Phật Thuyết Kinh Xuất Diệu - Phẩm Chín - Phẩm Hạnh - Tập Hai

Giảng giải: Tôn Giả Pháp Cứu

PHẬT THUYẾT KINH XUẤT DIỆU

Giảng giải: Tôn Giả Pháp Cứu

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Trúc Phật Niệm, Đời Dao Tần  

PHẨM CHÍN

PHẨM HẠNH  

TẬP HAI  

Chê oán người lành: Hoặc có người lương thiện, tâm thích tu học, nhưng áo không đủ che thân, cơm không no bụng, bị kẻ ngu coi thường, họ che lấp đức hạnh tốt của người này, không cho hiển bày ra được.

Bởi tội lỗi ấy nên kẻ ngu phải chịu khổ trong một trăm ba mươi sáu địa ngục. Từ ngục này qua ngục khác, phải chịu biết bao khổ não không thể kể xiết, thức ăn là đồng sôi, nhà ở là vạc nước sôi, máu mủ tanh hôi là bữa ăn thịnh soạn, tủy não là phấn sáp.

Hết tội địa ngục thì đọa vào loài súc sanh, chịu nhiều thân hình, chí thú khác nhau, hoặc cao, hoặc thấp, ăn cỏ ăn rơm mà phải gánh vác nặng nhọc. Tất cả đều do xung đột mà ra. Nếu đọa vào loài ngạ quỷ thì chỉ ăn không khí, rồi bị dao sắt đâm thủng bụng. Hơi trong bụng tuôn ra rồi chảy trở vào đầu bụng, giống như La cốc quán không, trong ngoài đều hiện rõ ngoài.

Cho nên nói: Chê bai, oán ghét người lương thiện, lấy cong vạy để đối đãi người hiền sĩ.

Buộc tội người ấy: Việc mình đã làm theo thân như bóng theo hình. Trôi lăn trong năm đường ác chịu vô lượng khổ não. Đến bất cứ nơi nào cũng không thoát khỏi bốn trói, năm kết. Dù được làm người thì thường bị giam nhốt trong ngục tù, thân bị tra khảo, đánh đập, muốn chết cũng không được.

Cho nên nói:

Buộc tội lỗi cho người ấy,

Là tự gieo mình vào vực sâu.

Việc làm của người

Có tốt có xấu

Đều là do mình

Không bao giờ mất.

Việc làm của người: Tất cả các loài chúng sinh có hình tướng này, tâm nghĩ, miệng nghĩ, thân nghĩ, ý nghĩ.

Cho nên nói: Việc làm của người.

Có tốt có xấu: Hoặc thiện, bất thiện, hoặc tốt, hoặc xấu, hoặc khổ, hoặc vui, hoặc đau khổ, đau vui. Thiện và ác ấy do bởi hành động mà ra.

Cho nên nói: Có tốt có xấu.

Đều là do mình: Người làm thiện làm ác, hoặc tốt, hoặc xấu, hoặc khổ, hoặc vui đều có quả báo không thể trốn tránh được. Làm lành thì sinh lên Cõi Trời. Làm ác thì đọa xuống địa ngục.

Cho nên nói: Đều là do mình.

Không bao giờ mất: Việc làm thiện, ác như bóng theo hình, chịu oan đối do hành động, không bao giờ mất. Dù cho Trời tan, đất sụp, núi Tu Di sập đổ, nước biển khô, cạn, Trời Trăng rơi rụng, các vì sao biến mất đi nữa, nhưng quả báo thiện, ác vẫn không mất đi bao giờ.

Cho nên có bài tụng rằng:

Động chuyển, co duỗi

Bóng luôn theo thân

Hoặc đi hoặc đứng

Không rời khỏi thân

Bóng luôn theo hình

Hình cũng theo bóng

Do làm thiện, ác

Không hề lìa nhau

Không bao giờ mất.

Người giữ điều tốt

Biết việc nên làm

Chớ chấp việc ấy.

Người cũng chết mất.

