Phật Thuyết Kinh Xuất Sinh Bồ đề Tâm - Phần Hai

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Xà Na Quật Đa, Đời Tùy

PHẬT THUYẾT

KINH XUẤT SINH BỒ ĐỀ TÂM

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Xà Na Quật Đa, Đời Tùy  

PHẦN HAI  

Lại nữa, sao gọi là bồ đề của Vô Thượng, Chánh Giác?

Nếu các thiện nam, thiện nữ tự phát tâm cầu đạo quả Vô Thượng, Chánh Đẳng, Chánh Giác, lại cũng chỉ dẫn người khác phát tâm như thế đã khiến họ được an trụ, lại giảng nói Kinh Điển như vậy, chỉ cho họ thọ trì, thân cận với hàng Phú già la, thừa sự cúng dường, có người thọ sinh hoặc không thọ sinh đều cung kính, sinh tâm tùy hỷ.

Giải thoát như vậy là tự lợi, lợi tha, vì đem lại lợi ích cho nhiều người, vì tạo an lạc cho nhiều người, vì thương xót thế gian, tạo lợi ích an lạc cho các hàng Trời, người, nên gọi là bồ đề của Vô Thượng, Chánh Giác.

Do ý nghĩa gì được gọi là Vô Thượng, Chánh Đẳng Bồ Đề?

Vì ngoài pháp này ra, không có pháp thù thắng nào có thể cầu đạt, do đó gọi là Vô Thượng, Chánh Đẳng Bồ Đề.

Đức Thế Tôn muốn lặp lại ý nghĩa trên nên nói kệ:

Tứ phát tâm bồ đề

Không dạy người thọ trì

Nhân nơi tâm lực mình

Rồi sau vào Niết Bàn,

Do gắng sức tự lợi

Không dạy người thọ trì

Thế nên gọi Sa Môn

Con Phật thầy tối thắng.

Người phát tâm bồ đề

Giáo hóa sinh hoan hỷ

Cho nên tự được đạo

Biết quả báo như vậy,

Tự độ không độ tha

Phước điền trong Chư Tiên

Được gọi là Duyên Giác

Bà La Môn nên biết,

Tự phát tâm bồ đề

Giải thoát nhiều chúng sinh

Vì đời tạo lợi ích

Nên gọi Phật, Đạo Sư.

Tự thành tựu lợi ích

Lại dạy người giải thoát

Cả hai không sai khác

Nên gọi không nghĩ bàn.

Bấy giờ, Bà La Môn Ca Diếp bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Giải thoát đối với giải thoát có sai biệt chăng?

Phật đáp: Này Bà La Môn! Giải thoát đối với giải thoát không có sai biệt. Đạo với đạo không có sai biệt. Thừa với thừa không có sai biệt. Ví như nơi quốc lộ có xe voi, xe ngựa, xe lừa, các loại xe kia lần lượt đi trên đường ấy, cùng đến một thành.

Này Bà La Môn! Ý ông nghĩ sao?

Các loại xe như vậy có sai biệt chăng?

Bà La Môn thưa: Bạch Đại Đức Thế Tôn! Các loại xe ấy thật sự là có sai biệt.

Phật nói: Đúng vậy, đúng vậy! Này Bà La Môn! Thừa Thanh Văn, thừa Bích Chi Phật, thừa Vô Thượng, Chánh Đẳng Bồ Đề có sai biệt nhưng đạo cùng với giải thoát thì không có sai biệt.

Này Bà La Môn! Ví như nơi sông Hằng có ba hạng người đều từ bờ bên này sang tới bờ bên kia. Người thứ nhất dùng cỏ kết làm bè dựa vào đấy mà vượt qua. Người thứ hai hoặc dùng phao nổi, hoặc dùng thuyền nan mà vượt qua. Người thứ ba dùng thuyền lớn cho vào sông trong thuyền này lại chở hàng trăm ngàn người.

Người thứ ba ấy lại chỉ dẫn con trai lớn của mình sắp đặt giữ gìn mọi chuyến qua lại của thuyền, hễ có bao nhiêu chúng sinh đến thì phải đưa họ từ bờ bên này sang bờ kia, vì nhằm tạo lợi ích cho nhiều người.

Này Bà La Môn! Ý ông nghĩ sao?

Những người qua bờ bên kia có sai biệt chăng?

