Phật Thuyết Kinh Tiểu Phẩm Bát Nhã Ba La Mật - Phẩm Mười Năm - Phẩm đại Như - Tập Một

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần

PHẬT THUYẾT KINH

TIỂU PHẨM BÁT NHÃ BA LA MẬT

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần  

PHẨM MƯỜI NĂM

PHẨM ĐẠI NHƯ  

TẬP MỘT  

Lúc bấy giờ, Tu Bồ Đề bạch Phật: Bạch Đức Thế Tôn! Bồ Tát mới phát tâm phải học bát nhã Ba la mật như thế nào?

Đức Phật bảo: Này Tu Bồ Đề! Bồ Tát mới phát tâm muốn học bát nhã Ba la mật trước tiên phải gần gũi bậc thiện tri thức có thể thuyết bát nhã Ba la mật.

Thiện tri thức đó dạy: Thiện nam tử hãy đến đây, của cải ông bố thí hãy hồi hướng lên ngôi vô thượng bồ đề. Ông chớ tham trước ngôi vô thượng bồ đề mà cho là sắc, thọ, tưởng, hành, thức.

Vì sao?

Vì nhất thiết trí không thể đắm trước.

Này Thiện Nam! Ông có trì giới, nhẫn nhục, tinh tấn, thiền định, trí tuệ đều nên hồi hướng lên ngôi vô thượng bồ đề chớ sinh tham trước ngôi vô thượng bồ đề mà cho là sắc, thọ, tưởng, hành, thức.

Vì sao?

Này Thiện Nam! Vì nhất thiết trí không thể đắm trước, ông cũng chớ đắm trước Thanh Văn hay Bích Chi Phật địa.

Tu Bồ Đề! Cần phải dạy từng bước cho Bồ Tát mới phát tâm như vậy để Bồ Tát được vào sâu trong bát nhã Ba la mật.

Bạch Đức Thế Tôn! Các vị Bồ Tát phát tâm vô thượng bồ đề muốn đạt đến quả vô thượng bồ đề thật là khó.

Đúng vậy, đúng vậy, này Tu Bồ Đề! Như các Bồ Tát phát tâm vô thượng bồ đề muốn đạt đến quả vô thượng bồ đề thật là khó.

Bồ Tát đó vì an ổn thế gian nên phát tâm, vì an lạc thế gian nên phát tâm. Ta sẽ chứng đắc Vô Thượng Chánh Đẳng Giác, làm sự cứu độ cho thế gian, làm chỗ quay về cho thế gian, làm nhà ở cho thế gian, làm con đường rốt ráo cho thế gian, làm cù lao cho thế gian, làm thầy dẫn đường cho thế gian, làm chỗ hướng đến cho thế gian.

Tu Bồ Đề! Sao gọi là Bồ Tát khi chứng đắc vô thượng bồ đề làm sự cứu độ cho thế gian?

Vì Bồ Tát đoạn các khổ não trong sinh tử nên thuyết pháp độ chúng sinh thoát khỏi khổ não.

Tu Bồ Đề! Đó là Bồ Tát đắc vô thượng bồ đề làm sự cứu độ cho thế gian.

Tu Bồ Đề! Bồ Tát đắc vô thượng bồ đề làm chỗ quay về cho thế gian như thế nào?

Chúng sinh phát sinh các pháp sinh, lão, bệnh, tử, ưu bi, khổ não. Bồ Tát có khả năng độ chúng sinh thoát khỏi các pháp sinh, lão, bệnh, tử, ưu bi, khổ não ấy.

Tu Bồ Đề! Gọi đó là Bồ Tát đắc vô thượng bồ đề làm chỗ quay về cho thế gian.

Tu Bồ Đề! Bồ Tát đắc vô thượng bồ đề làm nhà ở cho thế gian như thế nào?

Đó là Bồ Tát đắc vô thượng bồ đề không đắm trước nên thuyết pháp.

Bạch Đức Thế Tôn! Thế nào gọi là không đắm trước?

Tu Bồ Đề! Không trói, không mở, không sinh, không diệt đối với sắc, đó gọi là không đắm trước sắc. Không trói, không mở, không sinh, không diệt đối với thọ, tưởng, hành, thức đó gọi là không đắm trước thọ, tưởng, hành, thức.

Như vậy, này Tu Bồ Đề! Không trói, không mở tất cả pháp nên gọi là không đắm trước. Khi đắc vô thượng bồ đề, Bồ Tát có khả năng thuyết pháp ấy cho chúng sinh. Đó gọi là Bồ Tát làm nhà cho thế gian.

Bồ Tát đắc vô thượng bồ đề làm con đường rốt ráo cho thế gian như thế nào?

Tu Bồ Đề! Đó là tận cùng của sắc, không gọi là sắc. Tận cùng của thọ, tưởng, hành, thức không gọi là thọ, tưởng, hành, thức. Tướng cứu cánh của tất cả pháp cũng như vậy.