Người giữ điều tốt: Người biết tự sửa đổi thân mình, không nghĩ đến điều hay dở của kẻ khác, cũng không chê cười ai, biết chọn lấy những điều cốt yếu. Nếu gian dối, không thật đối với người thì trong trăm ngàn đời nơi kia sinh nơi đây, thường bị người xem thường, xoay vần chịu quả báo, bị trói buộc không thoát được.

Tùy theo những gì mình đã làm mà chịu quả báo, như trồng hạt đắng thì trổ trái đắng, trồng hạt ngọt thì trổ quả ngọt. Quả báo thiện ác cũng như thế. Làm lành thì sinh lên Cõi Trời, làm ác thì đọa xuống địa ngục.

Cho nên nói:

Người giữ điều tốt,

Biết việc nên làm,

Chớ chấp việc ấy,

Người cũng chết mất.

Không khởi làm ác

Như lính bị chém

Dẫn đi không biết

Đã đọa đường ác

Sau chịu khổ báo

Mới biết nghiệp trước.

Không khởi làm ác: Người ngu trong suy nghĩ về điều lành. Họ thường nghĩ về mười việc ác như sát sinh, dâm dật…

Cho nên nói: Không khởi làm ác.

Như lính bị chém: Không bao giờ có trở lại thân hình như cũ và tâm được trở lại.

Vì người ngu nghĩ như vậy: Đàn việt thí chủ vốn tự nghèo thiếu, còn kẻ keo kiệt ganh ghét thì lại giàu có. Do đó, người ngu thấy vậy chê cười. Cứ khư khư chấp chặt tâm không khai ngộ.

Cho nên nói: Không khởi làm ác, như lính bị chém.

Dẫn đi không biết, đã đọa đường ác: Không biết những việc làm thiện và ác trong đời này và đời sau, không nghĩ về sau sẽ không có ai che chở cho mình.

Cho nên nói: Dẫn đi không biết, đã đọa đường ác.

Sau chịu khổ báo, mới biết nghiệp trước: Thuở xưa, có vị cư sĩ sai người nhà làm thịt chim trĩ nấu ăn. Họ bỏ thịt chim trĩ vào nồi rồi mới nhóm lửa. Tình cờ có con rắn độc rớt trong nồi ấy. Theo cách ăn của người cư sĩ thì trước phải hỏi thầy.

Thầy bảo: Món ấy không nên ăn.

Nhưng cư sĩ không nghe lời thầy bảo, cứ ăn. Qua đêm nọc rắn độc bắt đầu phát sinh tác dụng.

Cư sĩ bèn hỏi thầy, thầy bảo: Vì không nghe lời ta nên mới ra nông nỗi này.

Lúc ấy vị thầy liền nói bài kệ:

Ham vị mới trúng độc

Không nghe lời ta bảo

Khốn đốn vì chất độc

Giờ mới tự biết ra.

Lúc bấy giờ, Đức Thế Tôn nói với hội chúng: Nên làm điều này, không nên làm điều kia. Người làm ác, chết đọa vào địa ngục. Người tu làm việc lành được phước sinh lên Cõi Trời. Nhưng đã từ lâu, chúng sinh trong đời này, không nghĩ đến việc vô thường biến đổi, không nghe theo lời dạy rốt ráo chân thật của Như Lai, cho ác là thiện, cho phải là quấy.

Bấy giờ Đức Thế Tôn liền nói bài kệ:

Tâm ngu không mở tỏ

Quen ác, không nghe ta

Chịu khổ đau địa ngục

Mới nhớ lời chân thật.

Sau chịu khổ báo, mới biết nghiệp trước: Ở địa ngục bị lửa nóng thiêu đốt đau khổ, ở ngạ quỷ thì bị khổ đói, ở súc sanh thì thường chịu khổ chở nặng.

Cho nên nói:

Sau chịu khổ báo,

Mới biết nghiệp trước.

Hung dữ ngang ngược

Chìm dần tội ác

Ham làm điều ác

Tội báo tự đến.

Thuở ấy, Đức Phật ngự trong khu lâm viên Kỳ Đà Cấp Cô Độc, thuộc thành Xá Vệ.

Lúc ấy vua nước Câu Tát La là Ba Tư Nặc.