Bà La Môn đáp: Thưa Thế Tôn, không!

Đức Phật lại hỏi: Này Bà La Môn! Sự chuyên chở này và sự chuyên chở kia có sai biệt không?

Bà La Môn đáp: Những sự chuyên chở ấy thật sự là có sai biệt.

Phật nói: Đúng vậy, đúng vậy! Này Bà La Môn! Thừa Thanh Văn, thừa Bích Chi Phật, thừa Vô Thượng, Chánh Đẳng Bồ Đề, thật sự là có sai biệt.

Này Bà La Môn! Như người thứ nhất, nhờ vào bè cỏ nên từ bờ bên này vượt sang bờ bên kia, chỉ có một mình. Nên biết như vậy là bồ đề của Thanh Văn. Người thứ hai hoặc nhờ vào phao nổi, hoặc nhờ nơi thuyền nan nên từ bờ bên này sang bờ bên kia.

Nên biết như vậy là bồ đề của Bích Chi Phật. Người thứ ba thành tựu thuyền lớn, cùng chở được nhiều người từ bờ bên này sang bờ bên kia. Nên biết như vậy là bồ đề của Như Lai.

Lúc này, Đức Thế Tôn muốn lặp lại nghĩa trên nên nói kệ rằng:

Đường và giải thoát không có hai

Nhưng các thừa đều có sai biệt

Người trí nên so sánh như vậy

Cần chọn thừa tối thắng, tối thượng.

Các pháp dạy như vậy

Đức Phật nói lời này

Chọn lựa các pháp rồi

Người trí cần phải học.

Bà La Môn Ca Diếp lại thưa: Bạch Thế Tôn! Đại Bồ Tát hành trì như thế nào, niệm trụ như thế nào để đến đại thừa?

Đức Phật đáp: Này Bà La Môn! Ông hãy lắng nghe về ý nghĩa này. Nếu các Đại Bồ Tát như niệm tu hành để đạt đến đại thừa.

Này Bà La Môn! Nếu các thiện nam, thiện nữ tự phát tâm bồ đề, cũng chỉ dẫn cho người khác phát tâm bồ đề, chính mình vui trong việc tu hành, lại khuyến khích người khác tu tập, an trụ, vui thích trong việc tu hành, lại vì họ mà giải thích ý nghĩa của Kinh. Những người Phú Già La như vậy không đến thân cận để thừa sự tiếp nhận, nên dùng bốn Nhiếp pháp nhằm giáo hóa họ.

Những gì là bốn nhiếp pháp?

Đó là bố thí, ái ngữ, lợi hành và đồng sự.

Đức Thế Tôn muốn lặp lại nghĩa trên nên nói kệ:

Đủ mọi bố thí lớn tất cả vật sở hữu

Vì muốn thâu nhận người

Bồ Tát, bậc vô úy

Thị hiện dắt dẫn đường

Chúng sinh không chỗ nương

Nên dùng lời diệu, thiện

Thường thường an ủi họ.

Mình, người đều an lạc

Người sinh nơi cõi lành

Ngày đêm luôn tùy thuận

Các chúng sinh như vậy.

Không tin, khiến họ tin

Pháp giới, khuyên trụ giới

Keo kiệt, dạy bố thí

Mong lợi ích tất cả.

Dạy người hành bồ đề

Luôn tinh tấn bền chắc

Cùng với việc lợi ích

Người trí như lời hành.

Người trí tuệ như vậy

Đạo sư của Bồ Tát

Việc làm của người trí

Thường ưa pháp đại thừa.

Dũng mãnh là tối thắng

Người trí cần phải học

Do pháp thù thắng kia

Tối thượng đến bờ giác.

Bà La Môn Ca Diếp dùng kệ tụng bạch Phật:

Đại đức dạy pháp tu

Bồ Tát, các Đạo Sư

Nên học theo hạnh này

Đạt đến Lưỡng Túc Tôn.

Vì con nói pháp tu

Và chỗ nương các hạnh

Giác ngộ rộng bao la

Thương xót vì con nói.

Đức Thế Tôn bảo Bà La Môn Ca Diếp: Hay thay! Này Bà La Môn!

Các Bồ Tát có ba thứ hạnh là: Thiên hạnh, Phạm hạnh và Thánh hạnh.

Này Bà La Môn! Sao gọi là Thiên hạnh?

