Phật Thuyết Kinh Tiểu Bộ - Tập Mười - Chuyện Tiền Thân đức Phật - Chương Sáu - Phẩm Sáu Bài Kệ - Chuyện Lộc Vương Hoan Hỷ Tiền Thân Nandiyamiga

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư An Thế Cao, Đời Hậu Hán

PHẬT THUYẾT KINH TIỂU BỘ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư 

An Thế Cao, Đời Hậu Hán  

TẬP MƯỜI

CHUYỆN TIỀN THÂN ĐỨC PHẬT  

CHƯƠNG SÁU  

PHẨM SÁU BÀI KỆ  

CHUYỆN LỘC VƯƠNG HOAN HỶ

TIỀN THÂN NANDIYAMIGA  

Bà La Môn, Ngài có vào ngự uyển. Bậc Ðạo Sư kể chuyện này tại Kỳ Viên về một Tỳ Kheo phụng dưỡng mẹ mình.

Ngài hỏi vị Tỳ Kheo: Có thật là ông phụng dưỡng người thế tục?

Thưa vâng, bạch Thế Tôn! Họ là ai?

Bạch Thế Tôn, đó là cha mẹ con. Tốt lành thay, tốt lành thay, này Tỳ Kheo, ông duy trì giới luật của các trí nhân ngày xưa, vì các vị ấy ngay khi sinh làm súc vật cũng hy sinh tính mạng vì cha mẹ. Và Ngài kể một chuyện quá khứ.

Ngày xưa, lúc Vua nước Kosala ngự trị dân chúng tại Saketa tức là Oudh, Bồ Tát được sinh làm con nai. Khi lớn lên, Ngài có tên là Nandiyamiga Hỷ Lộc với tính tình và đức hạnh ưu thắng, Ngài phụng dưỡng song thân mình.

Vua Kosala có ý thích săn bắn, hằng ngày đi vào rừng cùng một đoàn tùy tùng đông đảo, vì thế dân chúng không thể làm nghề canh tác và nghề thương mãi của họ được.

Họ tụ tập nhau bàn luận: Này các ông, Đức Vua của chúng ta đang hủy hoại nghề nghiệp của chúng ta, đời sống gia đình ta đang tàn tạ, nên chăng là chúng ta phải rào Lâm Viên Anjanavana lại, làm một cổng lớn, đào một hồ nước và gieo cỏ mọc lên, rồi vào rừng cầm gậy trong tay, đập vào các bụi rậm, như thế đuổi được bầy nai ra và đưa chúng đi vào Lâm Viên ở như bầy bò trong chuồng?

Sau đó chúng ta đóng cổng lại, trình Đức Vua việc ấy và đi làm công việc của chúng ta?

Ðó là cách ta phải làm. Họ bảo nhau. Và họ đồng ý chuẩn bị Lâm Viên sẵn sàng, rồi vào rừng rào một khoảng rộng, mỗi bề một dặm. Lúc ấy Nandiya đã đem cha mẹ vào một bụi cây nhỏ và nằm xuống đất. Dân chúng cầm khiêng mộc, vũ khí bao vây bụi rậm kề sát nhau, một vài người bước vào tìm.

Nai Nandiya thấy họ liền nghĩ: Thật tốt là ta sẽ hy sinh tính mạng mình hôm nay để cứu cha mẹ.

Như thế, nai đứng dậy chào cha mẹ và nói: Thưa cha mẹ, đám người này sẽ trông thấy cả ba chúng ta nếu họ vào trong bụi, cha mẹ chỉ có thể sống sót được bằng một cách duy nhất, và mạng sống cha mẹ là tối thượng: Con sẽ hy sinh tính mạng của con vì cha mẹ, bằng cách đứng bên bờ bụi cây và chạy ra ngay khi họ đập vào bụi, sau đó họ sẽ nghĩ rằng chỉ có một con nai nhỏ trong bụi nhỏ này thôi, và sẽ không bước vào trong. Vậy cha mẹ hãy cố hết sức thận trọng. Thế là nai xin được phép đứng lên sẵn sàng chạy ra.

Ngay khi bụi cây bị đám người đứng bên ngoài bờ đập mạnh và la hét, nai vụt chạy ra nên họ nghĩ rằng chỉ có một con nai trong ấy và không bước vào trong. Nandiya cùng đi với đám nai kia, được đám người ấy xua vào trong lâm viên, rồi họ đóng cổng lại và trình lên Đức Vua xong xuôi, họ trở về nhà.

Từ đấy, bao giờ Vua cũng tự mình đi bắn nai, rồi hoặc vua mang nai về, hoặc truyền người đi tìm nó mang về. Bầy nai chuẩn bị chờ đến phiên mình, con nào đến phiên phải đứng sang một bên, rồi họ mang nó đi khi nó đã bị bắn chết. Nandiya cứ uống nước trong hồ và ăn cỏ, nhưng chưa đến phiên mình. Nhiều ngày sau cha mẹ Ngài mong muốn gặp con.

Liền nghĩ: Con ta Nandiya là Lộc Vương, mạnh khỏe như voi và hoàn toàn tráng kiện. Nếu còn sống chắc chắn nó sẽ nhảy rào về thăm chúng ta rồi.

Vì thế hai vị đứng bên vệ đường, vừa thấy một Bà La Môn, liền hỏi bằng giọng người: Thưa Tôn Giả, Ngài đi đâu thế?

Ði Sàketa. Vị ấy đáp.

