Phật Thuyết Kinh đại Bát Nhã Ba La Mật đa - Hội Thứ Hai - Phẩm Năm Mươi Mốt - Phẩm điều Phục Tham đẳng

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần

PHẬT THUYẾT KINH 

ĐẠI BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần  

HỘI THỨ HAI  

PHẨM NĂM MƯƠI MỐT

PHẨM ĐIỀU PHỤC THAM ĐẲNG  

Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Người nào đối với bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế thường sanh tịnh tín và thắng giải?

Phật dạy: Thiện Hiện! Đại Bồ Tát nào đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề, đối với tâm cầu hướng đến, tinh tấn tu tập bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, bát nhã Ba la mật đa.

Đã từng cúng dường trăm ngàn, vô số Đức Phật, ở chỗ Chư Phật tu phạm hạnh lâu dài, phát thệ nguyện rộng, thiện căn thuần thục, được vô lượng bạn lành giúp đỡ, hộ niệm, mới có thể đối với bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế thường sanh tịnh tín và thắng giải.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Nếu Đại Bồ Tát thường đối với bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế sanh tịnh tín và thắng giải, thì tâm Đại Bồ Tát này tánh như thế nào, tướng như thế nào, hình trạng như thế nào, dung mạo như thế nào?

Phật dạy: Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát đối với bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế sanh tịnh tín và thắng giải thì tâm Bồ Tát lấy sự điều phục tham, sân, si và xa lìa tham, sân, si làm tánh, làm tướng, làm hình trạng, làm dung mạo.

Lại nữa, Thiện Hiện! Tâm Đại Bồ Tát này lấy điều phục tham, sân, si và không tham, sân, si, xa lìa tham, sân, si và không tham, sân, si làm tánh, làm tướng, làm hình trạng, làm dung mạo.

Thiện Hiện! Đại Bồ Tát nào thành tựu tánh, tướng, hình trạng, dung mạo như thế thì tâm mới có thể đối với bát nhã Ba la mật đa thường sanh tịnh tín và thắng giải.

Khi ấy, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Đại Bồ Tát nào thường đối với bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế sanh tịnh tín và thắng giải thì Đại Bồ Tát này sẽ đến được nơi nào?

Phật dạy: Thiện Hiện! Đại Bồ Tát này sẽ đến trí nhất thiết trí.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Có phải Đại Bồ Tát nào đạt được trí nhất thiết trí thì Đại Bồ Tát ấy sẽ làm nơi hướng đến cho tất cả hữu tình?

Phật dạy: Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng vậy! Như ông đã nói, Đại Bồ Tát nào thường đối với bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế sanh tịnh tín và thắng giải thì Đại Bồ Tát này thường hướng đến trí nhất thiết trí. Nếu thường hướng đến trí nhất thiết trí thì thường làm chỗ hướng đến cho tất cả hữu tình.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Đại Bồ Tát này thường làm việc khó, nghĩa là mặc áo đội mũ bền chắc và nguyện: Tôi sẽ độ thoát tất cả hữu tình, đều giúp họ chứng đắc Niết Bàn rốt ráo.

Tuy làm việc như thế đối với hữu tình nhưng hoàn toàn không thấy hữu tình được độ?

Phật dạy: Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng vậy! Như ông đã nói.

Lại nữa, Thiện Hiện! Đại Bồ Tát này đã mặc áo mũ không thuộc sắc, cũng không thuộc thọ, tưởng, hành, thức.

Vì sao?

Vì sắc cho đến thức đều rốt ráo vô sở hữu, không Bồ Tát, không áo mũ. Nên nói áo mũ kia không thuộc sắc, cũng không thuộc thọ, tưởng, hành, thức. Đại Bồ Tát này đã mặc áo mũ không thuộc sắc cho đến trí nhất thiết, cũng không thuộc trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng.

Vì sao?

Vì trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng đều rốt ráo vô sở hữu, không Bồ Tát, không áo mũ. Nên nói áo mũ kia không thuộc trí nhất thiết, cũng không thuộc trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng. Đại Bồ Tát này đã mặc áo mũ không thuộc tất cả pháp.

Vì sao?

