Phật Thuyết Kinh Tăng Nhất A Hàm - Phẩm Ba Mươi Hai - Phẩm Thiện Tụ - Phần Ba

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Tăng Già Đề Bà, Đời Đông Tấn

PHẬT THUYẾT

KINH TĂNG NHẤT A HÀM

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Tăng Già Đề Bà, Đời Đông Tấn  

PHẨM BA MƯƠI HAI

PHẨM THIỆN TỤ  

PHẦN BA  

Tôi nghe như vậy!

Một thời Phật ở nước Xá Vệ, trong vườn Lộc Mẫu phía Ðông, cùng năm trăm người. Bấy giờ, Thế Tôn, ngày rằm tháng bảy, ở giữa đất hoang trống trải tòa, Tỳ Kheo Tăng trước sau vây quanh.

Phật bảo A Nan: Nay thầy ở chỗ trống, mau đánh kiền chùy.

Vì sao thế?

Vì nay là ngày rằm tháng bảy, là ngày thọ tuổi.

Bấy giờ, Tôn Giả A Nan gối phải sát đất, quỳ thẳng chắp tay nói kệ:

Tịnh nhãn không ai bằng

Không việc gì chẳng rành,

Trí tuệ không dính mắc,

Những gì gọi thọ tuổi?

Thế Tôn lại dùng kệ đáp A Nan:

Thọ tuổi, ba nghiệp tịnh

Thân, miệng, ý tạo tác

Hai Tỳ Kheo đối nhau

Tự trần việc làm trái

Lại tự xưng tên tuổi

Hôm nay chúng thọ tuổi

Tôi cũng tịnh ý thọ

Cúi mong nói lỗi tôi.

Ngài A Nan lại dùng kệ hỏi nghĩa này:

Hằng sa Phật quá khứ

Bích Chi và Thanh Văn

Ðều là Pháp Chư Phật

Hay riêng Thích Ca Văn?

Phật lại dùng kệ đáp A Nan rằng:

Hằng sa Phật quá khứ,

Ðệ tử tâm thanh tịnh,

Ðều là Pháp Chư Phật,

Chẳng chỉ Thích Ca Văn.

Bích Chi không pháp này,

Không tuổi, không đệ tử,

Riêng đến không bạn lữ,

Không thuyết pháp cho người.

Ðương lai Phật, Thế Tôn,

Hằng sa không thể kể,

Kia cũng thọ tuổi này,

Như Pháp Cù Đàm vậy.

Tôn Giả A Nan nghe lời này rồi, hoan hỉ mừng rỡ không kềm được, liền lên giảng đường, tay cầm kiền chùy, nói:

Nay tôi đánh trống, đưa tin của Như Lai. Các vị chúng đệ tử của Như Lai, hãy lại tụ tập.

Bấy giờ, Ngài lại nói kệ:

Hàng phục sức ma oán,

Trừ kiết sử không dư,

Ðất trống đánh kiền chùy,

Tỳ Kheo nghe hãy nhóm.

Các người muốn nghe pháp,

Qua khỏi biển sanh tử,

Nghe âm vang diệu này,

Hãy tụ tập về đây!

Tôn Giả A Nan đã đánh kiền chùy rồi đến chỗ Thế Tôn, cúi lạy Phật rồi đứng một bên, bạch Thế Tôn: Nay đã đúng lúc, cúi mong Thế Tôn dạy bảo điều chi?

Thế Tôn bảo A Nan: Các thầy theo thứ tự ngồi. Như Lai tự biết giờ.

Lúc ấy, Thế Tôn ngồi trên tòa cỏ, bảo các Tỳ Kheo: Các thầy hãy ngồi xuống tòa cỏ hết đi!

Các Tỳ Kheo đáp: Xin vâng, Thế Tôn!

Các Tỳ Kheo mỗi người đều ngồi trên tòa cỏ. Thế Tôn làm thinh nhìn các Tỳ Kheo.

Rồi Ngài dạy các Tỳ Kheo: Nay ta muốn thọ tuổi.

Ðối với đại chúng, Ta có lỗi gì không?

Và thân, miệng, ý không phạm ư?

Như Lai nói xong, các Tỳ Kheo làm thinh chẳng đáp.

Ðức Phật lại hai, ba phen hỏi các Tỳ Kheo: Nay ta muốn thọ tuổi.

Nhưng Ta không có lỗi gì với đại chúng sao?