Khi ngồi trên lầu vắng lặng, vua tự suy nghĩ rằng: Vì sao chúng sinh không tự suy nghĩ về mình?

Rồi vua lại suy nghĩ tiếp: Có những người từ thân, miệng, ý nghĩ đều xấu xa điên đảo, ấy là người không biết tự nghĩ về mình.

Thế nào là chúng sinh tự nghĩ về mình?

Nếu có chúng sinh thân, miệng, ý thực hành sự thanh tịnh thì đó là người biết tự suy nghĩ về mình. Lúc ấy, trên lầu cao vắng lặng, vua liền đứng dậy, cho sửa soạn xa giá quý báu cùng đoàn hộ giá đến chỗ Đức Phật. Đến nơi, vua lạy sát đất chân Phật rồi ngồi qua một bên.

Giây lát, vua từ chỗ ngồi đến trước Phật bạch: Mới đây, ngồi trên lầu cao vắng lặng con nảy sinh ý nghĩ:

Chúng sinh nào tự suy nghĩ về mình?

Chúng sinh nào không tự suy nghĩ về mình?

Lúc ấy Thế Tôn của con cũng có những suy nghĩ trùng hợp như thế. Có các chúng sinh từ thân miệng, ý nghĩ điều điên đảo xấu xa, ấy là người không tự suy nghĩ về mình.

Thế nào là chúng sinh tự suy nghĩ về mình?

Nếu có chúng sinh thân, miệng, ý thực hành sự thanh tịnh, ấy là người tự suy nghĩ về mình.

Lúc bấy giờ, Đức Phật bảo vua Ba Tư Nặc: Đúng thế, đúng như lời Đại Vương nói. Có các chúng sinh thân, miệng, ý không thanh tịnh, đó là họ không biết tự suy nghĩ về mình. Còn người từ thân, miệng, ý đều thanh tịnh là người biết tự suy nghĩ về mình.

Vì sao?

Đại Vương nên biết, có các chúng sinh không tự suy nghĩ về mình, đó là tự làm tổn giảm, sinh ra các pháp bất thiện. Có các chúng sinh thân, miệng, ý thực hành sự thanh tịnh thì tự vì mình.

Vì sao?

Vì người ấy tu hạnh thanh tịnh.

Lúc bấy giờ Tôn Giả Mã Thanh liền nói bài kệ này:

Người quen làm điều ác

Không nghĩ tội đời sau

Làm ác chịu tai ương

Hại thân mãi không thôi.

Cho nên nói: Hung dữ ngang ngược, chìm vào tội ác, ham làm điều ác, tội báo tự đến, sinh vào nơi nào cũng phải chịu quả báo xấu ác. Sinh vào địa ngục thì chịu khổ vô lượng do bị đánh bằng roi, bằng gậy. Sinh trong ngạ quỷ khổ vì ngu mê. Sinh trong súc sanh thì phải chịu khổ đền tội. Nếu sinh lên làm người thì khổ vì thiếu giác quan.

Cho nên nói:

Ham làm điều ác,

Tội báo tự đến.

Người làm việc ác

Không thể tự giác

Ngu si quá mạnh

Sau chịu khổ độc.

Người làm việc ác, không thể tự giác: Phàm phu ngu mê thường có tâm mê lầm, buông lung làm việc ác, không chịu sửa đổi, cũng không biết qua kiếp sau phải chịu quả báo, cũng như có người đi trên đường núi hiểm trở, hai bên là vực thẳm, chỉ nhắm mắt mà đi, nào biết gì đến nguy hiểm hoặc phải bỏ mạng. Kẻ phàm phu cũng lại như vậy.

Người ta mù quáng không có hiểu biết, cũng không biết về sau phải chịu quả báo.

Cho nên nói: Người làm việc ác, không thể tự giác.

Ngu si quá mạnh, sau chịu khổ độc: Người hiểu biết có mắt sáng trông nhìn, giống như con đường đi duy nhất có hố lửa đang cháy. Có người đi qua đó nhưng không rõ đường.

