằng hư không, y vậy mà tu hành mới đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề. Đại Bồ Tát nào tin hiểu các pháp ngang bằng hư không thì đối với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề mới dễ sanh lòng tin hiểu, dễ chứng đắc.

Không thể có hằng hà sa số Đại Bồ Tát mặc áo giáp đại công đức, hướng đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề mà giữa đường thối lui. Vì thế, nên biết quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề rất khó tin hiểu, rất khó chứng đắc.

Cụ thọ Thiện Hiện hỏi Xá Lợi Tử: Xá Lợi Tử! Ý ông thế nào?

Sắc đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật có thối lui không?

Xá Lợi Tử đáp: Thiện Hiện! Không!

Xá Lợi Tử! Ý ông thế nào?

thọ, tưởng, hành, thức đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật có thối lui không?

Xá Lợi Tử đáp: Thiện Hiện! Không!

Xá Lợi Tử! Ý ông thế nào?

Cho đến trí nhất thiết đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật có thối lui không?

Xá Lợi Tử đáp: Thiện Hiện! Không!

Xá Lợi Tử! Ý ông thế nào?

Trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật có thối lui không?

Xá Lợi Tử đáp: Thiện Hiện! Không!

Xá Lợi Tử! Ý ông thế nào?

Sắc chân như đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật có thối lui không?

Xá Lợi Tử đáp: Thiện Hiện! Không!

Xá Lợi Tử! Ý ông thế nào?

thọ, tưởng, hành, thức chân như đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật có thối lui không?

***

Tổng hợp