Bấy giờ, Tôn Giả Xá Lợi Phất liền từ chỗ ngồi đứng dậy, quỳ gối chấp tay bạch Thế Tôn: Các chúng Tỳ Kheo quán sát Như Lai không có lỗi gì về thân, miệng, ý.

Vì sao thế?

Ngày nay, Thế Tôn đã độ người chẳng được độ. Giải thoát cho người chẳng giải thoát. Người chẳng Bát Niết Bàn khiến họ Bát Niết Bàn. Người không được cứu, Ngài làm người cứu hộ, làm nhãn mục cho người mù. Vì người bệnh làm Ðại Y Vương, tam Giới Độc tôn không ai bì kịp.

Là bậc Tối tôn tối thượng. Người chưa khởi đạo ý, Ngài khiến phát đạo ý. Mọi người chưa tỉnh, Thế Tôn khiến tỉnh. Người chưa nghe pháp, Ngài khiến cho nghe.

Vì người mê Ngài làm đường tắt, hằng vì chánh pháp. Do nhân duyên này, Như Lai không có lỗi đối với mọi người, cũng không có lỗi về thân, miệng, ý.

Xá Lợi Phất bạch Thế Tôn: Nay con hướng về Như Lai xin tự trình bày.

Không biết con có lỗi đối với Như Lai và Tỳ Kheo Tăng chăng?

Thế Tôn bảo: Này, Xá Lợi Phất thân, miệng, ý đều chẳng làm hạnh sai quấy.

Vì sao thế?

Nay thầy có trí tuệ không ai bì kịp, các thứ trí tuệ, trí tuệ vô lượng, trí tuệ vô biên, trí không ai bằng, trí tuệ nhanh nhẹn, trí mau lẹ, trí rất sâu, trí bình đẳng.

Ít muốn, biết đủ, ưa chỗ tĩnh lặng, có nhiều phương tiện, nhớ không lầm lẫn, tổng trì tam muội, căn nguyên đầy đủ.

Giới thành tựu, tam muội thành tựu, trí tuệ thành tựu, giải thoát thànht ựu, giải thoát kiến tuệ thành tựu, dũng mạnh hay nhẫn, lời nói không ác, không làm điều phi pháp, tâm tánh điềm đạm, tuần tự không có thô tháo, xốc nổi, giống như thái tử lớn của Chuyển Luân Thánh Vương, sẽ nối vương vị mà chuyển pháp luân.

Xá Lợi Phất cũng thế, chuyển pháp luân vô thượng. Chư Thiên, người đời và Rồng, Quỷ, Ma và Thiên Ma vốn không thể chuyển. Nay lời thầy nói thường như pháp nghĩa, chưa hề trái lý.

Bấy giờ Xá Lợi Phất bạch Phật: Năm trăm Tỳ Kheo đây đều đáng thọ tuổi.

Năm trăm người này đều không có lỗi gì đối với Như Lai chăng?

Thế Tôn bảo: Cũng không có gì để trách năm trăm Tỳ Kheo này về hạnh của thân, miệng, ý.

Vì sao thế?

Này Xá Lợi Phất! Trong đại chúng rất thanh tịnh, không có tỳ vết. Nay trong chúng này, vị hạ tọa nhỏ nhất đã đắc Tu Đà Hoàn, tất sẽ lên đến pháp bất thối chuyển. Vì thế cho nên Ta chẳng oán trách chúng này.

Bấy giờ ngài Ða Kỳ Xà, ở trong chúng liền từ chỗ ngồi đứng lên, đến trước Thế Tôn cúi lạy rồi bạch Thế Tôn: Nay con kham muốn được luận.

Thế Tôn bảo: Muốn nói gì thì bây giờ đúng lúc.

Ngài Ða Kỳ Xà liền ở trước Phật, tán thán Phật và Tỳ Kheo Tăng, ngài nói kệ:

Ngày mười lăm thanh tịnh,

Năm trăm Tỳ Kheo nhóm,

Các trói buộc đều mở,

Không ái và không sanh.

Chuyển luân Ðại Thánh Vương,

Quần thần vây chung quanh,

Ðầy khắp các Thế Giới,

Trên trời và nhân gian.

Ðại tướng bậc chí Tôn,

Vì người làm Ðạo Sư,

Ðệ tử vui tùng phục,

Suốt tam đạt, lục thông.

Ðều là chân Phật Tử,

Không có các trần cấu,

Hay đoạn gai ái dục,

Hôm nay con quy mạng.

Bấy giờ Thế Tôn chấp nhận lời của Ða Kỳ Xà.

Ngài Ða Kỳ Xà nghĩ: Hôm nay Như Lai chấp nhận lời ta.