Người có mắt sáng bèn chỉ bảo cho người đi đường kia rằng: Giữa đường có hố lửa to, ông không nên đi qua đó. Các anh nên ngừng lại đây, chớ nên đi nữa. Những người này đã quyết chí nên không tin lời người có mắt sáng nên đều tiếp tục đi và đều rơi xuống hố lửa hết. Họ khổ đau dữ dội, kêu Trời gọi đất, ăn năn không còn kịp nữa.

Tự nói với nhau rằng: Người hiểu biết đã dạy bảo nhưng chúng ta không chịu nghe lời.

Nay chịu đọa khổ thế này biết trách ai đây?

Chúng sinh này sống điên đảo cũng như vậy. Người nào một mực đi tới sẽ bị người hiểu biết quở trách, ngăn cản không cho đi tới, e sẽ gặp nhiều gian nan, nhiều khổ sở. Nếu các anh vẫn bước tới, chắc chắn sẽ gặp tai nạn, không thể tránh khỏi.

Cho nên nói:

Ngu si quá mạnh,

Sau chịu khổ độc.

Người làm việc ác

Trở lại đốt mình

Khóc nước mắt tuôn

Đời sau chịu báo.

Người làm việc ác: Hoàn toàn là việc ác, bất thiện, không đáng nghĩ nhớ, không đáng vui.

Cho nên nói: Người làm việc ác.

Trở lại đốt mình: Nếu người biết sửa đổi, biết có sầu buồn khổ não, đêm ngày lo nghĩ đưa đến phiền não.

Cho nên nói: Người làm việc ác, trở lại đốt mình.

Khóc nước mắt tuôn: Đêm ngày buồn khóc, đầu tóc rối bời, cất tiếng buồn khóc.

Cho nên nói: Khóc nước mắt tuôn.

Đời sau chịu báo: Chịu khổ vô lượng, không đáng yêu thích và lại có vô số sầu lo khổ não gian nan, trăm ngàn buồn tủi.

Cho nên nói:

Đời sau chịu báo.

Người lành làm đức

Một ngày thêm nhiều

Quyết tâm làm lành

Phước tự nhiên đến.

Người lành làm đức: Giống như có người thực hành đến nơi đến chốn thì được Trời, người cung kính, khen ngợi công đức, đề cao việc thiện ấy. Khắp nơi đều nghe biết, vô số người đến cúng dường.

Cho nên nói: Người lành làm đức.

Ngày một thêm nhiều: Đêm ngày luôn có niềm vui, không chút sầu lo. Tâm ý hân hoan, không có gì bực bội.

Cho nên nói: Ngày một thêm nhiều.

Quyết tâm làm lành, phước tự nhiên đến: Nếu sinh lên Cõi Trời thì phước đức tự nhiên đến, trăm ức cung điện, năm màu đen vàng, vui sướng không cùng cực. Nếu sinh làm người thì hưởng năm thứ dục lạc, vui với đàn ca xướng hát. Tâm ý luôn hân hoan, thanh thoát, không khởi loạn tưởng.

Cho nên nói: Quyết tâm làm lành, phước tự nhiên đến.

Cười đùa là ác

Thân cứ việc ấy

Kêu khóc thọ báo

Tùy việc tội đến.

Cười đùa là ác nghĩa: Hành động thiện, ác đều có nặng nhẹ. Tội mà thân, miệng, ý gây ra không phải chỉ có một thứ. Hoặc chính mình cười đùa làm ác, gây phiền nhiễu cho chúng sinh, không được ở yên ổn. Hoặc dùng những thứ như gạch đá, dao gạy gây tổn thương cho nhau.

Hoặc hội họp nhau cãi lẫy rồi đưa đến kiện thưa, giống như người đời ưa chơi đá gà, đấu dê, chọi trâu, đấu lạc đà, người đấu, đấu voi, hoặc mắng chửi nhau. Thấy những chuyện ấy, người ta vui sướng không kể xiết, nếu lúc chết đi kêu khóc chịu khổ.

Cho nên nói:

Cười đùa là ác,

Thân đã gây ra,

Kêu khóc thọ báo,

Tùy việc tội đến.

Ác không báo ngay

Như vắt sữa bò

Tội rình trong tối

Như tro phủ lửa.