Bạch Đức Thế Tôn! Nếu tướng cứu cánh của tất cả pháp cũng như vậy thì Bồ Tát phải đắc vô thượng bồ đề.

Vì sao?

Vì trong ấy không có phân biệt.

Đúng vậy, đúng vậy, này Tu Bồ Đề! Trong đó không có phân biệt nên Bồ Tát quán như vậy, biết như vậy, tâm Bồ Tát không xao lãng. Do nghĩ như vậy nên khi đắc vô thượng bồ đề, Bồ Tát thuyết pháp cho chúng sinh.

Tu Bồ Đề! Đó gọi là Bồ Tát đắc vô thượng bồ đề làm con đường đưa đến tận nơi cho thế gian.

Bồ Tát khi đắc vô thượng bồ đề làm hòn đảo cho thế gian như thế nào?

Sắc vị lai đoạn sắc quá khứ. Thọ, tưởng, hành, thức vị lai đoạn thọ, tưởng, hành, thức quá khứ. Vì vị lai đoạn quá khứ nên tất cả pháp đều diệt tận gọi là tịch diệt, vi diệu, như thật, không điên đảo, Niết Bàn.

Tu Bồ Đề! Đó là Bồ Tát đắc vô thượng bồ đề làm hòn đảo cho thế gian.

Bồ Tát đắc vô thượng bồ đề làm người hướng dẫn cho thế gian như thế nào?

Này Tu Bồ Đề! Khi Bồ Tát đắc vô thượng bồ đề không vì sắc sinh diệt mới thuyết pháp, mà chỉ vì thật tướng nên mới thuyết pháp. Không vì thọ, tưởng, hành, thức sinh diệt mới thuyết pháp, mà chỉ vì thật tướng nên mới thuyết pháp. Không vì quả Tu Đà Hoàn, quả Tư Đà Hàm, quả A Na Hàm, quả A La Hán, Bích Chi Phật đạo, nhất thiết trí sinh diệt mới thuyết pháp, mà chỉ vì thật tướng nên mới thuyết pháp.

Tu Bồ Đề! Đó gọi là Bồ Tát khi đắc vô thượng bồ đề làm người hướng dẫn cho thế gian.

Bồ Tát khi đắc vô thượng bồ đề làm chỗ hướng đến cho thế gian như thế nào?

Khi Bồ Tát đắc vô thượng bồ đề vì chúng sinh nói sắc hướng đến không. Nói thọ, tưởng, hành, thức hướng đến không. Tất cả pháp đều hướng đến không nên không đến, không đi.

Vì sao?

Vì sắc là không nên không đến, không đi. Thọ, tưởng, hành, thức là không, nên không đến, không đi. Cho đến tất cả pháp đều là không, nên không đến, không đi. Tất cả pháp hướng đến không và không vượt qua sự hướng này. Chỗ hướng của các pháp là không hình tướng, không tạo tác, không khởi, không sinh vô sở hữu, hướng mộng, hướng vô lượng, vô biên, vô ngã, tịch tịnh, Niết Bàn, không hướng lui lại cũng không hướng đến.

Bạch Đức Thế Tôn! Ai có thể tin hiểu pháp đó?

Này Tu Bồ Đề! Trước đây Bồ Tát tu tập theo giáo pháp Như Lai nên thành tựu thiện căn, do đó mới có thể tin hiểu được.

Bạch Đức Thế Tôn! Tướng tin hiểu ấy như thế nào?

Tu Bồ Đề! Xa lìa tánh sân giận, ngu si, diệt trừ lòng ham muốn, đó là tướng tin hiểu. Như vậy, Bồ Tát có thể hiểu biết sự thâm sâu của bát nhã Ba la mật.

Bạch Đức Thế Tôn! Bồ Tát có thể tin hiểu sự thâm sâu của bát nhã Ba la mật, hướng đến như vậy là đạt đến tướng của sự hướng đến, có thể làm chỗ hướng đến cho vô lượng chúng sinh.

Đúng vậy, đúng vậy, này Tu Bồ Đề! Bồ Tát đạt đến hướng như vậy, có thể làm chỗ hướng đến cho vô lượng chúng sinh. Tu bồ đề! Đó gọi là Bồ Tát đắc vô thượng bồ đề làm chỗ hướng đến cho vô lượng chúng sinh.

Bạch Đức Thế Tôn! Việc làm của Bồ Tát thật khó khăn, có thể làm những việc trang nghiêm cao cả như vậy để độ vô lượng chúng sinh nhưng chúng sinh không thể chứng đắc.

Đúng vậy, đúng vậy, này Tu Bồ Đề! Việc làm của Bồ Tát thật khó khăn, vì độ vô lượng chúng sinh nên phát đại trang nghiêm, nhưng chúng sinh không thể chứng đắc.

Tu Bồ Đề! Bồ Tát phát đại trang nghiêm không vì sắc. Không vì thọ, tưởng, hành, thức. Không vì Thanh Văn hay Bích Chi Phật địa. Không vì nhất thiết trí. Không vì trang nghiêm tất cả pháp. Đó là Bồ Tát phát đại trang nghiêm.