Vì tất cả pháp đều rốt ráo vô sở hữu, không Bồ Tát, không áo mũ. Nên nói áo mũ kia không thuộc tất cả pháp.

Thiện Hiện! Đại Bồ Tát này tu hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế, nên thường mặc áo mũ công đức như vậy: Ta sẽ độ tất cả hữu tình, giúp họ chứng đắc Niết Bàn rốt ráo.

Khi ấy, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Nếu Đại Bồ Tát nào thường mặc áo mũ bền chắc như vậy: Ta sẽ độ tất cả hữu tình, đều giúp họ chứng đắc Niết Bàn rốt ráo thì Bồ Tát ấy không rơi vào Thanh Văn địa và Ðộc Giác địa.

Vì sao?

Bạch Thế Tôn! Vì Đại Bồ Tát này an lập hữu tình không giới hạn nên mặc áo mũ bền chắc như thế.

Phật dạy: Thiện Hiện! Ông quán pháp nghĩa nào mà nói: Đại Bồ Tát thường mặc áo mũ bền chắc như thế thì không rơi vào Thanh Văn địa và Ðộc Giác địa?

Cụ thọ Thiện Hiện thưa: Bạch Thế Tôn! Đại Bồ Tát này không vì độ thoát phần ít hữu tình mà mặc áo mũ bền chắc như thế, cũng không vì cầu phần ít trí mà mặc áo mũ bền chắc như thế.

Vì sao?

Vì Đại Bồ Tát này vì cứu vớt khắp tất cả hữu tình, giúp họ vào Niết Bàn mà mặc áo mũ bền chắc như thế. Chỉ vì cầu được trí nhất thiết trí mà mặc áo mũ bền chắc như thế. Do đó nên không rơi vào Thanh Văn địa và Ðộc Giác địa.

Phật dạy: Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng vậy! Như ông đã nói.

Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Bát nhã Ba la mật đa như thế rất là sâu xa, không có người tu, không có pháp tu, không có nơi tu, cũng không do đây mà được tu tập.

Vì sao?

Bạch Thế Tôn! Vì không phải trong nghĩa sâu xa của bát nhã Ba la mật đa này mà có phần ít thật pháp có thể được gọi là người thường tu và pháp tu, hoặc nơi tu tập, hoặc do đây tu tập.

Bạch Thế Tôn! Như tu hư không là tu bát nhã Ba la mật đa. Như tu tất cả pháp là tu bát nhã Ba la mật đa. Như tu pháp không thật là tu bát nhã Ba la mật đa. Như tu vô sở hữu là tu bát nhã Ba la mật đa. Như tu vô nhiếp thọ là tu bát nhã Ba la mật đa. Như tu pháp từ bỏ là tu bát nhã Ba la mật đa.

Phật hỏi: Thiện Hiện! Tu từ bỏ pháp nào là tu bát nhã Ba la mật đa?

Cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Tu từ bỏ sắc là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ thọ, tưởng, hành, thức là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ sáu xứ trong là tu bát nhã Ba la mật đa.

Tu từ bỏ sáu xứ ngoài là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ sáu giới trong là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ sáu giới ngoài là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ sáu thức giới là tu bát nhã Ba la mật đa.

Tu từ bỏ ngã là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ hữu tình, mạng giả, sanh giả, dưỡng giả, sĩ phu, Bổ Đặc Già La, ý sanh, thanh niên, người làm, người thọ, người biết, người thấy là tu bát nhã Ba la mật đa.

Tu từ bỏ Bố Thí Ba la mật đa là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, bát nhã Ba la mật đa là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ pháp nội không cho đến pháp vô tính tự tính không là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ chân như cho đến cảnh giới bất tư nghì là tu bát nhã Ba la mật đa.

Tu từ bỏ Thánh đế khổ, tập, diệt, đạo là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ bốn niệm trụ cho đến tám chi Thánh đạo là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ bốn tịnh lự, bốn vô lượng, bốn định vô sắc là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ tám giải thoát, tám thắng xứ, chín định thứ đệ, mười biến xứ là tu bát nhã Ba la mật đa.

