Phật Thuyết Kinh Tiểu Bộ - Tập Mười - Chuyện Tiền Thân đức Phật - Chương Tám - Phẩm Tám Bài Kệ - Chuyện Hiền Mẫu Kaccàni Tiền Thân Kaccàni

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư An Thế Cao, Đời Hậu Hán

 PHẬT THUYẾT KINH TIỂU BỘ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư 

An Thế Cao, Đời Hậu Hán  

TẬP MƯỜI

CHUYỆN TIỀN THÂN ĐỨC PHẬT  

CHƯƠNG TÁM  

PHẨM TÁM BÀI KỆ  

CHUYỆN HIỀN MẪU KACCÀNI

TIỀN THÂN KACCÀNI  

Mặc áo trắng và tóc xõa vai. Bậc Ðạo Sư kể chuyện này trong lúc trú tại Kỳ Viên về một người phụng dưỡng mẹ mình. Chuyện kể rằng đó là một thiện gia nam tử ở Savatthì Xá Vệ. Khi cha mất, chàng chuyên tâm săn sóc mẹ, hầu hạ mẹ các công việc súc miệng đánh răng, tắm rửa v.v... và đem cháo cơm thức ăn cho mẹ.

Bà mẹ bảo: Này con, có nhiều phận sự khác trong đời gia chủ, con phải cưới một cô gái nhà đàng hoàng, cô ấy sẽ săn sóc mẹ, để rồi con đi làm công việc khác thích hợp hơn.

Mẹ ơi, chính vì lợi ích và niềm vui của con mà con hầu hạ mẹ, chứ ai khác có thể hầu để tăng gia sản của ta chứ. Con không màng đến đời sống gia đình. Con muốn phụng sự mẹ, sau khi mẹ qua đời, con sẽ làm Ẩn Sĩ khổ hạnh.

Bà mẹ cố nài ép con mãi, và cuối cùng không cần thuyết phục con hay được con chấp thuận, bà cứ đưa về một cô gái con nhà tử tế.

Chàng cưới vợ và sống với nàng vì chàng không muốn trái ý mẹ, nên muốn bắt chước, nàng cũng chăm nom mẹ chồng chu đáo. Nhận thấy lòng tận tụy của vợ, chàng đem về cho nàng mọi thức ăn ngon lành mà vị ấy có thể kiếm được.

Theo thời gian, nàng dâu suy nghĩ ngu xuẩn theo kiểu kiêu hãnh của nàng: Chàng cho ta mọi thức ăn ngon lành chàng kiếm được, chắc hẳn chàng mong muốn tống mẹ đi cho rảnh, vậy ta sẽ tìm cách làm việc đó.

Một hôm nàng bảo: Chàng ơi, mẹ mắng tôi lúc chàng đi vắng. Người chồng không nói gì.

Nàng suy nghĩ: Ta sẽ chọc tức bà già và làm cho con trai bà ấy không chịu nổi mẹ nữa. Từ đó nàng đem cháo cho bà hoặc quá nóng hoặc quá lạnh, hoặc quá mặn hoặc quá nhạt.

Khi bà lão than phiền cháo quá nóng hay quá mặn, nàng đổ thêm nước lạnh đầy dĩa, rồi khi nghe cháo quá lạnh hoặc quá nhạt, nàng thường kêu to: Mới đây mẹ bảo quá nóng và quá mặn, ai chiều chuộng bà cho được.

Lúc tắm rửa, nàng thường dội nước quá nóng lên lưng bà già, nghe bà bảo: Con ơi, lưng mẹ bỏng rồi đấy!

Nàng liền dội nước thật lạnh lên bà mẹ, rồi khi nghe bà than phiền, nàng bịa chuyện với hàng xóm: Bà già này khi thì bảo nước quá nóng, khi thì bảo nước quá lạnh, ai còn chịu đựng được sự trơ tráo của bà ấy nữa?

Nếu bà già than phiền giường bà đầy rệp, nàng sẽ đem giường ấy ra, và giũ mạnh vạt giường của nàng lên đó rồi mang nó về chỗ cũ, bảo bà: Tôi đã giũ nó rồi.

Bà già hiền lành lại bị rận rệp cắn nhiều gấp đôi trước kia, nên phải ngồi suốt đêm và than phiền bị rệp cắn suốt đêm, nàng đáp lại: Giường mẹ mới được giũ hôm qua và hôm kia nữa, ai có thể chiều chuộng mọi yêu sách của bà già này chứ?