Ông mừng rỡ không kềm được, liền từ chỗ ngồi đứng lên lễ Phật rồi trở về chỗ mình.

Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Trong hàng Thanh Văn của ta, đệ tử làm kệ bậc nhất là Tỳ Kheo Ða Kỳ Xà. Lời nói không nghi nan cũng là Tỳ Kheo Ða Kỳ Xà.

Bấy giờ các Tỳ Kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

Tôi nghe như vậy!

Một thời Phật ở thành La Duyệt, tại vườn trúc Ca Lan Đà cùng với chúng đại Tỳ Kheo năm trăm người. Bấy giờ Cõi Trời Ba Mươi Ba có một Thiên Tử, thân hình có năm điềm chết hiện.

Thế nào là năm?

Hoa trên mũ áo tự héo, y phục dơ bẩn, dưới nách đổ mồ hôi, chẳng thích địa vị của mình, ngọc nữ xa lìa. Lúc ấy, Thiên Tử kia buồn lo khổ não, đấm ngực than thở.

Thích Đề Hoàn Nhân nghe Thiên Tử này sầu lo khổ não, đấm ngực than thở, liền bảo một Thiên Tử: Ðây là âm thanh gì mà thấu đến đây?

Thiên Tử ấy đáp: Thiên Vương nên biết!

Có một Thiên Tử mạng sắp muốn đứt, có năm điềm báo tử: Hoa trên mũ héo, y phục dơ bẩn, dưới nách đổ mồ hôi, chẳng thích địa vị của mình, ngọc nữ xa lìa.

Bấy giờ Thích Đề Hoàn Nhân đến chỗ vị Thiên Tử sắp chết bảo Thiên Tử ấy rằng: Nay ông cớ sao buồn lo khổ não đến thế?

Thiên Tử đáp: Tôn Giả Nhân Đề! Không lo buồn khổ sao được?

Mạng tôi sắp hết, có năm điềm báo tử: Hoa trên mũ héo, áo quần dơ bẩn, dưới nách đổ mồ hôi, chẳng ưa chỗ mình, ngọc nữ xa lánh.

Nay Cung Điện bảy báu này chắc sẽ mất hết và năm trăm ngọc nữ cũng sẽ tiêu tan. Nay tôi ăn Cam Lồ chẳng còn mùi vị gì.

Bấy giờ, Thích Đề Hoàn Nhân bảo Thiên Tử ấy: Ông há chẳng nghe Như Lai nói kệ sao?

Tất cả hạnh vô thường,

Ðã sanh ắt có chết,

Chẳng sanh thì không chết,

Ðây diệt là tối lạc.

Nay ông vì sao buồn lo đến thế?

Tất cả hành là vật vô thường, muốn cho thường còn, việc này chẳng đúng.

Thiên Tử đáp: Thế nào Thiên Đế?

Làm sao tôi không buồn lo được?

Nay tôi thân Trời thanh tịnh không tỳ vết, ánh sáng như mặt trời, mặt trăng, chiếu khắp mọi nơi. Bỏ thân này rồi, tôi sẽ sanh vào bụng heo tại thành La Phiệt, sống thường ăn phần, chết bị dao mổ xẻ.

Bấy giờ Thích Đề Hoàn Nhân bảo Thiên Tử ấy: Nay ông nên quy y Phật, Pháp, Tăng. Có thể ngay lúc ấy không đọa ba đường ác.

Thiên Tử đáp: Há vì quy y Tam Bảo mà khỏi đọa ba đường ác sao?

Thích Đề Hoàn Nhân nói: Ðúng vậy, Thiên Tử!

Người nào quy y Tam Tôn, trọn chẳng đọa ba đường ác, Như Lai cũng nói kệ:

Những người quy y Phật,

Chẳng đọa ba đường ác,

Hết các lậu Trời người,

Liền sẽ đến Niết Bàn.

Bấy giờ Thiên Tử kia hỏi Thích Đề Hoàn Nhân: Nay Như Lai ở đâu?

Thích Đề Hoàn Nhân nói: Nay Như Lai ở nước Ma Kiệt, trong thành La Duyệt, vườn trúc Ca Lan Đà, cùng với chúng đại Tỳ Kheo năm trăm người.

Thiên Tử nói: Nay tôi không đủ sức đến đó để thăm hỏi Như Lai được.

Thích Đề Hoàn Nhân bảo: Thiên Tử nên biết!