Tu từ bỏ Pháp Môn giải thoát không, vô tướng, vô nguyện là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ Tịnh quán địa cho đến Như Lai địa là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ Cực Hỷ địa cho đến Pháp Vân địa là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ năm loại mắt, sáu phép thần thông là tu bát nhã Ba la mật đa.

Tu từ bỏ mười lực Như Lai cho đến mười tám Pháp Phật bất cộng là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ ba mươi hai tướng Ðại Sĩ, tám mươi vẻ đẹp là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ pháp không quên mất, tánh luôn luôn xả là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ Pháp Môn Đà La Ni, Pháp Môn Tam Ma Địa là tu bát nhã Ba la mật đa.

Tu từ bỏ quả Dự Lưu cho đến Ðộc Giác Bồ Đề là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ tất cả hạnh Đại Bồ Tát, quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề của Chư Phật là tu bát nhã Ba la mật đa. Tu từ bỏ trí nhất thiết, trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng là tu bát nhã Ba la mật đa.

Phật dạy: Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng vậy! Như ông đã nói.

Lại nữa, Thiện Hiện! Nên nương bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế để quán sát Đại Bồ Tát bất thối chuyển.

Đại Bồ Tát nào tuy hành bát nhã Ba la mật đa mà không chấp trước, nên biết đây là Đại Bồ Tát bất thối chuyển. Đại Bồ Tát nào tuy hành tịnh lự, tinh tấn, an nhẫn, tịnh giới, bố thí Ba la mật đa mà không chấp trước, nên biết đây là Đại Bồ Tát bất thối chuyển.

Đại Bồ Tát nào tuy hành pháp nội không cho đến pháp vô tính tự tính không mà không chấp trước, nên biết đây là Đại Bồ Tát bất thối chuyển. Đại Bồ Tát nào tuy hành chân như cho đến cảnh giới bất tư nghì mà không chấp trước, nên biết đây là Đại Bồ Tát bất thối chuyển.

Đại Bồ Tát nào tuy hành Thánh đế khổ, tập, diệt, đạo mà không chấp trước, nên biết đây là Đại Bồ Tát bất thối chuyển. Đại Bồ Tát nào tuy hành bốn niệm trụ nói rộng cho đến trí nhất thiết tướng mà không chấp trước, nên biết đây là Đại Bồ Tát bất thối chuyển.

Lại nữa, Thiện Hiện! Mục đích chân yếu của các Đại Bồ Tát bất thối chuyển khi tu hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa là không quán sát lời người và sự dạy bảo của người.

không phải chỉ tin người có chỗ làm. Không bị các tham dục, sân nhuế, ngu si, kiêu mạn v.v… làm ô nhiễm tâm, cũng không bị chúng lôi kéo. Các Đại Bồ Tát bất thối chuyển khi hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa không lìa bố thí Ba la mật đa cho đến bát nhã Ba la mật đa.

Các Đại Bồ Tát bất thối chuyển khi hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa, nghe thuyết bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế, tâm không kinh khiếp, không khủng hoảng, không sợ hãi, không chìm, không đắm, cũng chẳng lui bỏ sự mong cầu quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề.

Đối với bát nhã Ba la mật đa sâu xa vui thích muốn nghe, thọ trì, đọc tụng, thông hiểu tường tận, chánh niệm tư duy, như thuyết tu hành, không hề nhàm chán.

Nên biết Đại Bồ Tát bất thối chuyển như thế, đời trước đã nghe nhiều ý nghĩa bát nhã Ba la mật đa sâu xa, thọ trì, đọc tụng, tư duy đúng lý, tinh tấn tu hành, tâm không nhàm chán.

Vì sao?

Vì nghe thuyết bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế, tâm Đại Bồ Tát bất thối chuyển này không kinh khiếp, không khủng hoảng, không sợ hãi, không chìm, không đắm, cũng không lui bỏ sự mong cầu quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề. Đối với bát nhã Ba la mật đa sâu xa vui mừng thích nghe, thọ trì, đọc tụng, thông hiểu tường tận, suy nghĩ đúng lý, tinh tấn tu hành, tâm không nhàm chán.

Cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Đại Bồ Tát nào nghe thuyết bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế, tâm không kinh khiếp, không khủng hoảng, không sợ hãi, không chìm, không đắm, cũng không lui bỏ sự mong cầu quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ Đề. Đối với bát nhã Ba la mật đa sâu xa, vui mừng thích nghe, thọ trì, đọc tụng, thông hiểu tường tận, chánh niệm tư duy, Tinh Tấn tu hành, tâm không nhàm chán.

Đại Bồ Tát này làm sao tu hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa?

Phật dạy: Thiện Hiện! Đại Bồ Tát này liên tiếp tùy thuận hướng vào trí nhất thiết trí nên tu hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế.

Cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Làm sao Đại Bồ Tát này liên tiếp tùy thuận hướng vào trí nhất thiết trí, hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa?

Phật dạy: Thiện Hiện! Nếu Đại Bồ Tát nào liên tiếp tùy thuận hướng vào không, vô tướng, vô nguyện, hư không, vô sở hữu, không sanh, không diệt, không nhiễm, không tịnh, chân như, pháp giới, pháp tánh, tánh chẳng hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sanh, pháp định, pháp trụ, thật tế.

Cảnh giới hư không, cảnh giới bất tư nghì, không tạo, không tác, như huyễn, như mộng, như tiếng vang, như hình tượng, như bóng sáng, như sóng nắng, như việc biến hoá, như thành tầm hương mà hành bát nhã Ba la mật đa, thì đây là Đại Bồ Tát liên tiếp tùy thuận hướng vào trí nhất thiết trí, hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa.

Cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật: Bạch Thế Tôn! Như Đức Thế Tôn đã nói, nếu Đại Bồ Tát nào liên tiếp tùy thuận hướng vào không, vô tướng, vô nguyện, cho đến như thành tầm hương mà hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa, thì Đại Bồ Tát này liên tiếp tùy thuận hướng vào trí nhất thiết trí hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa, là Đại Bồ Tát khi hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa là hành sắc chăng?

Là hành thọ, tưởng, hành, thức chăng?

Như vậy, cho đến là hành trí nhất thiết chăng?

Là hành trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng chăng?

Phật dạy: Thiện Hiện! Đại Bồ Tát này khi hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa không hành sắc, không hành thọ, tưởng, hành, thức. Như vậy, cho đến không hành trí nhất thiết, không hành trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng.

Vì sao?

Vì Đại Bồ Tát này đã tùy thuận hướng vào trí nhất thiết trí, không ai có thể làm được, không ai có thể làm phá hoại được, không từ đâu đến, không đi về đâu, cũng không chỗ trụ, không phương, không cõi, không số, không lượng, không đi, không đến. Ðã không số lượng, không đi, không đến, không thể được, cũng không thể chứng.

Thiện Hiện! Trí nhất thiết trí như thế không thể lấy sắc chứng, không thể lấy thọ, tưởng, hành, thức chứng. Như vậy, cho đến không thể lấy trí nhất thiết chứng, không thể lấy trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng chứng.

Vì sao?

Vì sắc tức là tánh trí nhất thiết trí. Thọ, tưởng, hành, thức tức là tánh trí nhất thiết trí. Như vậy, cho đến trí nhất thiết tức là tánh trí nhất thiết trí. Trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng tức là tánh trí nhất thiết trí.

Vì sao?

Vì sắc chân như, hoặc trí nhất thiết trí chân như, hoặc tất cả pháp chân như, đều một chân như, không hai không khác.

Hoặc thọ, tưởng, hành, thức chân như, hoặc trí nhất thiết trí chân như, hoặc tất cả pháp chân như, đều một chân như, không hai không khác.

Như vậy, cho đến hoặc trí nhất thiết chân như, hoặc trí nhất thiết trí chân như, hoặc tất cả pháp chân như, đều một chân như, không hai không khác.

Hoặc trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng chân như, hoặc trí nhất thiết trí chân như, hoặc tất cả pháp chân như, đều một chân như, không hai không khác.

Thế nên, trí nhất thiết trí không thể lấy sắc chứng. Không thể lấy thọ, tưởng, hành, thức chứng. Như vậy, cho đến không thể lấy trí nhất thiết chứng.

Không thể lấy trí đạo tướng, trí nhất thiết tướng chứng.

***

Tổng hợp