Bạch Đức Thế Tôn! Bồ Tát có khả năng thực hành bát nhã Ba la mật thâm sâu như vậy thì không thể rơi vào Thanh Văn hay Bích Chi Phật địa.

Tu Bồ Đề! Ông hiểu biết nghĩa ấy như thế nào mà nói việc như vậy, nếu Bồ Tát thực hành bát nhã Ba la mật thâm sâu thì không rơi vào Thanh Văn hay Bích Chi Phật địa?

Bạch Đức Thế Tôn! Trong bát nhã Ba la mật sâu xa không có pháp tu, không có chỗ tu, không có người tu.

Vì sao?

Bạch Thế Tôn, vì trong bát nhã Ba la mật sâu xa không có pháp quyết định. Tu hư không là tu bát nhã Ba la mật, bạch Thế Tôn, không tu tất cả pháp là tu bát nhã Ba la mật, tu vô biên là tu bát nhã Ba la mật, tu không chấp trước là tu bát nhã Ba la mật.

Tu Bồ Đề! Nên lấy bát nhã Ba la mật sâu xa mà thử Bồ Tát không thoái chuyển. Nếu không tham trước bát nhã Ba la mật và không theo lý luận của người khác để có sự mong cầu, thì khi nghe nói bát nhã Ba la mật sâu xa sẽ không lo, sợ, không bỏ mất, không thoái lui, tâm vui vẻ, nên biết đó là Bồ Tát không thoái chuyển. Vì vị ấy đời trước cũng đã từng nghe bát nhã Ba la mật sâu xa.

Vì sao?

Vì khi nghe nói bát nhã Ba la mật thâm sâu, Bồ Tát không lo, sợ, không bỏ mất, không thoái lui. Nên biết đó là Bồ Tát không thoái chuyển.

Bạch Đức Thế Tôn! Nếu Bồ Tát nghe nói bát nhã Ba la mật sâu xa không lo, sợ, không bỏ mất, không thoái lui.

Phải nên quán thế nào?

Tu Bồ Đề! Bồ Tát ấy nên theo tâm nhất thiết trí để quán bát nhã Ba la mật.

Bạch Đức Thế Tôn! Thế nào gọi là dùng tâm nhất thiết trí để quán?

Tu Bồ Đề! Quán theo hư không gọi là theo tâm nhất thiết trí để quán bát nhã Ba la mật.

Tu Bồ Đề! Dùng tâm nhất thiết trí để quán tức chẳng phải quán.

Vì sao?

Vì vô lượng là nhất thiết trí, vô lượng tức là không có sắc, không có thọ, tưởng, hành, thức, không trí, không tuệ, không đạo, không đắc, không quả, không sinh, không diệt, không tạo tác, không người tạo tác, không phương, không hướng, không trụ, không lượng, đến vô số vô biên.

Tu Bồ Đề! Như hư không vô lượng, nhất thiết trí cũng vô lượng, không có pháp có thể đắc cũng không có người đắc, không thể lấy sắc để đắc, không thể lấy thọ, tưởng, hành, thức để đắc, không thể lấy bố thí Ba la mật để đắc, không thể lấy trì giới Ba la mật để đắc, không thể lấy nhẫn nhục Ba la mật, tinh tấn Ba la mật, thiền Ba la mật, trí tuệ Ba la mật để đắc.

Vì sao?

Vì sắc tức là nhất thiết trí. Thọ, tưởng, hành, thức là nhất thiết trí. Bố thí, trì giới, nhẫn nhục, tinh tấn, thiền định, trí tuệ Ba la mật là nhất thiết trí.

Khi ấy, các Thiên Tử Cõi Dục, Cõi Sắc bạch Đức Phật: Bạch Đức Thế Tôn! Bát nhã Ba la mật thật thâm sâu khó hiểu, khó biết.

Phật dạy: Đúng vậy, đúng vậy, này Chư Thiên Tử, bát nhã Ba la mật rất sâu xa thật khó hiểu, khó biết, vì thế ta muốn thinh lặng không thuyết pháp và nghĩ: Pháp ta đắc được, trong pháp đó không có người đắc, không có pháp có thể đắc, không có chỗ dụng pháp để có thể đắc.

Các pháp tướng như vậy rất sâu xa, như hư không rất sâu xa, nên pháp đó rất sâu xa. Ta thâm đạt vi diệu nên tất cả pháp rất sâu xa. Không đến, không đi nên tất cả các pháp rất sâu xa.

Chư Thiên Tử ở Cõi Dục và Cõi Sắc bạch Phật: Hy hữu thay, bạch Đức Thế Tôn! Pháp của Ngài giảng, tất cả thế gian khó có thể tin được, thế gian thì tham đắm còn pháp của Ngài nói ra thì không tham đắm.

***

Tổng hợp