Muốn làm cho con trai bà phản đối mẹ, nàng lại rải đờm dãi, tóc bạc khắp nơi, rồi khi chàng hỏi ai làm cho nhà cửa bừa bãi dơ bẩn như vậy, nàng thường bảo: Mẹ chàng làm đấy, nhưng nếu tôi bảo mẹ đừng làm vậy, thì mẹ lại la lối lên. Tôi không thể ở chung nhà với một bà chằn như vậy, chàng phải quyết định hoặc mẹ hoặc tôi ở lại đây thôi.

Chàng nghe nàng nói vậy liền bảo vợ: Nàng ơi, nàng còn trẻ và có thể ở nơi nào tùy ý, muốn đi đâu thì đi nhưng mẹ tôi già yếu, tôi là chỗ tựa của bà. Vậy nàng hãy đi về với người thân thuộc.

Khi nghe vậy nàng sợ hãi nghĩ thầm: Chàng không thể xa cách người mẹ rất thân yêu đối với chàng. Còn nếu ta về nhà cũ, ta sẽ sống cuộc đời cô đơn khổ sở. Vậy ta muốn hòa giải với chồng và chăm sóc bà như xưa.

Từ đó nàng làm đúng như thời trước. Một hôm vị cư sĩ này đến Kỳ Viên nghe pháp, đảnh lễ bậc Ðạo Sư xong, chàng đứng một bên. Bậc Ðạo Sư hỏi xem có phải chàng vẫn không xao nhãng bổn phận cũ, và vẫn tận tụy chăm sóc mẹ già chăng.

Chàng đáp: Thưa vâng, Bạch Thế Tôn. Mẹ con đem về cho con một cô gái để làm vợ trái ý con, nàng ấy đã làm nhiều việc không xứng đáng như vậy.

Rồi chàng kể hết mọi việc cho Ngài nghe: Song nàng ấy không thể ly gián mẹ con với con được, nên bây giờ nàng ấy lại chăm sóc bà hết sức cung kính.

Bậc Ðạo Sư nghe chuyện và bảo: Ngày nay ông không nghe theo lời vợ, nhưng ngày xưa ông đã bỏ mẹ vì nghe lời vợ xúi giục và nhờ ta đưa bà ấy về lại cho ông chăm nom. Rồi theo lời thỉnh cầu của chàng, Ngài kể câu chuyện đời xưa.

Ngày xưa khi Vua Brahmadatta trị vì ở Ba La Nại, có một thanh niên trong gia đình nọ hết lòng chăm sóc mẹ già khi cha cậu từ trần, giống như phần duyên khởi chuyện này, các chi tiết cũng được nêu ra đầy đủ như trên.

Nhưng trong trường hợp này, khi người vợ bảo nàng không thể sống với bà chằn kia và chàng phải quyết định một trong hai người phải ra đi, thì chàng theo lời vợ cho rằng mẹ mình có lỗi và bảo: Mẹ ơi, mẹ luôn gây chiến trong nhà này, từ nay mẹ đi sống nơi khác tùy ý mẹ. Bà mẹ nghe vậy, vừa khóc vừa đi đến nhà bạn đâu đó, làm thuê chật vật để sống qua ngày.

Sau khi bà ra đi, con dâu bà mang thai sinh con trai, nên thường rêu rao với chồng và hàng xóm rằng việc sinh con ấy chưa hề xảy ra trước kia, khi còn có bà chằn ở trong nhà.

Sau khi sinh con, nàng bảo chồng: Tôi chưa bao giờ sinh con lúc mẹ chàng còn ở trong nhà, nay tôi đã có con: Như thế chàng có thể thấy rõ bà ấy đúng là bà già chằn thuở trước rồi đó.

Bà già nghe chuyện sinh con trai được dâu bà xem là do bà ra khỏi nhà, liền suy nghĩ: Chắc chắn Thần Công chánh đã chết trên đời này, vì nếu không phải như vậy, những kẻ này đã không sinh con trai và sống sung sướng sau khi đánh đuổi mẹ mình: Ta muốn làm lễ cúng tế Thần Công chánh đã chết. 

Vì vậy một ngày kia, bà đem mè xay, gạo cùng một cái nồi và muỗng nhỏ, bà ra nghĩa địa đốt lửa trong cái lò làm bằng ba sọ người, rồi bà xuống suối tắm rửa đầu mình, giặt áo quần xong trở lại nơi lò lửa, xõa tóc ra và bắt đầu vo gạo.

Thuở ấy Bồ Tát là Thiên Chủ Sakka, và các Bồ Tát luôn chú tâm cảnh giác. Ngay lúc ấy Ngài nhìn xuống trần gian và thấy bà già khốn khổ kia đang làm lễ tống táng Thần Công chánh như thể Thần Công chánh đã chết.