Nghe vậy, hai vị muốn nhắn đôi lời cho con bèn ngâm vần kệ đầu:

Bà La Môn, Ngài có vào ngự uyển,

Khi Ngài đi qua xứ Oudh, Kinh Đô,

Xin tìm Nan Di yêu dấu của ta

Và nhắn gửi một đôi lời chân thật:

Qua tháng năm cha mẹ già kiệt lực,

Lòng khát khao mong mỏi đợi con về.

Vị Bà La Môn bảo: Ðược lắm. Và ông nhận lời.

Ngày hôm sau ông đi đến Sàketa, vào vườn ngự uyển và hỏi lớn: Nai nào là Nandiya?

Nai chúa đến gần ông và bảo: Ta đây.

Vị Bà La Môn nói lại lời nhắn kia, Nandiya nghe vậy đáp: Này Bà La Môn, ta có thể ra đi. Chắc chắn ta có thể nhảy rào trốn đi. Song ta đã thọ hưởng thức ăn nước uống đầy đủ của Đức Vua và việc ấy đối với ta như một món nợ.

Ngoài ra, ta đã sống lâu nay với bầy nai này, thật không hợp lý nếu ta ra đi mà không làm ích lợi cho Đức Vua và bầy nai nữa, hoặc không chứng tỏ sức mạnh của ta. Vậy khi nào đến phiên ta, ta sẽ làm lợi ích cho cả người lẫn vật rồi an vui trở về.

Ðể giải thích điều này, Ngài ngâm hai vần kệ:

Ta đội ơn Vua, ăn uống tràn trề,

Chưa đi được, chờ khi làm ích lợi.

Trước cung Vua, ta sẽ giơ sườn đợi,

Rồi về thăm cha mẹ để thanh minh.

Vị Bà La Môn nghe lời này liền bỏ đi.

Sau đó, vào ngày đến lượt nai chúa, Vua cùng đoàn tùy tùng đông đảo vào vườn ngự uyển. Bồ Tát đứng sang một bên.

Vua bảo: Ta sẽ bắn nai này. Và Vua lắp một mũi tên nhọn vào dây cung. Bồ Tát chẳng bỏ chạy như các con nai khác khi sợ chết, mà lòng đầy can đảm và lấy từ ái làm kim chỉ nam. Ngài đứng yên phô bày bộ xương sườn thật cường tráng. Do động lực của từ tâm ấy, Vua không thể thả mũi tên ra.

Bồ Tát bảo: Tâu Ðại Vương, tại sao Ðại Vương không bắn?

Xin hãy bắn đi. Này Lộc Vương, trẫm không thể bắn được. Tâu Ðại Vương, thế thì xin hãy xem các công đức của người giữ giới hạnh.

Sau đó Vua hoan hỷ với lời của Bồ Tát, liền thả cung xuống và bảo: Khúc gỗ vô tri giác này không biết đức độ của Nai chúa, chứ trẫm là người có tri giác lẽ nào không hiểu?

Hãy tha thứ cho trẫm, nay trẫm cho nai chúa được bình an.

Tâu Ðại Vương, Ngài cho ta được bình an, song còn cả đàn nai trong ngự viên này thì sao?

Trẫm cũug sẽ cho chúng bình an nữa. 

Như vậy sau khi tạo được bình an cho tất cả bầy nai trong lâm viên, chim muông trên Trời và bầy cá dưới nước, theo cách được miêu tả trong Tiền Thân Nigrodhamiga, Bồ Tát làm Vua an trú vào Ngũ Giới và bảo:

Tâu Ðại Vương, tốt lành thay cho một Đức Vua cai trị Quốc Độ bằng cách từ bỏ mọi ác đạo, không xâm phạm Thập Vương Pháp mười đức tính của vị Vua và hành động chân chánh:

Bố thí, nhân từ, đức hạnh, công bình,

Thân ái, nhu mì, ôn hòa, nhẫn nhục,

Ăn năn, bi mẫn, là mười giới đức

Ta thấy luôn vững chắc ở trong tâm.

Từ đó khởi sinh cả một từ ân

Thật hoàn thiện và nội thân an lạc.

Cùng với những lời này, Ngài nêu rõ mọi đức tính của một vị Vua hiền qua hình thức một lời kệ. Sau vài ngày ở lại cùng Nhà Vua, Ngài ra lệnh truyền một chiếc trống bằng vàng đi khắp Kinh Thành, công bố lời hứa bình an cho mọi loài.

Sau đó Ngài bảo:

Xin Ðại Vương hãy cẩn trọng hộ phòng.

Rồi Ngài ra về thăm cha mẹ.

Xưa ta chính Lộc Vương trong xứ Oudh,

Tánh và danh là Hoan Hỷ, Nandi

Muốn giết ta trong ngự uyển, ngày kia

Ðức Vua đến, tên nằm trên dây sẵn.

Ta phơi sườn trước tên Vua đòi bắn,

Rồi về thăm cha mẹ để thanh minh.

Ðây là những vần kệ phát sinh từ Trí tuệ tối thắng của Đức Phật. Khi Pháp Thoại chấm dứt, bậc Ðạo Sư tuyên thuyết các sự thật. Vào lúc các sự thật kết thúc, vị Tỳ Kheo được an trú vào Sơ Quả Dự Lưu.

Rồi Ngài nhận diện tiền thân: Thời ấy, song thân là Phụ Vương và mẫu hậu trong hoàng gia, vị Bà La Môn là Sàriputta, Vua là Ànanda và ta chính là Lộc Vương.

***

Tổng hợp