Phật Thuyết Kinh Tiểu Bộ - Tập Mười - Chuyện Tiền Thân đức Phật - Chương Hai Mươi Mốt - Phẩm Một - Phẩm Tám Mươi Bài Kệ Số Một - Chuyện đại Thiên Nga Tiền Thân Mahàhamsa - Phần Ba

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư An Thế Cao, Đời Hậu Hán

PHẬT THUYẾT KINH TIỂU BỘ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư 

An Thế Cao, Đời Hậu Hán  

TẬP MƯỜI

CHUYỆN TIỀN THÂN ĐỨC PHẬT  

CHƯƠNG HAI MƯƠI MỐT  

PHẨM MỘT  

PHẨM TÁM MƯƠI BÀI KỆ SỐ MỘT  

CHUYỆN ĐẠI THIÊN NGA

TIỀN THÂN MAHÀHAMSA  

PHẦN BA  

Nghe lời Vua phán, quan hầu đem bảo tọa đến mời đôi chim. Hai vị đậu ở đó rửa chân với nước hoa và xoa dầu thơm đã được lọc cả trăm lần.

Bậc Đạo Sư ngâm kệ giải thích vấn đề:

Chim chúa ngự trên một chiếc ngai,

Tám chân ngời chói, đặc vàng thoi

Bên ngoài có lụa Kà si phủ,

Quang cảnh này trông thật tuyệt vời.

 Sư mục ngồi bên cạnh Điểu Vương,

Tướng công trung tín lại can cường,

Ở trên bảo tọa trùm da hổ,

Tất cả đều nguyên cả khối vàng.

Nhiều chúa Kàsi đựng chén vàng

Chọn đầy thực phẩm đủ cao lương,

Mang vào mời cặp thiên nga ấy

Tặng vật cúng dâng của Đại Vương.

Khi thực phẩm được đem thiết đãi hai vị như thế, Vua Kàsi muốn đích thân đón tiếp hai vị, liền tự tay lấy chén vàng mời khách, hai vị thưởng thức mật ong, gạo rang và uống rượu đường. Sau đó Bậc Đại Sĩ nhận thấy cung cách Vua thiết đãi thật ân cần như vậy liền đàm đạo thân mật với Vua.

Bậc Đạo Sư ngâm kệ làm sáng tỏ vấn đề:

Nghĩ thầm? Lễ vật thật cao sang

Chúa tể Kàsi đã cúng dường,

Thông hiểu triều nghi nên ngỗng chúa

Như vậy cất tiếng hỏi Quân Vương.

Thiên nga:

Đại Vương, ngọc thể có khang an,

Vạn sự Đại Vương thảy vẹn toàn,

Quý quốc hẳn là đang thịnh vượng,

Được Ngài cai trị thật công bằng?

Quân Vương:

Nga Vương, trẫm vẫn được khang an,

Vạn sự trẫm đây được vẹn toàn,

Bổn quốc hiện giờ rất thịnh vượng,

Hưởng nền cai trị thật công bằng.

Thiên nga:

Ngài có triều thần thật chánh chân,

Biết khuyên nhủ chúa, chẳng sai lầm,

Nếu cần, họ sẵn sàng liều chết

Vì Chánh nghĩa và danh chúa công?

Quân Vương:

Trẫm có triều thần thật chánh chân,

Biết khuyên nhủ trẫm, chẳng sai lầm,

Nếu cần, họ sẵn sàng liều chết

Vì chánh nghĩa và danh quả nhân.

Thiên nga:

Phải chăng Hoàng Hậu cũng chung dòng,

Lời lẽ ôn nhu, biết phục tòng,

Diễm lệ, nhiều con, danh tiếng tốt,

Vâng chìu mọi Thánh ý minh quân?

Quân Vương:

Trẫm nay có Hoàng Hậu chung dòng,

Lời lẽ ôn nhu, biết phục tòng,

Diễm lệ, nhiều con, danh tiếng tốt,

Vâng chìu mọi ý trẫm cầu mong.

Thiên nga:

Và nay Quốc Độ lạc an chăng,

Thoát được bao đàn áp bạo tàn,

Chẳng chịu độc tài, chuyên chế trị,

Hưởng nền cai trị thật công bằng?