Hãy quỳ gối phải sát đất, chắp tay hướng xuống Thế Giới phương Dưới mà nói: Cúi mong Thế Tôn khéo quán sát cho. Nay con sắp khốn cùng, nguyện thương xót cho. Nay con tự quy y Tam Tôn, Như Lai bậc Vô sở trước Tự Tại.

Bấy giờ Thiên Tử kia theo lời Thích Đề Hoàn Nhân, liền quỳ hướng phương Dưới tự xưng tên họ, xin tự quy y Phật, Pháp, Tăng, suốt đời làm chân Phật Tử, không cần làm Thiên Tử, nói như thế ba lần. Sau ông ta không bị vào thai heo mà sẽ sanh trong nhà trưởng giả.

Bấy giờ vị Thiên Tử kia thấy được duyên này rồi, liền hướng về Thích Đề Hoàn Nhân mà nói kệ:

Duyên lành chẳng phải ác,

Vì pháp chẳng vì tiền,

Dẫn đường đến chánh đạo,

Vị này, ngài tán thán,

Nhờ ngài, không đọa ác,

Thai heo, nhân rất khó,

Tự xét sanh trưởng giả,

Nhân đó sẽ thấy Phật.

Bấy giờ, Thiên Tử tùy thời thọ mạng dài, ngắn rồi sanh trong nhà đại trưởng giả ở thành La Duyệt. Lúc ấy, vợ trưởng giả tự biết có thai, gần đầy mười tháng, sanh một bé trai, đoan chánh vô song, thế gian hiếm có.

Thích Đề Hoàn Nhân đã biết đứa bé này vừa mười tuổi, thường thường đến bảo: Ngươi có thể nhớ duyên tạo khi xưa chăng?

Ngươi tự nói: Ta sẽ nhân đó thấy Phật. Nay thật đúng lúc. Hãy gặp Thế Tôn. Nếu không đến, sau ắt sẽ hối hận. Bấy giờ Tôn Giả Xá Lợi Phất đến giờ đắp y, ôm bát vào thành La Duyệt khất thực lần lần đến nhà trưởng giả kia, đứng lặng lẽ ngoài cửa.

Lúc ấy, con ông trưởng giả thấy ngài Xá Lợi Phất đắp y, ôm bát, dung mạo thù đặc, thấy rồi, liền đến trước Ngài Xá Lợi Phất nói: Nay Ngài là ai? Ðệ tử của ai? Tu hành pháp nào?

Ngài Xá Lợi Phất nói: Thầy của ta dòng họ Thích, xuất gia học đạo. Thầy ta là Như Lai Chí Chân Ðẳng Chánh Giác. Ta hằng theo Ngài thọ pháp.

Ðứa bé khi ấy liền hướng về Xá Lợi Phất nói kệ:

Nay ngài đứng lặng lẽ,

Ôm bát dung mạo nghiêm,

Nay muốn cầu những gì,

Cho ai mà đứng đây?

Ngài Xá Lợi Phất dùng kệ đáp:

Nay ta chẳng cầu tài,

Chẳng ăn, chẳng phục sức,

Mà đến vì ông vậy,

Khéo xét nghe lời ta.

Nhớ lời xưa ông nói,

Trên trời lúc nói thệ,

Làm người sẽ gặp Phật,

Nên đến để bảo ông,

Chư Phật ra đời khó,

Thuyết pháp cũng như thế,

Thân người chẳng thể được,

Cũng như hoa Ưu Đàm.

Nay ông theo ta đến,

Cùng thăm hỏi Như Lai,

Chắc sẽ vì ông thuyết,

Chí yếu của đường lành.

Bấy giờ con ông trưởng giả nghe Xá Lợi Phất nói xong liền đến chỗ cha mẹ, cúi lạy rồi đứng một bên.

Con trưởng giả thưa cha mẹ rằng: Cúi mong cha mẹ bằng lòng cho con đến chỗ Thế Tôn thừa sự, lễ kính thăm hỏi sức khỏe.

Cha mẹ đáp: Nay thật đúng lúc. Con trưởng giả liền sắm hương hoa và vải trắng tốt, cùng Tôn Giả Xá Lợi Phất theo nhau đến chỗ Thế Tôn, cúi lạy rồi đứng một bên.

Bấy giờ Xá Lợi Phất bạch Thế Tôn: Ðứa con trưởng giả này ở trong thành La Phiệt, chẳng biết Tam Tôn. Cúi mong Thế Tôn khéo thuyết pháp cho khiến chú bé được độ thoát.