Làm ác không đưa đến quả báo: Người làm ác không phải quả báo đến ngay. Ngày xưa, nước nọ có tục lệ kỳ lạ là khi sinh con, phải đặt nó vào máng cỏ. Nếu lấy cỏ đó để vào trong sữa, thì sữa liền thành lạc, không bị hư theo thời tiết.

Cho nên nói: Làm ác quả báo không đến ngay, như vắt sữa bò.

Nếu không như thế thì nghĩa ấy như thế nào?

Đáp rằng: Đối với kẻ ngu si thì bị phiền não thiêu đốt rồi mới tỉnh ngộ.

Tội rình trong tối, như tro phủ lửa: Giống như rắc tro lên than, người không biết, đi qua, dẫm lên đó, dần dần sức nong truyền tới, mới biết là lửa đã phỏng chân, hạng chúng sinh này cũng lại như thế. Đang khi làm ác thì trong tâm vui sướng. Nếu chết rồi, thì đọa vào đường ác, hình phạt bằng năm thứ khổ độc, chừng ấy tự tỉnh, mới hay là tội đã đến.

Cho nên nói:

Tội rình trong tối,

Như tro phủ lửa.

Ác không báo ngay

Như gươm bén kia

Không nghĩ đời sau

Phải chịu báo ấy.

Ác không báo ngay: Có người quen sống theo gốc rễ tội ác, khi sống được trăm tuổi thì họ ỷ mình sống lâu và cho rằng mình không có tội gì.

Họ bảo nhau rằng: Người làm ác thì ai cũng nói là có tội, nhưng tôi làm ác thì lại sống lâu.

Có những người hàng thịt, thợ săn sinh tâm phỉ báng rằng: Sa Môn Cù Đàm không có đức hạnh chân thật, thích nói dối, hư vọng muôn điều.

Cù Đàm dạy đệ tử rằng: Ai sát sinh, hại đến người vật thì sau khi chết bị đọa vào địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh, chịu khổ vô lượng.

Bởi thế, nên Đức Thế Tôn nói bài kệ như vậy:

Làm ác, ác trói cột

Làm ác không tự biết

Cực ác, biết ác đến

Chịu cội nguồn của ác.

Đã nghe Phật dạy như vậy, nhưng tên hàng thịt nọ vẫn không sửa đổi.

Cho nên nói: Ác không báo ngay, như vắt sữa bò, không nghĩ đời sau, phải chịu báo ấy. Khi báo đến cùng lúc với ngục tối, trước mặt mới biết là ác, lại phải trải qua các đường địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh.

Cho nên nói:

Không nghĩ đời sau,

Phải chịu báo ấy.

Như sắt sinh sét

Sét lại ăn sắt

Ác sinh từ tâm

Trở lại hại thân.

Như sắt sinh sét: Như thanh sắt mới và tấm gương trong sáng, hoàn toàn trong sạch không dính chút bụi nhơ. Nhưng người nọ đem sắt cất giấu không kỹ, hoặc chôn dưới đất hoặc để nơi ẩm thấp nên sinh rỉ sét.

Đến nỗi vừa chạm đến là hư nát, không còn dùng vào việc gì được nữa. Giống như người mang dao bén, ai nấy kinh sợ, y luôn mang theo mình để phòng thân, không rời nó. Nhưng lúc đó, anh lại bỏ quên, cất không kỹ nên nó bị rỉ sét, chất sắt không còn, khi tìm lại được thì nó không còn giá trị gì, một khi đã bị rỉ sét thì không còn dùng nữa.

Cho nên nói: Như sắt sinh sét, sét trở lại ăn sắt. Người tu hành cũng lại như thế. Vì bị tham dục che bít, không nghĩ đến tai ương khổ não đời sau, sống với bọn ác tri thức, không kết bạn với người lành. Vì lý do ấy mà tự phá hoại căn lành, không tu phạm hạnh, dâm dật bất tịnh, tự mình vời lấy tai họa, chịu quả báo khổ đau.

Cho nên nói: Ác sinh từ tâm, trở lại hại thân.

***

Tổng hợp