Quân Vương:

Ngày nay Vương Quốc trẫm bình an

Thoát được bao đàn áp bạo tàn,

Chẳng chịu độc tài, chuyên chế trị,

Hưởng nền cai trị thật công bằng.

Thiên nga:

Có xua ác đảng khỏi giang san

Đưa các thiện nhân đến vẻ vang,

Ngài có tránh xa điều chánh trực,

Hoặc theo đường lối bọn tà gian?

Quân Vương:

Trẫm xua ác đảng khỏi giang san,

Đưa các thiện nhân đến vẻ vang,

Trẫm quyết tránh xa bao ác hạnh,

Và theo đường lối Bậc Hiền lương.

Thiên nga:

Đại Vương có thấy quãng đời mình

Đã vụt trôi qua thật quá nhanh,

Hãy mãi say sưa vì vọng tưởng

Nhìn thấy đời sau chẳng hãi kinh?

Quân Vương:

Thiên nga, trẫm thấy quãng đời mình

Đã vụt trôi qua thật quá nhanh,

Nên vẫn hành trì mười giới hạnh

Chẳng hề kinh hãi cõi lai sinh.

Bố thí, ăn năn, trí chánh chân,

Ôn nhu, hiền dịu, chuộng bình an,

Từ bi, nhẫn nhục, đầy thân ái,

Đạo Đức không ô nhiễm bụi trần.

Những điều đức hạnh tận tâm can

Vững chắc vươn lên, thấy rõ ràng,

Từ đó nảy sinh nguồn hạnh phúc,

Hân hoan cho trẫm quý muôn vàn.

Song dù Sư Mục chẳng hề hay

Tội ác trẫm đâu có phạm này,

Vẫn cứ vô tình tuôn xối xả

Những lời thô lỗ, giọng nồng cay.

Ta chẳng biết chi các việc này,

Chim kia đổ trách nhiệm lầm đây,

Nói năng thô lỗ.

Nên ta nghĩ: Trí tuệ yếu non đã hiển bày.

Khi nghe vậy, Sumukha suy nghĩ: Vị Vua Đức Hạnh này đang phẫn nộ vì ta đã khiển trách Ngài. Rồi ta sẽ xin Ngài tha thứ.

Rồi chim ấy ngâm kệ:

Thần đã lỗi lầm với Đại Vương,

Nói năng bừa bãi thật điên cuồng,

Song khi chim chúa này lâm nạn,

Lòng của hạ thần tựa nát tan.

Như đất chứa đầy mọi chúng sinh,

Như người cha đối với con mình,

Đại Vương, xin rộng lòng tha thứ

Lỗi chúng thần đây phạm đã đành.

Lúc ấy, Vua liền nâng chim lên, ôm vào lòng và đặt chim trên một kim đôn, Vua chấp nhận lời thú nhận lỗi lầm kia và phán:

Trẫm cám ơn Sư Mục tướng quân,

Khanh không hề dấu tính chân thuần,

Khanh làm nhụt chí ta cương quyết

Trẫm thấy khanh cương trực, thật chân.

Cùng với những lời này, Vua hết sức hoan hỷ về bài thuyết pháp của bậc Đại Sĩ và lời lẽ cương trực của Sumukha, liền suy nghĩ: Khi ta hoan hỷ, ta phải hành động để bày tỏ mềm hoan hỷ của ta.

Rồi muốn nhường cảnh vinh hiển của mình cho đôi chim, Vua phán:

Những gì châu báu với kim, ngân,

Bảo vật, ngọc trai, hoặc ngọc hồng

Ở tại Kàsi thành của trẫm,

Trữ trong kho báu chốn Hoàng Cung.

Đồng, sắt, vỏ sò, với ngọc trai,

Bảo châu vô số, đám ngà voi

Gỗ Chiên Đàn quý màu vàng ánh,

Y phục cao sang, da hổ, nai,

Tất cả kho tàng, quyền trị nước,

Trẫm xin ban tặng hết cho Ngài.

Cùng với những lời trên, Vua làm vinh dự đôi chim bằng chiếc lọng trắng vào trao Vương Quốc cho đôi chim.

Sau đó bậc Đại Sĩ ngâm kệ đàm đạo với Vua:

Ngài muốn làm vinh dự chúng thần,

Xin hãy vui lòng, tấu Đại Quân,

Làm Đạo Sư cho thần học hỏi

Mười điều Vương Pháp để an dân.