Bấy giờ con trưởng giả xa thấy Đức Thế Tôn oai dung đoan chánh, các căn tịch tĩnh, có ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp trang nghiêm thân cũng như núi Tu Di, mặt như Mặt Trời, Mặt Trăng nhìn mãi không chán, liền đến trước lễ lạy rồi đứng một bên.

Con ông trưởng giả liền lấy hương hoa rải lên Như Lai, lại lấy xấp vải trắng mới dâng lên Như Lai, cúi lạy rồi đứng một bên. Khi ấy, Thế Tôn dần dần thuyết pháp cho chú bé.

Nghĩa là thuyết các luận: Thí luận, giới luận, luận sanh Thiên, dục là bất tịnh, lậu là hoạn lớn, xuất gia là cần yếu. Thế Tôn đã biết chú bé tâm khai ý mở.

Những điều Chư Phật Thế Tôn thuyết pháp khổ tập diệt đạo, Thế Tôn liền thuyết hết cho con trưởng giả. Con trưởng giả ngay trên tòa, hết sạch trần cấu, được pháp nhãn thanh tịnh, không còn tì vết.

Con trưởng giả liền từ chỗ ngồi đứng lên, cúi lạy bạch Thế Tôn: Cúi mong Thế Tôn cho con được xuất gia làm Sa Môn.

Thế Tôn bảo: Phàm làm đạo giả, chẳng từ giã cha mẹ, chẳng được làm Sa Môn.

Con trưởng giả bạch Thế Tôn: Con sẽ đòi cha mẹ bằng lòng.

Thế Tôn bảo: Nay thật đúng lúc. Bấy giờ, con trưởng giả liền từ chỗ ngồi đứng lên, cúi lạy Phật rồi lui đi.

Về nhà con trưởng giả thưa cha mẹ rằng: Cúi mong cho phép con được làm Sa Môn.

Cha mẹ đáp: Ngày nay chúng ta chỉ có một mình con. Trong nhà gia nghiệp lại lắm tiền nhiều của. Hành Pháp Sa Môn thật không dễ dàng.

Con trưởng giả đáp: Như Lai ra đời, ức kiếp mới có. Rất khó gặp ngài, đúng thời mới xuất hiện như hoa Ưu Đàm Bát đúng giờ mới có. Như Lai cũng vậy, ức kiếp mới ra đời.

Ông bà trưởng giả cùng than thở: Nay đúng là lúc, con hãy tùy nghi. Lúc ấy, con ông trưởng giả cúi lạy cha mẹ rồi từ giã ra đi, đến chỗ Thế Tôn, cúi lạy rồi đứng một bên.

Con trưởng giả bạch Thế Tôn rằng: Cha mẹ con đã bằng lòng. Cúi mong Thế Tôn cho con hành đạo.

Thế Tôn bảo Xá Lợi Phất: Nay thầy độ cho con trưởng giả này làm Sa Môn.

Ngài Xá Lợi Phất đáp: Xin vâng, Thế Tôn!

Ngài Xá Lợi Phất vâng lời Phật dạy, độ con trưởng giả làm Sa Di, ngày ngày dạy dỗ. Sa Di ấy ở trong chỗ vắng khắc phục tu hành theo như các vị Vọng tộc xuất gia học đạo, cạo bỏ râu tóc, tu phạm hạnh vô thượng, muốn được xa lìa khổ não. Bấy giờ Sa Di liền thành A La Hán.

Ông đến chỗ Thế Tôn cúi lạy, bạch Thế Tôn: Nay con đã học Phật, nghe pháp, không còn nghi ngờ gì nữa.

Thế Tôn bảo: Nay ông học Phật, nghe pháp thế nào mà không hồ nghi?

Sa Di bạch Phật: Sắc là vô thường, vô thường thì khổ, khổ thì vô ngã, vô ngã tức là không. Không là không phải có, cũng không phải không có, cũng lại vô ngã. Người trí hiểu biết như thế.

Thọ, tưởng, hành, thức vô thường, vô thường thì khổ, khổ thì vô ngã, vô ngã tức là không, không là không phải có, không phải không có.

Người trí hiểu biết như thế. Ngũ ấm này vô thường, khổ, không, vô ngã, không phải có, nhiều sự khổ não không thể trị liệu, hằng ở chỗ hôi thúi, không thể giữ mãi, ắt quán không có ngã. Hôm nay con quán sát pháp này, liền thấy được Như Lai.

Thế Tôn bảo: Lành thay, lành thay! Sa Di! Cho ông làm đại Sa Môn.

Bấy giờ Sa Di kia nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

***

Tổng hợp