Muốn chứng tỏ uy lực của Ngài trong sự cứu giúp bà, Ngài giáng trần giả dạng một Bà La Môn du hành trên đường, khi nhìn thấy bà, Ngài rời đường cái đến đứng bên bà, bắt đầu câu chuyện bằng cách hỏi: Mẹ ơi, người ta thường không nấu cơm trong nghĩa địa.

Mẹ định làm gì với cơm và mè này khi nấu xong?

Rồi Ngài ngâm vần kệ đầu:

Mặc áo trắng và tóc xõa vai,

Kac cà ni lại nấu nồi sôi,

Gạo mè bà rửa đằng kia đó,

Bà có dùng không lúc chín rồi?

Bà ngâm vần kệ thứ hai nói cho Ngài biết:

Ðạo Sĩ ơi, tôi chẳng muốn ăn

Mè xay và cả món cơm hầm:

Giờ đây đã chết Thần Công chánh,

Tôi muốn cúng dâng lễ tế Thần.

Thiên Chủ, hiện thân của Thần Công chánh, đáp vần kệ thứ ba:

Khi quyết định, bà phải nghĩ suy:

Bà nghe ai nói vọng ngôn kia?

Ngài ngàn mắt ấy đầy uy lực,

Công Chánh Thần không thể chết đi.

Nghe Ngài nói, bà già ngâm đôi vần kệ tiếp theo:

La Môn, tôi chứng kiến rành rành,

Công lý chết rồi.

Tôi phải tin:

Tất cả kẻ nào theo ác hạnh

Hiện giờ hưởng đại phồn vinh.

Dâu của tôi ngày trước hiếm hoi,

Ðánh tôi, rồi lại đẻ con trai,

Nó thành bà chủ trong nhà ấy,

Tôi bị lãng quên, bị bỏ rơi.

Thiên Chủ Sakka liền ngâm vần kệ thứ sáu:

Không phải đâu, ta sống mãi mà,

Nay ta giáng thế, chính vì bà,

Dâu bà đánh mẹ, song dâu cháu,

Sẽ hóa tro trong lửa của ta.

Nghe thể bà lão kêu to:

Than ôi, Ngài vừa nói gì thế?

Tôi sẽ cố sức giúp cháu tôi khỏi chết.

Rồi bà ngâm vần kệ thứ bảy:

Thiên Chủ, mong sao hợp ý Ngài,

Vì tôi, Ngài đến tự trên Trời,

Ước mong đôi trẻ và thằng cháu

Ðược sống đời hòa thuận với tôi.

Sau đó Thiên Chủ Sakka ngâm vần kệ thứ tám:

Kati sẽ mãn nguyện, vì bà

Bị đánh, song bà tin tưởng ta

Công chánh, vậy cùng con, cháu nội

Sống đời hòa thuận ở trong nhà.

Bấy giờ sau khi nói xong, Sakka Thiên Chủ hiện ra đủ mọi vẻ uy nghi của Ngài, dùng thần lực đứng trên không và nói: Kaccàni, bà đừng sợ, thần lực của ta, con và dâu bà sẽ đến đây đem bà về nhà, hãy sống hòa thuận với chúng. Rồi Ngài trở về cõi của Ngài. Nhờ uy lực của Thiên Chủ, con và dâu bà nghĩ đến mọi tính tốt của bà trước kia và đi tìm khắp thôn làng, họ thấy bà đã đi về phía nghĩa địa.

Họ theo con đường ấy và gọi bà, khi gặp lại bà, họ quỳ xuống chân bà xin lỗi và được bà tha thứ lỗi lầm cũ. Bà vui mừng chào đón cháu nội. Vì vậy cả bọn họ cũng hoan hỷ trở về nhà và từ đó sống chung với nhau.

Với con dâu thảo lại vui mừng

Bà lão Kati đã sống chung,

Thiên Chủ giải hòa xung đột cũ,

Cháu con săn sóc thật ân cần.

Vần kệ này được cảm tác do trí tuệ tối thắng của Đức Phật. Sau pháp thoại, bậc Đạo Sư tuyên thuyết các sự thật. Khi kết thúc các sự thật, vị cư sĩ được an trú vào Sơ Quả Dự Lưu.

Rồi Ngài nhận diện tiền thân: Thời ấy, người cư sĩ phụng dưỡng mẹ mình là người đang phụng dưỡng mẹ ngày nay, người vợ thời ấy là người vợ thời nay và Sakka Thiên Chủ chính là ta.

***

Tổng hợp