Rồi nếu chúng thần được Đại Vương

Chuẩn phê đồng ý, lạc an tràn,

Chúng thần xin phép Ngài từ biệt,

Và trở về thăm viếng họ hàng.

Vua cho phép đôi chim ra đi, và trong khi Bồ Tát còn đang thuyết pháp, Mặt Trời đã mọc.

Bậc Đạo Sư ngâm kệ giải thích vấn đề:

Kà si chúa tể, suốt đêm thâu,

Chìm đắm trong tư tưởng thật sâu,

Sau đó Vua bằng lòng chấp thuận

Theo lời Vương điểu ấy yêu cầu.

Khi đã được Vua cho phép từ giã, Bồ Tát lại nói: Xin Đại Vương tỉnh giác và trị nước chân chánh. Và Ngài an trú Vua vào Ngũ Giới. Vua ban hai vị bắp rang với mật ong và nước đường trong dĩa vàng, khi hai vị đã dùng bữa ăn xong, Vua cung kính dâng hai vị các hoa thơm và nhiều lễ vật khác, rồi tự tay nâng Bồ Tát lên trong chiếc lồng vàng, và Hoàng Hậu Khemà nâng Sumukha lên.

Khi Mặt Trời mới mọc Vua và Hoàng Hậu mở cửa sổ và nói: Xin các Tôn Giả hãy ra đi. Rồi hai vị tháo lồng thả đôi chim ra.

Bậc Đạo Sư ngâm kệ giải thích vấn đề:

Cũng vừa lúc ấy Mặt Trời lên,

Ngày tỏa sáng dần mất bóng đêm,

Phút chốc đôi chim vừa khuất bóng

Trong vùng sâu thẳm của thanh thiên.

Bậc Đại Sĩ là một trong đôi chim bay ra khỏi lồng vàng đứng trên không và bảo: Xin Đại Vương chớ lo âu, phải luôn tỉnh giáo và an trú vào giáo pháp của ta. Ngài an ủi Vua như vậy rồi cùng Sumukha bay về thẳng núi Citakùta.

Chín mươi ngàn thiên nga kia cất cánh bay ra khỏi Kim động tụ tập trên cao nguyên và khi thấy hai vị đến, chúng ra nghênh tiếp và hộ tống hai vị về nhà. Như vậy hai vị được cả đoàn quyến thuộc đưa về tận cao nguyên Cittakùta.

Bậc Đạo Sư ngâm kệ làm sáng tỏ vấn đề:

Nhìn chủ tướng chim được vạn an

Trở về từ cõi chết nhân gian.,

Đàn chim vỗ cánh kêu ầm ĩ

Chào đón chúa chim lại họp đàn.

Vây quanh chúa tể chúng tôn sùng,

Tin tưởng, giờ đây đám ngỗng hồng

Kính cẩn nghiêng mình chào chúa tể,

Hân hoan vì chúa được an thân.

Trong khi hộ tống chúa chim, bầy thiên nga hỏi Ngài: Tâu Đại Vương, làm thế nào Ngài thoát nạn?

Bậc Đại Sĩ kể cho chúng nghe Ngài thoát nạn nhờ Sumukha giúp đỡ, và các hành động của Vua Samyama cùng triều thần.

Nghe vậy, bầy thiên nga hân hoan ca ngợi các vị: Vạn tuế Đại tướng Sumukha của chúng ta, vạn tuế Đại Vương và người bẫy chim. Cầu mong các vị được hạnh phúc và thoát khỏi khổ đau.

Bậc Đạo Sư ngâm kệ và sáng tỏ vấn đề:

Ai có từ tâm ắt đạt thành.

Việc gì các vị ấy thi hành,

Như thiên nga trở về bằng hữu

Lần nữa đôi chim được trọn lành.

Chuyện này đã được kể đầy đủ trong chuyện Tiền Thân Cullahamsa.

Đến đây, bậc Đạo Sư chấm dứt pháp thoại và nhận diện tiền thân: Vào thời ấy, người bẫy chim là Channa Xa Nặc, Hoàng Hậu Khemà là Tỳ Kheo Ni Khemà Thái Hòa, Vua là Sàriputta Xá Lợi Phất, đoàn tùy tùng của Vua là các đệ tử Phật, Sumukha là Ànanda A Nan và Chúa thiên nga chính là ta.

***

Tổng hợp