Nếu có Thiện Nam, Thiện Nữ đem thân nghiệp hành từ, khẩu nghiệp hành từ, ý nghiệp hành từ hành hóa khắp vô lượng Thế Giới ở phương Đông, đầy đủ, trọn vẹn. Lại có thể khéo đi vào các phương Nam, Tây, Bắc, bốn hướng và phương trên, dưới, đều đem thân nghiệp hành từ, khẩu nghiệp hành từ và ý nghiệp hành từ đầy đủ khắp tất cả. Đây gọi là Thiên hạnh.

Sao gọi là phạm hạnh?

Đó là bốn Tâm vô lượng: Từ, bi, hỷ, xả. Đây gọi là phạm hạnh.

Này Bà La Môn! Sao gọi là Thánh hạnh?

Là ba cửa giải thoát: Không, vô tướng, vô nguyện. Đây gọi là Thánh hạnh.

Đức Thế Tôn muốn lặp lại nghĩa trên nên nói kệ:

Dũng mãnh hành tinh tấn

Đạo sư của Bồ Tát

Nếu có đủ Thiên hạnh

Là người ưa giác ngộ.

Thánh hạnh và Phạm hạnh

Hạnh này Bậc Thánh nói

Nếu có người tu hành

Nhất định đạt bất động.

Bà La Môn Ca Diếp lại dùng kệ bạch Phật:

Con thích pháp giác ngộ

Nay hỏi Đại Đạo Sư

Các vị này đời sau

Tập các hạnh thế nào?

Vì chúng sinh đời sau

Nên con hỏi Thế Tôn

Ở trong bồ đề Phật

Ý con không phân biệt

Vì lợi ích chúng sinh

Nay con phát đạo tâm.

Đức Thế Tôn dùng kệ tụng đáp Bà La Môn Ca Diếp:

Nói Tu Đa La này

Khiến phát bồ đề lớn

Phạm chí, Phật bồ đề

Chưa từng có phân biệt.

Nói Tu Đa La này

Khiến phát bồ đề lớn

Nên đoạn mọi nghi ngờ

Tùy thuận chúng sinh hỏi.

Nói Tu Đa La này

Khiến phát bồ đề lớn

Đoạn trừ tất cả nghi

Khen ngợi các chúng sinh.

Người được nghe Kinh này

Nên vào đời vị lai

Thực hành bố thí lớn

Bố thí đến bờ kia.

Người được nghe Kinh này

Nên vào đời vị lai

Giữ giới được trọn vẹn

Giữ giới đến bờ kia.

Người được nghe Kinh này

Nên vào đời vị lai

Hành nhẫn vì chúng sinh

Nhẫn nhục đến bờ kia.

Người được nghe Kinh này

Nên vào đời vị lai

Tinh tấn vì chúng sinh

Tinh tấn đến bờ kia.

Người được nghe Kinh này

Nên vào đời vị lai

Thường nhập các thiền định

Thiền định đến bờ kia.

Người được nghe Kinh này

Nên vào đời vị lai

Vì người cầu thắng trí

Trí tuệ đến bờ kia.

Từng làm việc cúng dường

Thương xót các chúng sinh

Được nghe Kinh Điển này

Đời sau đạt đến đích.

Tỳ Kheo trụ Lan nhã

Ý cầu Phật bồ đề

Người được nghe Kinh này

Đi sau mà đến trước.

Quá khứ số ức Phật

Đã trì Kinh Điển này

Vì lợi các Bồ Tát

Phát khởi ý mong muốn.

Nếu có Bà La Môn

Ham thích Phật bồ đề

Lúc ấy được tin tưởng

Kinh này đến với họ.

Ta thấy các chúng sinh

Tất rõ nẻo hành

Cũng biết luôn tên tuổi

Ta thấy đều không ngại.

Tất cả mong nên đủ

Người đời sau lầm

Sợ họ sinh các lỗi

Vì thế nên nói ít.

Bà La Môn Ca Diếp lại dùng kệ bạch Phật:

Đại đức khéo thọ trì

Khiến sinh ý rộng lớn

Đại trượng phu đời này

Không lâu con sẽ làm.

Quá khứ và vị lai

Những gì Đạo Sư nói

Vì họ sinh thiện lợi

Nên trụ nơi bồ đề.

***

Tổng hợp